Morgunblaðið - 10.02.1994, Síða 46

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1994
46
Með
morgimkaffiriu
Kannski þú hafir núna lært,
að það borgar sig ekki að
vera alltaf með nefið í ann-
arra manna pósti.
*
Ast er...
. . . að fylgja henni heim.
TM Reg. U.S Pat Ofl.—ail rights reserved
® 1994 Los Angetes Times Syndicate
BKEF TIL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Skáldskaparspegill
Frá Tryggva V. Líndal:
NÚ HEFUR Lesbók Morgunblaðs-
ins birt ljóð eftir mig í tólf ár sam-
fleytt, tvisvar til þrisvar sinnum á
ári. Er því líklegt að margir lesend-
ur blaðsins vilji nú heyra nánar frá
mér um hvað fyrir mér vakir í ljóð-
listinni.
Það hefur verið lærdómsríkt að
skipta við ritstjórnarfltr. Lesbókar,
Gísla Sigurðsson, þessi ár. Um þriðj-
ungur ljóðanna sem ég hef sent
honum hefur birst. Þegar ég hef
seinna meir smalað þeim saman í
bækur, hef ég orðið að viðurkenna
að hann valdi oftar en ekki bitastæð-
ustu ljóðin.
Bókmenntagagnrýnendur Morg-
Hvað getur
ITC gert
fyrir þig?
Frá Jónu S. Gísladóttur:
ÞVÍ ER auðvelt að svara. Það getur
kennt þér að hlusta á aðra, skipu-
leggja betur það sem þú ert að gera,
kennt þér að flytja mál þitt án
málalenginga, og ekki hvað síst að
losa um hömlur.
Ef þú átt erfitt með að tjá þig,
og skelfur eins og asparlauf við það
eitt að nefna nafnið þitt, er tilvalið
að ganga í ITC. Eftir nokkurn tíma
getur þú staðið upp og flutt mál
þitt án erfiðleika.
Komdu sem gestur á fund hjá ITC
og kynntu þér starfsemina. Þú verð-
ur ekki fyrir vonbrigðum. ITC er
opið öllum, bæði konum og körlum.
Og að koma sem gestur kostar ekk-
ert.
Ef þú býrð yfir duldum hæfileik-
unij kemst þú að því hjá ITC.
Eg gekk í félagið 1991 og ég hef
svo sannarlega ekki séð eftir því.
Ég skipulegg það sem ég skemmti mér við,
skil betur lífið, athygli nota.
Vanmætti og feimni legg ekki lið,
lífið er fyllra, ég áfram mér pota.
JÓNA S. GÍSLADÓTTIR
Arnartanga 63, Mosfellsbæ,
ITC-deildinni Korpu.
unblaðsins hafa sömuleiðis farið um
ljóðin mjúkum höndum, eða svo
fannst mér fyrst í stað. Þannig þótti
mér Erlendur Jónsson hitta naglann
á höfuðið er hann skrifaði um ljóða-
bók mína Næturvörðinn (1989), að
ég væri goðsagnaskáld, sem kæmi
víða við í menningarsögunni. Eða
þá Jenna Jensdóttir sem skrifaði um
Trómet og fíól (1992), að ljóðin þar
einkenndust af hárnákvæmri tilfinn-
ingasemi.
Þetta er ágreiningur um mark-
mið, og skal ég skýra hann:
Það sem vakir fyrst og fremst
fyrir mér með ljóðagerð, er að reyna
að skapa listaverk; eitthvað sem er
fagurt eða listrænt. Eg reyni að
raða þannig hlutum saman að ég
haidi að allir ljóðalesendur upplifi
að verkið hafi þykka listræna áferð,
líkt og í málverki eða tónlist. Verk-
ið verður að þola minnst tvo iestra
áður en það fer að losna upp í frum-
parta sína í huga lesandans.
Næst í forgangsröð hjá mér er
að -rækta tilfinningaleg sjónarhorn,
og að nota hverskonar áhugavert
efni annað; því íjölbreyttara og
meira sláandi, því betra.
Það er upp og ofan hve skáld og
aðrir listamenn hafa þetta hefð-
bundna fegurðarmarkmið á oddin-
um, en það var mér bæði lærdóms-
ríkt og styrkjandi að sjá í safnritinu
Ljóðaárbók 1988, að margir höfðu
þetta að leiðarljósi, og sumir gerðu
það betur ég.
Frá Alfreð Gíslasyni:
ÉG undirritaður tel mig tala máli
mikils meirihluta handknattleiks-
manna þegar ég lýsi yfir vonbrigð-
um mínum með að Valtý Birni
Valtýssyni skuli sagt upp störfum
á Stöð 2. Þó svo að margt sé góðra
manna á meðal íþróttafréttamanna
sjónvarpsstöðvanna tel ég ekki
nokkurn vafa leika á því að í dag,
Ef ég væri að skrifa ritdóm um
eigin ljóð, hefði ég sagt meðal ann-
ars:
„Höfundur er fundvís á hið fagra.
Megin tækni hans er að raða saman
myndum. Fer áhrifamáttur þeirra
að miklu leyti eftir því hversu óvænt
og þétt þessi samröðun verður.
Einnig eru mikil áhrif frá hrynj-
andi ræðulistar og útfærsla á frös-
um úr mæltu máli. Þá má einnig
greina áhrif frá mæiskulist og heim-
speki. Sjaldan er notast við rím af
neinu tagi.
Viðfangsefni eru víða sótt í tíma
og rúmi, svo sem vænta má af
mannfræðimenntuðum manni.
Almennt má segja uni gildismat-
ið, að það er hefðbundið miðstéttar-
gildismat að hætti vestrænna borg-
arbúa, frekar en venjulegt íslenskt
gildismat.
í lengri, prósakenndari ljóðum
sínum minnir höfundur oft meira á
bandaríska ljóðagerð en evrópska."
Af höfundum sem ég greini áhrif
frá í verkum mínum má nefna eftir-
farandi: Heinrich Böll, Garcia Lorca,
Esra Pound, Voltaire, Jonathan
Swift, Hóras, Lí Pó og Hómer. Enn-
fremur Matthías Johannessen,
Gyrðir Elíasson, Halldór Laxness
og Sturla Þórðarson.
Að lokum vil ég segja um Lesbók
Morgunblaðsins sem ljóðavettvang,
að það er eini vettvangurinn þar sem
flestum landsmönnum gefst tæki-
færi til að lesa mörg ljóð eftir sama
höfund.
TRYGGVI V. LÍNDAL,
Skeggjagötu 3,
Reykjavík.
sem og hin síðari ár, ber Valtýr
Björn af í starfi sínu hér á landi
og ófáum leikjum hefur hann lyft
á hærra plan með sínum sérstæða
húmor. Það er því leitt að sjá honum
fórnað í einhveiju sandkassastríði
innan Stöðvar 2 og hvet ég þá sem
hlut eiga að máli að endurskoða
afstöðu sína nú þegar.
Með íþróttakveðju.
ALFREÐ GÍSLASON.
„Enginn veit hvað átt hef
ur fyrr en misst hefur“
Athugasemd leikmanns vegna upp-
sagnar Valtýs Björns á Stöð 2
Víkverji skrifar
Ibyrjun janúar gerði Víkveiji at-
hugasemd við málfar lækna og
sagðist hafa skilið „minnst af því
sem læknarnir sögðu við hann og
alls ekki neitt, þegar þeir ræddu
sín á milli“ þegar hann þurfti að
fylgja skjólstæðingi sínum til lækn-
is. Tungutakið hafi ekki verið
enskuskotið heldur latínuskotið.
Jóhann Heiðar Jóhannsson,
læknir á Rannsóknastofu háskólans
í meinafræði, ritar pistil í 2. tölu-
blað Læknablaðsins þar sem hann
gerir þetta að umtalsefni en hann
hefur undanfarin ár ritað regluleg-
an „íðorðapistil" í Læknablaðið.
Segir Jóhann í pistli sínum að
ljóst sé að áhugi lækna á málvönd-
un sé að aukast og að almenningur
geri einnig auknar kröfur til lækna
og annarra heilbrigðisstarfsmanna
um að skrif þeirra, umræður og
útskýringar séu á íslensku en ekki
„læknamáli".
í pistli sínum segir Jóhann Heið-
ar m.a.: „Taka má undir gagnrýni
Víkveija hvað varðar þau orð lækn-
anna, sem honum voru ætluð. Illt
er til þess að vita ef læknar hafa
það fyrir sið að ræða við sjúklinga
sína eða umboðsmenn þeirra á slíku
slangurmáli að þeir skilji ekki.
Hvort læknum leyfist að ræða sín
á milli á „læknamáli" um vandamál
eða krankleika sjúklinga sinna er
hins vegar önnur saga. Vlkveiji
þessi sagði ennfremur, að brýnt
væri að þýða á íslensku þau nafn-
orð, orðasambönd og hugtök, sem
læknar nota I starfi sínu og að gera
notkun þeirra virka. Honum er
greinilega ókunnugt um íðorðasafn
lækna, sem er séríslensk læknis-
fræðiorðabók með um 30 þúsund
fræðiorðum, enskum og latneskum,
sem þýdd hafa verið á íslensku. En
þó að útgáfa íðorðasafnsins sé
hreint þrekvirki og til mikils sóma
fyrir læknafélögin, þá er vissulega
ekki nóg að gert fyrr en íslensku
fræðiheitin eru komin I almenna
notkuni Hafi Víkveiji þökk fyrir
gagnrýnina.“
xxx
Eina kommúnistaríkið á vestur-
hveli jarðar er Kúba, þar serii
Fiedel Kastro hefur ráðið ríkjum I
nokkra áratugi. Í nýlegu fréttabréfi
frá Evrópusambandinu, sem er nýtt
heiti á Evrópubandalaginu, segir,
að sambandið hafi ákveðið að hjálpa
Kúbveijum. Þar er svohljóðandi
klausa:
„Að frumkvæði Manuels Marins,
sem m.a. er ábyrgur fyrir styrkjum
ES til mannúðarmála I fram-
kvæmdastjórn Evrópusambandsins,
hefur ES ákveðið að veita nú þegar
íbúum Kúbu 1,5 milljóna eka styrk
eða jafnvirði 120 milljóna íslenskra
króna. Á síðasta ári var veittur 5,5
milljóna styrkur til landsins.
Skortur á viðunandi heilbrigðis-
þjónustu I landinu hefur valdið mik-
illi aukningu á smitsjúkdómum
meðal almennings á Kúbu. Féð, sem
veitt var á síðasta ári, fór til upp-
byggingar sjúkrahúsa, göngudeilda
og heilsugæslustöðva I stærstu
borgum landsins og verður styrkn-
um nú varið til áframhalandi upp-
byggingar."
Já, þannig er þá komið fyrir
„sæluríkinu" Kúbu.