Morgunblaðið - 22.05.1994, Blaðsíða 11

^liN.Nyp,AOUR22. B9g4 1A ?
samningurinn tók gildi um síðustu
áramót og nú er komið fram í maí
og við höfum ekki flutt neitt út, sem
heitið getur. Það er ekki af því að
við höfum ekki getað selt. Við erum
komnir með tengsl við stórmarkaði
og komnir eins djúpt inn á markað-
inn eins og við getum. Málið er ein-
faldlega, að verðið er ekki nógu
hátt til að standa undir framleiðslu-
og flutningskostnaði.
Útkoman hefur verið sú, að það
hefur verið betra fyrir framleiðend-
ur heima að flaka fiskinn og frysta
en selja flökin fersk utan með flugi.
Þetta er bara stóri sannleikurinn í
þessu. Þarna liggja ekki neinar
rosaupphæðir og flugfragtin er
geysilega dýr. Á þessum vettvangi
verðum við alltaf í samkeppni við
einhveijar þjóðir, eins og Norð-
menn, sem keyra sinn fisk hingað
niður eftir. Það er þrisvar sinnum
dýrara að flytja flök frá Islandi til
Frakklands, en að flytja þau frá
Noregi. Þeir keyra en við fljúgum.
Það þýðir að íslenzkur ferskfisk-
framleiðandi fær alltaf lægra skila-
verð en norskur, en sá sem frystir
fær það sama og sá norski og reynd-
ar hærra vegna þess að við erum
konir lengra í markaðsmálum en
Norðmenn. Norðmenn eru orðnir
mjög stórir í þorski og verða ráð-
andi, að minnsta kosti næstu árin.
Við eigum litla möguleika í sam-
keppninni við þá, nema að skapa
okkur einhveija sérstöðu. Við verð-
um þá að flytja fersku flökin út
með öðrum hætti.'
Eigum ekki að byggja
útflutning á „lotterí"
Inn í þessa mynd kemur svo okk-
ar eigin útflutningur á heilum fersk-
um fiski. Það er eðlilegt að hvort
tveggja eigi sér stað í senn, en þá
verða útflytjendur að hafa vitneskju
um það hvert væntanlegt framboð
er hveiju sinni. Það eru dæmi um
að hingað eru að koma fersk grá-
lúðuflök á sama tíma og uppboðs-
markaðurinn í Frakklandi er yfir-
fylltur af heilli grálúðu. Vandamálið
er, að menn eru að selja fisk í stór-
um stíl á uppboðsmörkuðum, sem
er ekkert annað en eins konar lott-
erí. Það getur einfaldlega ekki ver-
ið rétt að byggja útflutning á slíkum
grunni. Frekar ætti að selja á föstu
verði. Uppboðsmarkaðarnir eru
hreinlega úreltir. Vær ferski fiskur-
inn seldur á föstu verði, væri ör-
uggt að hann færi aldrei á lægra
verði en útflytjendur þyrftu. Ella
myndu menn flaka fiskinn eða
frysta eftir því hvað gefur bezt og
eru þá að vinna án áhættu. Allt
leitar þetta jafnvægis, séu menn
ekki bara að spila í lotteríi."
Lýsingurinn er þorskinum
skeinuhættur
Nú eru mikla breytingar á fisk-
mörkuðum. Með þorskskortinum
hafa komið inn nýjar og ódýrari
tegundir, sem hafa dregið verðið
niður. Auk þess er nýjum tegundum
stöðugt að fjölga á markaðnum.
Hvernig eigum við að bregðast við
þessari þróun. Fari svo að þorsk-
veiði íslendinga fari á ný upp í
300.000 tonn eða meira. Verður þá
ekki erfitt að finna honum rúm á
markaðnum á aftur?
„Tegundirnar eru orðnar mjög
margár, en líka mismunandi inn-
byrðis. Hokinhalinn er ágætis fisk-
ur, sem verður efalaust áfram á
markaðnum, enda ódýr. Þar er
bæði um að ræða iðnaðarvöru og
flakapakkningar. Þá hefur lýsingur
komið hér inn á markaðinn í staðinn
fyrir þorsk og fitufláður alaskaufsi
í staðinn fyrir atlantshafsufsa.
Þannig er þetta í Evrópu, en ekki
í Bandaríkjunum þar sem ala-
skaufsinn hefur komið í stað
þorsksins.
Verð á ufsanum okkar er nú
komið í botn. Það sveiflast einfald-
lega með alaskaufsanum og við
ráðpm ekkert við það, en það hefur
engin áhrif á þorskverðið. Hjá stóru
fyrirtækjunum í Evrópu hefur engin
þorskpakkning horfið af markaðn-
um og alaskaufsi komið í staðinn.
Menn skilja skýrt á milli þessara
tegunda. Lýsingurinn hefur hins
vegar ýtt þorskinum út úr verk-
smiðjuvinnslu úr blokk og þar er
um mikið magn að ræða.
Hins vegar er lýsingur af mörg-
um tegundum, allt frá því að vera
hræódýr og fokdýr og það er sá
dýri, sem einkum veiðist við Argent-
ínu og önnur tegund, sem meðal
annars veiðist við Namibíu, sem eru
þorskinum skeinuhættar. Stofn
þessara tegunda beggja fer vaxandi
og má búast miklu magni af þessum
fiski inn á markaðinn, einkum frá
Namibíu. Þá hafa Agerntínumenn
náð samningum við Evrópusam-
bandið, sem gerir það að verkum
að þessi fiskur fjæðir hingað inn,
bæði úr þeirra eigin veiði og veiði
Spánveija, sem hafa þar leyfi til
veiða.
Engar „patentlausnir"
Alaskaufsinn virðist smám sam-
an vera að vinna markaðshlutdeild
af þorskinum í Bandaríkjunum, þar
sem þorskneyzla minnkar ár frá
ári. Það þýðir auðvitað að þeir, sem
hafa verið selja þorsk til Bandaríkj-
anna, verða að beina honum annað
og því hefur alaskaufsinn í raun
áhrif á þróunina hér líka, því hing-
að leitar þorskurinn þegar neyzlan
minnkar vestra. Þarna skiptir máli
hvort alaskaufsastofninn sé á upp-
leið eða ekki, en veiðin er engu að
síður gífurleg. Þá skiptir einnig
máli hvert verð á surimi er. Alaska-
ufsinn fór mjög mikið í þá vinnslu,
en með verðfalli á surimi, hefur
framleiðslan farið yfir í flök og
flakablokkir. Hækki verð á surimi,
getur það dregið úr framboði á flök-
um, en litlar líkur eru taldar á að
svo verði.
Það er enginn patentlausn á
þessu máli. Þurfum við að komast
inn á markaðinn á ný, er reglan sú,
að þá verður að undirbjóða keppi-
nautana til að byija með til að ná
markaðshlutdeild. Síðan er hægt
að hækka verðið í krafti þess að
um betri vöru sé að ræða en hinir
bjóða. Það er á þennan hátt, sem
nýju tegundirnar komust inn. Það
var bara lágt verð, sem opnaði þeim
leiðina inn á markaðinn. Síðan geta
menn bæði þróað vinnslu og pakkn-
ingar og fest sig í sessi smám sam-
an.
Mismunandi neyzla og viðhorf
eftir löndum
Þróunin í fiskneyzlu er mjög mis-
munandi, ekki bara eftir löndum,
heldur landshlutum líka. Hefðir í
fiskneyzlu eru ótrúlega ólíkar milli
Evrópulandanna svo og viðhorf til
fiskneyzlu. Stærstu markaðarnir,
Spánn, Þýzkaland, Frakkland og
Bretland eru svo ólíkir að við liggur
að þeir gætu verið hver í sinni
heimsálfu. Af þessum mörkuðum
gætir mest fijálslyndis í fiskneyzlu
hjá Frökkum og þeir skipta mjög
hratt úr einni tegund yfir í aðra.
Þar má nefna hokinhalann, sem
komst fyrst inn á franska markað-
inn. Sömu sögu er að segja af búr-
fiski og ýmsum tegundum frá Afr-
íku og Suður-Ameríku. Þá hefur
neyzlan færzt mjög snögglega úr
ferskum fiski yfir í frystan, einkum
inni á heimilunum. Bretland er á
hinn bóginn mjög íhaldssamt og
Þýzkaland að sumu leyti líka. Þar
tekur áraráðir að kynna nýjar teg-
undir. í þessum löndum standa
örfáar tegundir undir neyzlunni,
þorskur, ýsa og koli í Bretlandi,
síld, karfi og ufsi í Þýzkalandi og
á Spáni borða menn lýsinginn. Því
er erfitt að tala um Evrópumarkað,
sem eina heild.“
Úrval í tegundum og
pakkningum að heiman
ekkinóg
Hvernig gengur rekstur Icelandic
France og og hvað er framundan?
„í fyrra var reksturinn í járnum.
í ár fer þetta vel af stað, enda njót-
um við þá vinnu frá síðasta ári, sem
er að byija að skila sér, bæði í sölu
og jjættri afkomu.
Úrvalið í tegundum og pakkning-
um að heiman er ekki nóg, þó mik-
ið sé. Við erum með íjölbreyttar
neytendapakkningar í þorski og
fleiri tegundum. Smásölupakkning-
ar í skelfiski, pakkningar fyrir mat-
sölustaði og svo framvegis allt upp
í blokkir, sem reyndar fara til frek-
ari vinnslu í fiskréttaverksmiðjun-
um. Þetta dugir því miður ekki til
og við erum í þeirri stöðu í nokkrum
tilfellum þar sem stórar keðjur vilja
fá okkur til að sjá um öll fiskaðföng
fyrir sig. Þá kemur í ljós að við
höfum hvorki lýsing, hokinhala né
búrfisk. Þá er einnig beðið um full-
unna fiskrétti og við erum að vinna
í þeim málum, tii dæmis með góðri
samvinnu við verksmiðju SH í
Grimsby. Á sama hátt erum við nú
að kaupa fisk frá Friosur í Chile,
sem er að hluta til í eigu Granda.
Salan frá dótturfyrirtæki ÚA í
Rostock, Mecklenburger Hochseef-
ischerei, hefur einnig reynzt okkur
mikil lyftistöng.Þá höfum við staðið
fyrir því að keyptur var prufugámur
af ýmsum nýsjálenzkum tegundum,
sem unnar eru hjá Vinnslustöðinni
í Vestmannaeyjum í tilraunaskyni.
Þá höfum við samið við norskt fyrir-
tæki um að pakka fyrir okkur laxi
í neytendaumbúðum, því framboðið
að heiman er ekki nægilegt. Við
verðum að byggja upp þann styrk
og breidd að geta boðið heildar-
lausnir og reynum að afla fisks og
fiskafurða sem víðast," segir Lúð-
vík Börkur.
Síbustu sætin
til Kanarí
9. jum fra abeins kr.
39.900
r, „
'IH_, ■
Einstakt tilbob á gististaönum Barbados, sem naut
mikilla vinsælda hjá okkur í vetur. Nú höfum vib
fengiö sértilbob á abeins 5 íbúöum sem vib
bjóbum á hreint einstökum kjörum. Njóttu
sumarleyfisins á Kanarí í einstöku vebri og njóttu
frábærrar þjónustu fararstjóra Heimsferöa.
Verð kr.
39.900
pr. mann m.v. hjón me&
2 börn, Barbados, 3 vikur.
Verð kr.
49.900
pr. mann m.v. 2 í íbúð í 3 vikur.
Aðeí
'búði,
áþ,
««.oð
#ts 5
Í boði
SSU
sv©ré|
Flugvallaskattar: Kr. 3.660 fyrir
fullorbinn, kr. 2.405 f. barn.
Austurstræti 17 Sími 624600
VISA
Eitt blab
fyrir alla!
- kjarni málsins!