Morgunblaðið - 02.11.1993, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 2. NÓVEMBER 1993
19
AF INNLENDUM
VETTVANGI
PÁLL ÞÓRHALLSSON
Búvörulögin binda hendur landbúnaðarráðherra í gúrkumálum
Innflutningur óheimill á
meðan nóg er af íslenskum
Ekki er litið til verðs við mat á því hvort framleiðsla fullnægi eftirspurn
ÁGREININGUR ráðuneyta út af innflutningi á gúrkum er enn eitt
dæmið um óþægilegar afleiðingar þess að ekki tókst að breyta
búvörulögum í vor áður en þing var sent heim. Samkvæmt núgild-
andi búvörulögum má landbúnaðarráðherra ekki leyfa innflutning
á grænmeti fullnægi innlend framleiðsla eftirspurn. Samkvæmt
tvíhliða samningi við Evrópubandalagið ber íslandi aftur á móti
að heimila innflutning ákveðinna tegunda grænmetis frá og með
gærdeginum. Ágreiningslaust er að milliríkjasamningur af þessu
tagi víkur settum lögum ekki til hliðar. Horfur eru á að gúrkur
og tómatar endist ekki hér innanlands nema í eina til tvær vikur
í viðbót og þá leysist málið af sjálfu sér.
Gúrkur á hafnarbakkanum
EGGERT Gislason hjá Mata hf. með gúrkurnar sem fyrirtækið
ætlaði að selja á islenskan markað, samtals um 800 kassa.
Mata hf. hefur óskað eftir því
að fá að flytja inn 800 kassa af
gúrkum. Ekki fékkst leyfi hjá land-
búnaðarráðuneytinu í gær fyrir
innflutningnum. Eggert Gíslason
hjá Mata segir að verðmæti gúr-
kunnar sem bíður á hafnarbakkan-
um sé nokkur hundruð þúsund
krónur og óvíst sé hve mikla bið
hún þoli. Mata styðst í umsókn
sinni við samning milli íslands og
Evrópubandalagsins frá því í vor
um tollfijálsan innflutning a ávöxt-
um og grænmeti. Skv. samningn-
um skuldbinda íslendingar sig til
að leyfa innflutning á tómötum,
salati, papriku o.fl. frá 1. nóvember
— 15. mars ár hvert. Innflutningur
á afskomum blómum er heimill frá
1. desember — 30. apríl ár hvert.
Þessar tímasetningar miðast að
sjálfsögðu við það hvenær fram-
leiðsla liggur niðri hér innanlands.
Ýmsar aðrar grænmetis- og
ávaxtategundir eru ekki tíma-
bundnar skv. samningnum. Gunnar
Snorri Gunnarsson, skrifstofustjóri
viðskiptaskrifstofu utanríkisráðu-
neytisins, segir að litið hafi verið
svo á að þessi samningur við EB
hafi verið hluti af greiðslu íslend-
inga fyrir tollfríðindi fyrir okkar
útflutning á Evrópumarkað og er
vísað til hans í bókun við samning-
inn um Evrópska efnahagssvæðið.
En hvaða áhrif hafa vanefndir ís-
lendinga? „Auðvitað reynum við að
skýra þetta og afsaka," segir
Gunnar Snorri en bendir á að Is-
lendingar séu ekki í góðri aðstöðu
til að fylgja samningsréttindum
sínum eftir. „En ég get auðvitað
ekki sagt nákvæmlega fyrir um það
hverra aðgerða aðrir kunna að
grípa til.“
Innflutningsnefnd
Þegar samningur íslands og EB
var gerður var gert ráð fyrir því
að búvörulögunum yrði breytt til
samræmis við það. I frumvarpi til
breytinga á lögunum sem flutt var
á síðasta þingi var kveðið á um
að landbúnaðarráðherra gæti
heimilað innflutning á landbúnað-
arvöru í samræmi við milliríkja-
samninga án þess að áður væri
metið hvort framboð innanlands
fullnægði eftirspurn. Eins og kunn-
ugt er tókst ekki að afgreiða breyt-
ingar á búvörulögunum áður en
þing var sent heim. Samkvæmt
gildandi búvörulögum metur nefnd
um innflutning grænmetis hvetju
sinni hvort innlend framleiðsla full-
nægi eftirspurn. I henni eiga sæti
tveir fulltrúar framleiðenda, tveir
fulltrúar innflytjenda og oddamað-
ur tilnefndur af landbúnaðarráð-
herra. í verkahring nefndarinnar
er að fjalla um innflutning á kart-
öflum, nýju grænmeti, sveppum og
blómum. Um þessar mundir leyfir
nefndin innflutning á allri vöru sem
heyrir undir samning Islands og
EB nema á gúrkum og tómötum.
Byggir nefndin á því að enn sé nóg
af íslenskri vöru í landinu. Á fundi
nefndarinnar í síðustu viku var t.d.
fjallað um gúrkuframleiðslu og var
það mat nefndarinnar á grundvelli
upplýsinga frá framleiðendum að
innanlandsframleiðsla fullnægði
enn eftirspurn og myndi gera það
út þessa viku a.m.k.
Ráðherra virðist ekki heimilt að
leyfa gúrkuinnflutning á meðan
þetta er mat nefndarinnar sbr.
orðalag 53. gr. búvörulaganna:
„Innflutningur þeirra vara, sem
greinin tekur til, skal því aðeins
leyfður að innlend framleiðsla full-
nægi ekki eftirspurn." Tók Tryggvi
Gunnarsson hrl. undir þessa skýr-
ingu í samtali við Morgunblaðið í
gær.
Sett lög æöri
milliríkjasamninguin
Enginn ágreiningur er um það
milli utanríkis- og landbúnaðar-
ráðuneyta að sett lög eru æðri
milliríkjasamningum. Það sjónar-
mið hefur á hinn bóginn verið uppi
í utanríkisráðuneytinu að búvöru-
lögin þurfi ekki að girða fyrir að
íslendingar standi við samninginn
ef vilji er fyrir hendi. Þannig segir
Gunnar Snorri Gunnarsson að það
mætti t.d. huga að því hvernig inn-
flutningsnefndin leggur mat á það
hvort innlend framleiðsla fullnægi
eftirspurn. Það getur nefnilega
verið býsna teygjanlegt hvenær
framboð er nægilegt. Ef bóndi
nokkur á einn tómat eftir, sem
hann neitar að selja nema fyrir
mörg þúsund krónur, þannig að
enginn vill kaupa hann, fullnægir
framboð þá eftirspurn? Sýnir þetta
fræðilega dæmi ekki að taka verð-
ur tillit til þess hvert verð er á inn-
lendu framleiðslunni í stað þess að
einbiína á það hvort hún sé til í
landinu? spyija menn. „Við erum
ekki úrkula vonar um að landbún-
aðarráðuneytið með fulltingi inn-
flutningsnefndarinnar taki alla
þætti málsins inn í dæmið og það
fáist viðunandi niðurstaða þangað
til hægt verður að breyta búvöru-
lögunum eða þangað til innlenda
framleiðslan er uppurin," segir
Gunnar Snorri.
Svipuð sjónarmið koma fram hjá
innflytjendum. Eggert Gíslason hjá
Mata hf. bendir á að það sé óeðli-
legt að bændur geti í skjóli búvöru-
laganna selt gúrkurnar rándýrar
og fælt neytendur frá þeim og
komið þannig í veg fyrir innflutning
á margfalt ódýrari vöru. Hann spyr
hver hugsi um hag neytenda í því
efni. Magnús Gíslason hjá Banön-
um hf., sem sæti á í innflutnings-
nefndinni, gagnrýnir það hvernig
metið er hvort framboð sé nægi-
legt. Hringt sé í framleiðendur og
spurt hvort þeir eigi nægar birgðir
og svar þeirra sé tekið gott og gilt.
Það hafí hins vegar sýnt sig að
þessar upplýsingar séu ekki alltaf
traustar, varan kunni að vera ónýt
komin á markað, eins og sannaðist
á blómkáli fyrir skemmstu, og þá
sé hún ekki til í landinu og það
taki nokkra daga fyrir innflytjend-
ur að bregðast við. Eðlilegra væri
að miða við vöru sem komin væri
í hús og innflutningsnefndin gæti
þá farið í birgðageymslur og sann-
reynt hvort upplýsingarnar um
framboðið væru réttar. En Magnús
sem er fulltrúi stórkaupmanna í
innflutningsnefndinni segist ekki
sjá annað en samkvæmt búvörulög-
unum sé ókleift að veita leyfi fyrir
gúrkuinnflutningi að svo stöddu.
íslenska framleiðslan
minnkar
Ljóst er að íslenska framleiðslan
fullnægir bráðlega ekki eftirspum
og þá leysist málið sjálfkrafa.
Gúrkurnar eiga eftir að endast í
viku samkvæmt upplýsingum Kol-
beins Ágústssonar, sölustjóra hjá
Sölufélagi garðyrkjumanna. Hann
segir að nú séu 1500 kassar af
íslenskum gúrkum til í landinu eða
10-11 tonn. Heildsöluverðið er 399
kr. kg. Hann segir að þessar birgð-
ir muni endast út þessa viku og
eftir það eigi ekkert að vera því
til fyrirstöðu að heimila innflutning
á gúrkum. Það leyfí mundi gilda
fram í miðjan mars eins og samn-
ingur íslands og EB kveður á um.
Eins og glöggir neytendur vita
hafa hollenskar gúrkur reyndar
verið til sölu í landinu nú í haust.
Skýringin er sú að innflutnings-
nefndin veitti tímabundið leyfi
vegna þess að framleiðendur önn-
uðu ekki eftirspurninni um skeið.
Islensku tómatamir munu að sögn
endast í u.þ.b. tvær vikur.
Mikill verðmunur er á íslensku
og erlendu gúrkunum. Þær síðar-
nefndu hafa verið seldar á um
hundrað krónur kg. Verð myndi
verða enn lægra nú vegna þess að
á þær fellur ekki 30% tollur frá
og með 1. nóvember samkvæmt
samningnum milli EB og íslands.
Kolbeinn segir hins vegar ekki
einhlítt að bera saman íslenska
verðið nú og erlenda verðið. Er-
lenda verðið muni hækka síðar í
vetur enda séu hollensku gúrkurn-
ar að verða búnar og þá verði ein-
göngu spænskar gúrkur til sölu og
það muni leiða til hærra verðs.