Morgunblaðið - 11.07.1993, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 11.07.1993, Blaðsíða 16
16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11. JÚLÍ 1993 eftir Trausta Ólafsson GUÐJÓN Magnússon for- maður Rauða kross Islands hefur geg-nt starfi eins af varaforsetum Alþjóðasam- bands Rauðakrossfélaga frá árinu 1989. Kjörtímabil hans er að renna út. Á þingi Al- þjóðasambandsins sem halda á í Birmingham á Rnglandi í haust reynir á endurkjör hans. Þar á jafn- framt að kjósa aðalforseta Alþj óðasambandsins til næstu fjögurra ára og það hefur komist til tals að Guð- jón verði í framboði til emb- ættisins. Setjist Guðjón í það embætti verður það án efa mesta virðingarstaða sem íslendingi hefur til þessa hlotnast á alþjóðavettvangi. Hann gengur með lítið barm- merki í jakkanum sínum, aflangt gyllt merki með krossi og hálfmána. Þetta er merki Alþjóðasambands Rauðakrossfé- laga sem hann er greinilega svolít- ið stoltur af að bera. „Mjög verk- fræðilega sinnaðir menn spyija mig stundum hvað þetta plús c tákni,“ segir Guðjón og brosir svo- lítið. Tal okkar beinist áfram að rauðum krossi og rauðum hálf- mána, táknum fyrir það líknar- og mannúðarstarf sem Rauði krossinn innir af hendi um víða veröld. En úr þessum táknum líkn- ar og mannúðar má líka lesa af- drifaríka skiptingu heimsbyggðar- innar í ólík menningarsvæði, skipt- ingu sem öldum saman hefur leitt af sér ófrið og hörmungar. „Það er allalgengt að múslimar iíti á rauðan kross sem trúartákn," seg- ir Guðjón, „trúartákn sem minnir þá á krossfaratímann þegar kristnir menn fóru með ófriði um lönd þeirra." Svona er maðurinn lengi að gleyma því sem misgert hefur ver- ið við hann. Stríð sem háð voru fyrir mörg hundruð árum hafa ennþá áhrif á skoðanir og tilfínn- ingar fólks og um Ieið viðbrögð þess. „Rauðakrosshreyfingin er í eðli sínu hlutlaus og algerlega óhlutdræg,“ segir Guðjón. „Það má því segja að það sé í andstöðu við meginstefnu hennar að telja sig tilheyra annaðhvort Rauða krossinum eða Rauða hálfmánan- um, enda hefur farið fram um það alvarleg umræða innan hreyfing- arinnar að taka upp nýtt merki. Slíkt er þó miklum erfiðleikum bundið. Menn eru fastheldnir á sín tákn og miklar tilfínningar eru bundnar rauðum krossi og rauðum hálfmána eins og mörgum öðrum táknum.“ Guðjón hefur gegnt fleiri trún- aðarstörfum en starfi varaforseta fyrir Alþjóðasamband Rauða krossins því að frá árinu 1991 hefur hann stýrt framtíðarnefnd hreyfingarinnar. í þeirri nefnd eiga sæti fulltrúar landsfélaga, Alþjóðasambandsins og Alþjóða- ráðsins. Nefndin mun skila tillög- um sínum á aðalfundinum í haust. Blendnar tilfinningar Framboð Guðjóns til embættis aðalforseta Alþjóðasambandsins er hvergi nærri afráðið. Núverandi aðalforseti, Mario Villaroell frá Venezúela, sem Guðjón kveðst hafa átt mjög gott samstarf við, hefur óvænt ákveðið að gefa kost á sér til endurkjörs eitt kjörtíma- bil enn. .Norðurlöndin standa frammi fyrir þeirri ákvörðun að ákveða framboð nú eða draga það til ársins 1997,“ segir Guðjón, en það voru einmitt landsfélög Rauða krossins á Norðurlöndum sem stóðu að framboði hans til varafor- seta á sínum tíma. Norðurlönd höfðu þá um alllangt skeið reynt að koma sínum manni að í æðstu embætti Rauða krossins, en það var ekki fyrr en Guðjón gaf kost á sér til varaforseta að sigurinn vannst. En langar Guðjón til þess að takast á hendur viðamikið og ábyrgðarmikið starf aðalforseta samtaka sem í eru um 250 milljón- ir félaga í rúmlega 150 löndum? Hann segir að tilfinningar sínar hvað þetta varðar séu svolítið blendnar. Starfið er sjálfboðaliða- starf, launalaust og kallar á mikl- ar fjarvistir frá fjölskyldunni. „Ég efast ekki um að konan mín mun veita mér allan sinn stuðning ef ég fer í þetta framboð og næ kjöri,“ segir Guðjón. „En ég gæti þá ekki sinnt starfi mínu sem skrif- stofustjóri í heilbrigðisráðuneytinu og það er svolítið einkennilegt að hugsa til þess að konan sjái kannski ein um framfærslu heimil- isins.“ Kona Guðjóns er Sigrún Gísladóttir skólastjóri Flataskóla í Garðabæ og bæjarfulltrúi þar í bænum. Þau eiga þrjá uppkomna syni. Skorast ekki undan. Hver verða viðbrögð Guðjóns ef félagar hans á Norðurlöndum fara þess ákveðið á leit við hann að hann bjóði sig fram á fundinum í Birmingham í október? Svar hans er afdráttarlaust. „Ég mun ekki skorast undan. Margir aðrir en félagar mínir á Norðurlöndum hafa líka hvatt mig til að gefa kost á mér. Ég þekki starf hreyf- ingarinnar orðið það vel að ég tre- ysti mér til þess að vera aðalfor- svarsmaður hennar. 0g ég hef áhuga á því að bæta heiminn. Ég Uppbygging Rauða- kross-hreyfingarinnar Ríki sem undirritað hafa Genfar- sáttmála Alþjóöaráð R.K. skipað 25 Svissl. ICRC Alþjóða- ráðstefna R.K. Alþjóða- samband R.K.-félaga IFRC Lands- félögin Þessi mynd sýnir hvernig Rauði krossinn er byggður upp. Landsfélögin mynda Alþjóðasambandið þar sem Guðjón Magnússon er einn af varaforsetum. í Alþjóðaráðinu sitja hins vegar eingöngu Svisslendingar. Meðlimir þess velja nýja menn í ráðið þegar einhver þeirra lætur af störfum eða fellur frá. Verkaskipting milli Alþjóðaráðsins og Al- þjóðasambandsins er í stórum dráttum sú að Alþjóðaráðið annast hjálpar- og líknarstörf á ófriðarsvæðum en Alþjóða- sambandið sér um ly'álparstarf vegna náttúruhamfara og uppbyggingarstarf. Á Alþjóðaráðstefnu samtakanna eiga rétt til setu tveir fulltrúar frá Alþjóðaráðinu, tveir frá Alheimssambandinu, hvert landsfélag ræður yfir einu at- kvæði og það sama gildir um hvert það ríki sem undirritað hefur Genfarsáttmála. Alþjóðaráðstefnu hefur ekki tekist að kalla saman frá árinu 1986 vegna ágreinings af stjórn- málalegum toga. Guðjón Magnússon telur að aldrei hafi verið brýnna en nú að haldin verði Alþjóðaráðstefna Rauða krossins. Því beri lífsnauðsyn til að jafna þann pólitíska ágreining sem hefur hamlað ráðstefnuhaldi undanfarin ár. „Við þurfum vettvang þar sem rædd eru mannúðarlög og mannréttindi til að setja skýrari reglur, en umfram allt til að tryggja betur öryggi óbreyttra borgara og hjálparliðs þar sem stríð geisar.“ er þess fullviss að óvíða er betri vettvangur til þess en innan Rauða krossins.“ Þótt Rauðakrosshreyfingin sé hlutlaus hafa alþjóðastjórnmál haft áhrif á starfsemi hennar. Al- þjóðaráðstefna samtakanna á samkvæmt starfsreglum að koma saman á fimm ára fresti. Hún hefur þó ekki farið fram síðan árið 1986. Síðast átti að efna til Alþjóðaráðstefnu í Búdapest árið 1991 en af því varð ekki vegna deilna um það hvort Palestína ætti að eiga þar áheyrnarfulltrúa. „Pólitískur þrýstingur hefur lengi verið Rauða krossinum þungur í skauti,“ segir Guðjón. „Gott dæmi um það eru mörg ríki fyrrum Austur-Evrópu. Þar var algengt að starfsmenn fyrirtækja ættu skylduaðild að Rauða krossinum. Þá voru félagsgjöld til Rauða krossins tekin sjálfkrafa af starfs- mönnum hvort sem þeim líkaði betur eða verr en öll stjórn og starfsemi samtakanna var í nánum tengslum við opinber stjórnvöld. Almenningur missti við þetta tiltrú á samtökunum. Eftir fall kommún- ismans er þess vegna erfitt að byggja upp starfsemi Rauða krossins í þessum heimshluta. Þetta kemur einnig fram í þverr- andi virðingu fyrir hreyfingunni, til dæmis í Júgóslavíu þar sem stríðandi fylkingar hafa oftlega ekki virt ákvæði Genfarsáttmál- anna um friðhelgi hjálparliðs Al- þjóðaráðs Rauða krossins.“ Barist gegn hermennsku barna Við þessar upplýsingar vaknar sú spurning hvort ekki væri heilla- vænlegast fyrir Rauða krossinn að slíta öll bein tengsl við opinber stjómvöld, en Alþjóðaráðstefnu samtakanna sitja fulltrúar frá þeim ríkjum sem undirritað hafa Genfarsáttmála Rauða krossins. Guðjón telur að þessi tengsl séu nauðsynleg, enda séu mörg bar- áttumál Rauða krossins þess eðlis að sigur geti ekki unnist án þess að fá ríkisstjórnir heimsins til þess að gera um þau alþjóðasáttmála. Sem dæmi nefnir hann að það sé eitt helsta baráttumál Rauða kross Islands og sænska Rauða krossins að lagt verði alþjóðlegt bann við því að kveðja börn til herþjónustu. „Við beijumst fyrir því að enginn undir 18 ára aldri í heiminum verði gerður að hermanni. Þetta var á sínum tíma baráttumál þegar Barnasáttmáli Sameinuðu þjóð- anna var undirritaður en mörg valdamikil ríki stóðu gegn því og tókst að koma í veg fyrir að þetta ákvæði kæmist inn í sáttmálann." Guðjón Magnússon er læknir að mennt, lauk doktorsprófi í sam- félagslækningum frá Stokkhólms- háskóla árið 1980. Hann kveðst alveg frá því að hann var í mennta-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.