Morgunblaðið - 02.11.1993, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 2. NOVEMBER 1993
Heimilisfólkið í Gröf.
Glens og gaman
_________Leiklist______________
Súsanna Svavarsdóttir
Hugleikur - Tjarnarbíói
ÉG BERA MENN SÁ
Höfundar: Anna Kristín Krist-
jánsdóttir og Unnur Guttorms-
dóttir
Tónlist og söngtextar: Árni
Hjartarson
Dansar: Lára Stefánsdóttir
Leikmynd og Ijós: Árni Bald-
vinsson
Búningar: Magnús Pétur Þor-
grímsson og Þuríður Höskulds-
dóttir
Leikstjóri: Bjarni Ingvarsson
Hvers konar leikrit er það eigin-
lega þar sem bræður heita Bölvar
og Ragnar og búa í Gröf og eru
alltaf að grafa eftir gulli í bæjar-
hólnum — og systur tvær heita
Auðlegð og Ástríður — jafnvel
þótt þær séu skessur?
Sem fyrr eru leikritasmiðir Hug-
leiks bara að gera grín og þeir
leita víða fanga — eða stela öllu
steini léttara, eins og Bölvar segir
um þá á einum stað — og setja
saman sögu um álfameyna Huldu,
dóttur voldugasta álfakonungsins
á Islandi. Sagan hefst á eldgosi,
sem endar á því að „nú er horfið
Norðurland," og Hulda hefur glat-
að foreldrum sínu og heimili, ráfar
um hraunið, skítug og óttalega
óprinsessuleg. Hún hittir álfastrák
— við alveg sprenghlægilegar að-
stæður — og þau fella hugi sam-
an. Móðir hans, sem er verulega
stjórnsöm, grillir nú ekki í neina
prinsessu undir þessum skítugu
hamfaratötrum og þar sem hún
hefur ákveðið kvonfang hans þá
þegar, leggur hún á og mælir um
að Hulda skuli hverfa til mann-
heima — þar sem hún á að verða
mikill örlagavaldur.
En Álfur litli álfastrákur er bú-
inn að fá nóg af ráðríki móður
sinnar og hverfur samstundis á
braut til að leita sinnar huldumeyj-
ar. Eftir nokkurra ára leit ber
hann að bænum Gröf í fylgd munks
sem hann hittir á ferðalaginu —
og viti menn, þar er Hulda — og
örlagahjólin taka að snúast í ástar-
sögu þeirra.
Auðlegð og Ástríður eru á hött-
unum eftir Alfi, sem gerist vinnu-
maður í Gröf. Þessir óskapnaðir i
samfélaginu vilja éta þennan
hreinlynda dreng. Þær eru svangar
og lúnar og aldeilis ekki feitan
gölt að flá í fásinninu.
Eins og í fyrri verkum Hugleiks
er allt hér með ólíkindum. Persón-
urnar eru ýktar að vanda; Steinunn
húsfreyja í Gröf stjórnar öllu með
þótta og stórum svipbrigðum, en
kemur þó ekki í veg fyrir að eigin-
maðurinn, Þorbjörn, renni til aug-
unum í höfðinu í áttina að öðrum
kvenmannsbelgjum. Synirnir, Böl-
var og Ragnar, eru auðvitað víð-
áttu heimskir og hamast við að
safna smáaurum til að komast að
heiman — ætla sér ekki að sólunda
ævinni í þessum nárassi. Fríða
blinda, fóstra Þorbjarnar, tsér í
gegnum holt og hæðir úr ruggu-
stólnum sínum; segir aldrei neitt
nema ,jamm og jæja“ og „það
held ég nú“ og allir skilja merking-
una að baki þeim orðum. Munkur-
inn Meyvant er eins konar far-
prestur. Það hentar honum ágæt-
lega, því hann endurnýjar brenni-
vínsbirgðir sínar á hverjum bæ.
Utan á þessar persónur og inn
í söguþráðinn er spunnið ólíkinda-
legum fénaði, bráðskemmtilegum
söngvum og sem fyrr í Hugleikjum
er það tónlistin sem setur punktinn
yfir i-ið; hún er skemmtileg og vel
flutt. Textinn er hnyttinn og
skemmtilegur og inn í hann bland-
að setningum og hendingum úr
íslenskum skáldsögum og ijóðum,
auk þess sem í mörgum orðaleikj-
um er vísað til atburða sem hafa
átt sér stað hér á landi upp á síð-
kastið. Þetta er bráðskemmtileg
sýning þar sem enginn tekur sig
hátíðlega — en allir aðstandendur
taka vinnuna alvarlega. Leikmynd-
in er sérlega skemmtilega unnin
og lausnirnar sem fundnar eru í
þessu litla rými eru mjög góðar.
Sömuleiðis em búningar vandaðir
í sínum ýkta stíl. Leikurinn er
mjög góður hjá hópnum og hefur
leikstjórinn haldið mjög vel utan
um framvindu og hraða og þótt
hér sé á ferðinni glens og gaman
og ýkjur hefur honum tekist að
halda ærslunum í skefjum og skil-
að af sér vandaðri sýningu.
STÓRPÍANISTI
Hljómdiskar
Oddur Björnsson
Rögnvaldur Sigurjónsson
Merkar hljóðritanir frá árunum
1948-1963
Ekki þarf að orðlengja að Rögn-
valdur Sigutjónsson er einhver
allra mesti píanóleikari sem við
höfum átt - kannski sá mesti. Það
nálgast að vera hjárænulegt að
rökstyðja þessa fullyrðingu - ekki
síst eftir að hafa rifjað upp píanó-
leik hans á nýjum geisladiski, sem
inniheldur gamlar hljóðritanir sem
gerðar voru fyrir Ríkisútvarpið á
árunum 1948-63, eða frá fyrstu
tveim áratugum á starfsferli hans.
Fæstar þeirra hafa heyrst síðan
þeim var fyrst útvarpað, og er það
útaf fyrir sig ráðgáta. Engu að
síður ber heilshugar að þakka fyr-
ir þessar merku hljóðritanir og
síðbúna útgáfu á þeim.
Hljómurinn er í takt við tímann
- og góður sem slíkur, en misgóð-
ur. Það er í verkunum eftir Liszt
og Debussy sem hann miðlar glitr-
andi fallegum píanóleiknum til
fulls. Rögnvaldur var nefnilega
„ekki aðeins“ virtúós, hann er
fyrst og- fremst músíkant sem hef-
ur innviði tónlistarinnar á valdi
sínu, svo sem næma og skýra
mótun og áherslur og fína tilfinn-
ingu fyrir línu (sem kemur einkar
fallega fram í hinum fræga pían-
ókvintetti Schumanns Op. 44). Það
er þó kannski sjálfur persónuleik-
inn, sem kemur best fram í fersk-
leika - reyndar einnig í píanótón-
inum, sem gerir píanóleikinn sér-
stakan og hrífandi (maður minnist
Chopin-leiks hans).
Sónatína Jóns Þórarinssonar er
vönduð tónsmíð (sama má segja
um Rondo Islandica eftir Hallgrím
Helgason) - tveir síðari þættirnir
sérlega áhugaverðir í meðferð
Rögnvalds.
Að loknu framhaldsnámi (m.a.
hjá Sascha Gorodnitzki) og róm-
aðri frumraun í National Gallery
of Art í Washington heldur Rögn-
valdur heim til Islands. Ekki verð-
ur hægt að segja að viðtökurnar
heima hafi verið í samræmi við
þann orðstír og þær væntingar
Rögnvaldur Sigurjónsson
sem hann hafði þegar áunnið sér
í framhaldsnámi hjá færustu kenn-
urum og tónleikahaldi erlendis.
Leiðin í hljómleikasali beggja meg-
in Atlantshafsins virtist opin og
greið, enda fór hann síðar utan í
margar tónleikaferðir. Þegar þú
hlustar á Liszt á þessum hljóm-
diski skilurðu erindi hans í erlenda
hljómleikasali (ég hefði t.a.m. vilj-
að vera viðstaddur þegar hann lék
D-moll konsert Brahms þrisvar í
Rúmeníu við fádæma hrifningu).
Ég var reyndar svo lánsamur
að heyra út á götu þegar hann,
mörgum árum seinna, var að æfa
þann síðari fyrir hljóðritun, en
hann hafði áður flutt hann á tón-
leikum. Margir telja þetta langa
og yndislega verk (4 þættir) vera
það erfiðasta og kröfuharðasta
(bæði músíklega og tæknilega)
meðal píanókonserta („kolosal“,
einsog Backhaus orðaði það). Það
er hryggðarefni að ekki auðnaðist
að ljúka upptökunni vegna þrálátr-
ar liðagiktar í höndum píanistans,
sem batt enda á tónleikaferilinn.
En hryggð er nú einusinni eitt-
hvað sem á ekki við Rögnvald tii
lengdar, og því ber okkur hinum
að vera brattir og þakklátir fyrir
það sem við höfum.
Samsýning
skólasystra
Listakonurnar Eygló Harðardóttir, Elín Perla Kolka og Kristín
Reynisdóttir.
Nýjar bækur
■ Skálholtsútgáfan, útgáfufé-
lag þjóðkirkjunnar, hefur gefið
út bókina „Hvað tekur við þegar
ég dey?“ — Spurningar um
kristna trú, dauðann og eilífa lífið.
I bókinni segir höfundur, sr. Karl
Sigurbjörnsson, meðal annars:
„Hvað tekur við þegar ég dey?
Svarið liggur í augum uppi. En
líffræðilegar skilgreiningar nægja
engan veginn þegar dauðinn er
annarsvegar. Maðurinn hefur aldr-
ei þolað þá tilhugsun að dauðinn
sé það sem sýnist: upplausn, eyð-
ing, gleymd. Vegna þess að ef
dauðinn hefur síðasta orðið þá er
lífið aðeins hending ein og hé-
gómi, ástin, fegurðin, gleðin mein-
ingarlaust sjónarspil. Tilhugsunin
um líf eftir dauðann virðist vera
órjúfanlega bundin sjálfsvitund
mannsins.“
Bókin tekur fyrir spurningar
eins og: Hvar eru hinir dánu?
Hvað er upprisa? Samrýmast spí-
ritismi og kristin trú? Hvað með
endurholdgun? Hvernig býr maður
sig undir dauðann? Með einföldum
og ijósum hætti er leitast við að
varpa ljósi á svör kristinnar trúar
við þessum og öðrum áleitnum
spurningum andspænis ráðgátum
dauðans.
Bókin er 60 bls. að stærð.
Skerpla útgáfuþjónusta sá um
umbrot en prentun Steindórs-
prent - Gutenberg. Bókin kost-
ar 990 kr.
Myndlist
Eiríkur Þorláksson
í Hafnarborg, menningar- og
listastofnun Hafnarfjarðar, hefur
verið opnuð samsýning þriggja
ungra listakvenna, sem eiga það
sameiginlegt að hafa stundað nám
í Myndlista- og handíðaskóla ís-
lands á árunum 1983-87, þó að
þær hafi útskrifast hver úr sinni
deild. Að loknu námi þar fóru
tvær þeirra til frekara náms i
Þýskalandi og Hollandi, en hin
þriðja hafði áður verið vetrarlangt
í listaskóla í Frakklandi.
Elín Perla Kolka, Eygló Harð-
ardóttir og Kristín Reynisdóttir
eiga misjafnlega stuttan sýning-
arferil að baki; Elín og Eygló
hafa áður tekið þátt í tveimur
samsýningum hvor, en Kristín
hefur haldið tvær einkasýningar,
og tekið þátt í nokkrum samsýn-
rngum, m.a. í Þýskalandi og á
Ítalíu.
Vegna hinna ólíku miðla, sem
þær vinna í, tekst þeim ágætlega
að aðgreina verk sín á sýning-
unni. Eygló Harðardóttir sýnir hér
sex risastórar teikningar, sem
unnar eru með bieki á pappír;
þetta eru að mestu stór gröf og
línunet, sem minna að nokkru á
veðurkort eða vísindalegar mæl-
ingar. í iista yfir verkin setur hún
á blað stuttar hugleiðingar um
tengsl loftþrýstings og vatnsyfir-
borðs, svonefndar vatnamýs og
skoðun öreinda; hins vegar lætur
hún sýningargestinum alfarið eft-
ir að mynda tengsl milli þessara
punkta og myndverkanna, og þau
tengsl verða í besta falli tilviljana-
kennd og óræð, og í versta falli
engin. Hið sama má segja um
fimm steyptar einingar með fót-
sporum, sem iistakonan hefur rað-
að á gólfið, án þess að í þeim
megi finna neina þá hrynjandi,
sem gæti gert heildina spennandi.
Elín Perla Kolka útskrifaðist á
sínum tíma úr grafíkdeild, og sýn-
ir hér tíu ætingar, sem hafa verið
unnar í kopar eða ál. Myndefnin,
sem tengjast oftast hafi og himin-
tunglum, eru sett fram á einfaldan
hátt, þannig að einsemd viðfangs-
efnisins verður afar sterkur þáttur
verksins í heild. Bestu verkin eru
án efa „Hafalda" (nr. 1), „Hun-
angstungl“ (nr. 4) og „Blá sól“
(nr. 6), en í síðastnefnda verkinu
notar listakonan einnig vatnslit
til að styrkja myndbygginguna,
sem tekst ágætlega.
Kristín Reynisdóttir sýnir hér
sjö höggmyndir og stóra innsetn-
ingu, en í verkum hennar ber
mest á járni og öðrum málmum.
Innsetningu sína nefnir listakonan
„Tilurð“ (nr. 1), og er það vel við
hæfi; hún samanstendur af tutt-
ugu járngrindum, sem hanga úr
lofti salarins í skipulegum röðum.
Á grindunum bylgjast síðan silki-
klæði, sem gefur heildinni svip
vöggustofu, þar sem mýkt sköp-
unarinnar og hreinleiki umhverf-
isins mætist í fyrsta sinn. Önnur
verk Kristínar eru nafnlaus, og
byggja flest á hringlaga vélahlut-
um, hjólum og trissum. Svipuð
notkun aflóga iðnaðarvöru hefur
þekkst lengi innan listgreinarinn-
ar, og byggir árangurinn ekki síst
á nýtingu möguleika hvers hlutar
fyrir sig; hér gengur heildin einna
best upp í verki nr. 4.
Auk þessa sýnir Kristín hér tvö
verk þar sem uppistaðan er hvít
steinsteypa; verk nr. 7 hefur yfir
sér nær trúarlegan blæ, og er
einkar áleitið.
Hér er á ferðinni áhugaverð
samsýning þriggja skólasystra,
sem eru að hefja feril sinn á lista-
brautinni. Þær hafa valið vel með
því að sýna saman, þar sem verk
hverrar fyrir sig ná að njóta sín
án verulegrar truflunar frá öðru,
og það gengur ekki alltaf upp á
samsýningum, þrátt fyrir góða
ætlan. Hins vegar má benda á
(sem oftar), að það hefði að skað-
lausu mátt leggja meira í sýning-
arskrá heldur en hér er gert.
Samsýning Elínar Perlu Kolka,
Eyglóar Harðardóttur og Kristín-
ar Reynisdóttur í menningar- og
listastofnuninni Hafnarborg í
Hafnarfirði stendur til mánudags-
ins 15. nóvember.