Morgunblaðið - 11.07.1993, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11. JÚLÍ 1993
Umtalsverðir möguleikar bjóðast at-
hafnamönnum í skelfiskveiðum og
-vinnslu en mikið verk er þó óunnið •
BreiðiJjörður
eftir Guðmund Guðjónsson
Nú ríkja samdráttartímar í
þjóðfélaginu og ekki sér fyrir
endann á þeim. Margir sam-
verkandi þættir valda þessari
óáran, og tiltölulega einhæft
atvinnulíf bætir ekki úr skák.
Með einhæfninni er átt við, að
atvinnulífið snúist ef til vill um
of um sjávarfang. Fyrst og
fremst þorskinn, sem hefur ver-
ið á undanhaldi og allir vita að
loðna og síld geta verið dyntótt
fyrirbæri svo ekki sé fastar að
orði kveðið. Engu að síður
verða menn að vera áfram opn-
ir fyrir öllum möguleikum í
nýtingu sjávarfangs og einn
þeirra er veiði og vinnsla á
ýmsum krabba- og skeldýrum.
Þótt einhveijir kunni að segja
að varla auki það á fjölbreytn-
ina í atvinnulífinu, þá gætu
þessar afurðir orðið umtalsverð
búbót fyrir þjóðfélagið og að
einhveiju leyti bætt okkur upp
tekjutapið vegna samdráttarins
í þorskveiðum. Hitt er annað
mál, að íslendingar veiða þegar
mikið af þremur tegundum
,„skeldýra“ og á vinsældarlist-
anum yfir fiskafurðir okkar eru
þau öll meðal hinna tíu efstu.
Hér er átt við rælyu, sem skip-
ar annað sætið á eftir þorskin-
um hvað aflaverðmæti varðar,
humar og hörpuskelfisk. En
það eru fleiri skelfisktegundir
sem bjóða upp á veiðar og
vinnslu. Framundan er aukin
sókn í ígulker og veiðar á kú-
fiski eru að taka við sér á ný
eftir misheppnaða tilraun fyrir
nokkrum árum. Þá rýna menn
einnig í möguleika beitukóngs
og trjónukrabba á erlendum
mörkuðum. Fleiri tegundir eru
„girnilegar" að mati Hrafnkels
Eiríkssonar fiskifræðings hjá
Hafrannsóknastofnun og eru
nefndar til sögunnar tegundir
eins og hafkóngur, tröllkrabbi,
gaddakrabbi, öðuskel, báruskel
og krókskel. Krækling hefur
ekki enn borið á góma, en hann
er fyrst og fremst alinn en ekki
veiddur. Uppi munu áform um
að ala mikið magn kræklings í
Hvalfirði, þar sem tilraunaeldi
var forðum, skammt frá Hvíta-
nesi, og leiðir tíminn í Ijós
hvernig það tekst til. Hrafnkell
hefur sérstaklega lagt sig eftir
rannsóknum á skelfisk við ís-
land og féllst á að ræða vítt og
breitt um útbreiðslu ýmissa teg-
unda, veiðar og möguleika okk-
ar á að koma umræddum teg-
undum í verð.
Hrafnkell segir að eitt og annað
hafi verið reynt til þess að veiða
og nýta vannýttar tegundir, en
fara verði saman að vitneskja liggi
fyrir hvar veiðanlegt magn sé að
fínna af hverri tegund, hvernig sé
best að veiða og vinna viðkomandi
tegundir og síðast en ekki síst
verði markaðsmálin að vera í lagi.
íslendingar standa í sumum tilvik-
um í þeim sporum, að þær tegund-
ir sem þeir gætu hugsanlega veitt
eru óþekktar á mörkuðum erlendis
þó svo að náskyldar tegundir séu
fyrir hendi og mikið veiddar. Má
nefna krókskel og báruskel og
tijónukrabba. Ekki verður hér
íjallað sérstaklega um rækju,
humar og hörpuskelfisk, heldur
áhersla lögð á aðrar og minna
þekktar tegundir. Fyrst nefnir
Hrafnkell kúfískinn.
Mikið magn...
Hrafnkell segir að vísindamenn
hafi fundið allt að 600.000 tonn
af veiðanlegum kúfiski á nokkrum
stöðum allt í kringum landið, aðal-
lega þó út af Suðurlandi, á Faxa-
flóa, Breiðafirði og á Vestfjörðum.
Einnig sé vitað um „bletti“ víðar,
t.d. í Skagafirði. „Fari kúfísksveið-
ar í gang má búast við því að
aðalveiðisvæðið verði Faxaflóinn,
Vestfirðir og hafið fyrir Suður-
landi þó það svæði sé ekki að sama
skapi þægilegt til veiða sökum
veðurs,“ segir Hrafnkell. Hann
segir enn fremur, að kúfisksveiði
til manneldis hafi verið reynd af
og til allar götur síðan að síðari
heimsstyijöldinni lauk og til dæm-
is hafí útgerð á Súgandafirði veitt
5 til 6.000 tonn, niest til beitu en
ekki manneldis. Á Flateyri séu nú
hafnar aftur veiðar á þessari teg-
und. „Við vitum um talsvert af
miðum og veiðitæknin liggur fyrir.
Hún er mjög afkastagóð og mark-
aðir eru til fyrir þessa tegund.
Aóan hefur hins
vegar hlotiö lof
fyrir gæói og
Hrafnkell segir
hana „andsk...
girnilega" og
veióar á henni
hefóu þann kost
aó hægt væri aó
byr ja strax, vióa
er vitaó hvar hún
heldur sig og vit-
aó er aó magnió
er talsvert.
Helst að verðið sé í lægri kantin-
um, þannig að kanna þyrfti nýja
markaði fyrir kúfisk,“ segir Hrafn-
kell.
Allt af stað í haust
Mikið hefur verið lagt í að koma
ígulkeraveiðum af stað í seinni tíð.
Markaðir eru fyrir hendi og til-
raunaveiðar hafa lofað góðu svo
langt sem það nær. Hrafnkell seg-
ir miklar vonir bundnar við ígul-
keraveiðarnar og megi menn alveg
vera bjartsýnir í þeim efnum. „En
það eru engu að síður ótrúlega
mörg vandamál sem þarf að yfir-
stíga. Sem dæmi skal nefna, að
græni ígullinn, eða skollakoppur-
inn, sem veiddur er, er á mismiklu
dýpi og hefur komið í ljós að
hrognafylling hefur ekki reynst
vera hin sama eftir breytilegu
dýpi. Þetta gerir veiðar erfiðari
og við eigum samkvæmt þessu
eftir að finna út nákvæmlega hve-
Unnið er að rannsóknum
og tilraunaveiðar hafa gefið
góða raun á ofangreindum stöðum en
finnast víðast hvar á grunnsævi í kring um landið
ígulker
Veiðanlegt magn
hefur fundist á ofangreindum
stöðum. Að öðru leiti finnst hann allt
í kring umlandið, þó minnst við suðurströndina.
Trjónukrabbi
Er að finna á grunnsæv.
allt í kring um land, þó síst við
suðurströndina. Veiðisvæði lítt kunn.
Ðeitukóngur
Faxaflói
Veiðanlegt magn hefur
fundist á ofangreindum stöðum
en er að finna víðast á grunnsævi
Frá Tvískerjum
að Stokksnesi
Kúfiskur
Víkurnar