Morgunblaðið - 22.05.1994, Blaðsíða 27

26 SUNNUDAGUR 22. MAÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 22. MAÍ1994 27
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
MORGUNBLAÐIÐ, Kringlunni 1, 103 Reykjavík. SÍMAR: Skiptiborð 691100.
Auglýsingar: 691111. Askriftir 691122. SÍMBRÉF: Ritstjórn 691329, frétt-
ir 691181, íþróttir 691156, sérblöð 691222, auglýsingar 691110, skrif-
stofa 681811, gjaldkeri 691115. Áskriftargjald 1.400 kr. á mánuði innan-
lands. í lausasölu 125 kr. eintakið.
HYÍTASUNNA
TALIÐ er að meir en tvö
hundruð þúsund manns, að-
allega óbreyttir borgarar, hafi
verið drepnir í borgarastyrjöld
sem geisað hefur síðustu vikur í
Mið-Afríkuríkinu Rúanda. Þeir
sitja heldur ekki á friðarstóli á
Arabíuskaganum þar sem Norð-
ur- og Suður-Jemenar berast á
banaspjót. Og ekki er séð fyrir
endann á bræðravígum í hjarta
Evrópu, Bosníu-Herzegóvínu.
Nánast úr öllum heimshornum
berast tíðindi af hörmungum, sem
rekja rætur til ófriðar, sjúkdóma
og skorts, sem úr mætti bæta að
hluta eða öllu leyti. Árásir og
misþyrmingar á saklausu fólki eru
heldur ekkert einsdæmi í íslensku
samfélagi.
Hvers vegna er verið að fjasa
um þessi „móðuharðindi af
mannavöldum" á hvítasunnu,
kirkjuhátíð til minningar um þann
atburð er heilagur andi kom yfir
postula Krists? Einfaldlega vegna
þess að heilagur andi Guðs, sem
er kærleikur, þarf að koma yfir
þjóðir og einstaklinga til þess að
mannkynið haldi vöku sinni um
þau heimspekilegu, siðferðilegu
og trúarlegu gildi, sem velferð
þess hvílir á.
ÉG GERI
• ráð fyrir hug-
renningatengslum; að
vel gæti verið eitthvað
sem einhver hugsaði
festist mér allt í einu
í minni án þess ég
hafi á því neina skýringu. Hugsun
er einsog allt annað, hún verður
ekki tekin aftur; hún verður ekki
ógjörð; ekkifrekaren það sem
sprettur af hugsun verður eyðilagt;
flugvél, bíll, kjamorkusprengja.
Shakespeare lék sér með verknaði
sem ekki yrðu ógerðir,
HUGSUNIN BÝR UM SIG,
•varðveitist einsog annað í
náttúrunni; einsog spor; einsog
beinagrindur; einsog steingerving-
ar; þannig hafa risareðlur fortíðar-
innar varðveitzt. Þær verða ekki
ógerðar þótt útdauðar séu. Þegar
ég orti ljóðabókina Vor úr vetri
hvarflaði ekki að mér annað en ég
ætti þetta nafn einn. Þessi hug-
mynd, Vor úr vetri, kom til mín
einsog hvísl. Ég notaði orðin í ljóði
og gaf svo bókinni þetta heiti, Vor
úr vetri. Ég var þess fullviss þetta
væri hvergi til annars staðar. Svo
liðu mörg ár, fjölmörg. Þá las ég
minningargrein í Morgunblaðinu og
mig rak í rogastans. Greinin var
um Guðrúnu Jónínu Eyjólfsdóttur
sem fædd var 17. febrúar 1887 en
lézt 24. marz 1989, konu sem ég
hafði aldrei heyrt getið og vissi
ekki að væri til. En ég hefði átt
að vita það því hún var amma Atla
Heimis Sveinssonar, tónskálds, og
hann skrifaði greinina að henni lát-
inni; fallega grein um merka konu.
Og þá fór að rifjast upp fyrir mér
ég hefði líklega séð þessa konu
enda þekkti ég til fólks Atla. Mundi
eftir foreldrum hans á Túngötunni
og talaði stundum við föður hans
Maðurinn býr óumdeilt yfir
mörgum og miklum hæfileikum.
Hann hefur heldur betur sótt í sig
veðrið á 20. öldinni á sviðum
menntunar, vísinda og þekkingar.
Tæknin hefur gert honum kleift
að gjörnýta, jafnvel ofnýta, auð-
lindir jarðar. Hún hefur þurrkað
út fjarlægðir svo ferðast má
heimshoma milli á fáeinum
klukkustundum. Það er jafnvel
gjörlegt að þeysa á vélfáki um
loftin blá til tunglsins. í þróuðum
löndum býr fólk, sem betur fer,
við gjörbreytta og betri aðbúð í
húsnæði, starfsaðstöðu og heilsu-
gæzlu en fyrr á tíð. En „innri“
þróun mannsins, siðferðileg þróun
hans, trúarleg þróun hans, kær-
leiksþróun hans, hefur ekki hald-
izt í hendur við tækniþróunina.
Postulasagan (2,7-11) greinir
svo frá viðbrögðum fólks, víðs
vegar að úr hinum byggða heimi,
sem statt var í Jerúsalem á þess-
um löngu liðna tíma, þegar heilag-
ur andi kom yfir postulana:
„Eru þetta ekki allt Galíleu-
menn, sem hér eru að tala? Hvern-
ig má það vera, að vér, hver og
einn, heyrum þá tala vort eigið
tungumál? Vér erum Partar, Med-
ar og Elamítar, vér erum frá
sem hjólaði oft um
bæinn og var þannig
einskonar fýrirboði
umhverfíssinna.
í þessari grein segir
Atli Heimir að Guðrún
Jónína amma hans
hafí verið ójarðbundin og hugur
hennar allur snúzt um fegurð, tón-
list og skáldskap einsog hann kemst
að orði. Séra Matthías var í miklu
uppáhaldi hjá henni. Hún kynntist
skáldinu á Akureyri og hann orti
þetta í póesíbók hennar:
Vestureyja baldursbrá,
borin yfír kaldan sjá.
Næri þig Drottins náðarljós,
Nú ertu orðin Eyrarrós.
Sýndu unga silkihlín
sömu dáð og mamma þín:
reyndu að gera vor úr vetri
og veröldina dálítið betri.
Ég átti ekki orð. Þama var kom-
ið nafnið á ljóðabókinni minni, í ljóði
ortu mörgum áratugum áðuren ég
fæddist, skrifað í póesíbók sem ég
hafði aldrei heyrt talað um, hvaðþá
séð. Og ég fór að taka alvarlega
þau spakmæli Árna vinar míns Óla,
eftir þónokkra lífsreynslu - að mað-
ur eigi aldrei að vera hissa á neinu.
ÞAÐ KOM MÉR EKKI
•heldur neitt á óvart þegar
ég sá að bæði Boswell og Thoreau
nefna ísland í ritum sínum en hinn
fyrrnefndi segir dr. Johnson hafi
haft áhuga á að fara út hingað
eftir að hann hafði kynnzt Skot-
landi.
Thoreau nefnir ísland á einum
stað í Walden. Það er í 16. kafla,
um vatnið að vetrarlagi. Þar talar
hann um einshvers konar komteg-
und sem þá fyrir skömmu hafði
Mesópótamíu, Júdeu, Kappadók-
íu, Pontus og Asíu, frá Frýgíu og
Pamfýlíu, Egyptalandi og Líbýu-
byggðum.við Kýrene, og vér, sem
hingað erum fluttir frá Róm. Hér
eru bæði Gyðingar og þeir sem
tekið hafa trú Gyðinga, Kríteying-
ar og Arabar. Vér heyrum þá tala
á vorum tugum um stórmerki
Guðs.“
Það má lesa úr þessari frásögn,
þegar postularnir töluðu mörgum
þjóðtungum, að kærleikur hins
algóða Guðs, kærleiksboðskapur
kristninnar, á erindi við mannkyn-
ið allt, sérhveija þjóð og sérhvern
einstakling, hvaða tungu sem
hann talar. Og sannarlega á þessi
boðskapur ríkulegt erindi enn í
dag við þjóðir heims, á þessum
síðasta áratug svokallaðrar
tæknialdar, þegar hundruð millj-
óna fólks búa við óviðunandi að-
stæður, hóflega orðað.
Það má og lesa út úr þessari
frásögn að allar þjóðir og allir
menn eru jafnir fyrir skapara sin-
um, getá heyrt og skilið boðskap
hans, ef vilji stendur til þess. Sér-
hver getur gengið inn um þær
„dyr“ sem Kristur er, þangað sem
öllum er vel tekið, einnig „týnd-
um“ dætrum og sonum.
Þar sem mennirnir rísa hæst,
eins og í læknavísindum í þágu
náungans, eins og í margs konar
hjálparstarfi við þurfandi fólk og
þjóðir, eins og í trúarlegri leit að
ljósinu og sannleikanum, eins og
í fegurstu listaverkum sem lifa
kynslóðir, þar tala þeir tungum
heilags anda, tungum allra þjóða;
þar flytja þeir boðskap hvítasunn-
unnar um frið á jörðu. Það er
hollt að hafa þann boðskap í huga,
ekki aðeins á kirkjuhátíðum eins
og jólum, páskum og hvítasunnu,
heldur sérhvern dag sem guð gef-
ur.
Það á að vera vor í hugum
okkar íslendinga sem í umhverf-
inu þessa dagana. Morgunblaðið
óskar lesendum sínum og lands-
mönnum öllum gleðilegrar og
slysalausrar hvitasunnuhátíðar.
verið flutt til Nýja Englands í til-
rauna skyni. Sáðmennimir komu
að Walden-vatni en Thoreau segist
ekki vita hvort þeir hafí komið til
að sá vetrarrúg eða einhverri ann-
arri komtegund, nýinnfluttri frá
íslandi. Þetta ættu nú áhugamenn
um landbúnað einhvem tíma að
athuga. Það er hlýlegt að sjá ísland
nefnt þama í kuldakastinu miðju,
svo merkilegur höfundur og mikils-
metinn sem Thoreau er í Bandaríkj-
unum og víðar nú um stundir.
Þegar íslands er getið að góðu
gleðjumst við í hjartanu. Vísinda-,
lista- og íþróttamenn bera hróður
landsins víða.
Það er ánægjulegt að sjá hvað
íslenzkum rithöfundum er vel tekið
í útlöndum. Það yljar okkur ávallt
þegar ísland er nefnt þótt við vitum
að valt er veraldargengi. Og þessi
„heilbrigði þjóðarmetnaður" getur
verið hálfvandræðalegur á stund-
um. Við þekkjum ekki alltaf mun á
pjatti og verðmætum. Tungan og
landið era dýrmætasta eign okkar,
við erum byijuð að sporna gegn
uppblæstri, en ræktum við tung-
una? Hvar er Páll Sveinsson tung-
unnar? Hvar er melgresi tungunn-
ar? Er framburður kenndur sérstak-
lega í skólum; eða réttar áherzlur?
Era nemendur látnir flytja kvæði
tii að fínna hjartslátt og hrynjandi
tungunnar? Eða er muldrið og
sönglið látið nægja? Verður íslenzka
töluð á Þingvöllum 2044; eða 2074;
eða 3044? Við höfum áhyggjur af
þorskinum, en höfum við áhyggjur
af tungunni? Verður ísland framtíð-
arinnar þorsklaus verstöð ís-ensk-
unnar? Verður það stærsta moldar-
barð heims, við eldfjöll og jökulræt-
ur? Eða kliðmjúkt skjól ræktaðrar
arfleifðar einsog Hulduljóð Jónasar?
M
(meira næsta sunnudag)
HELGI
spjall
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 21. maí
OSNINGABARÁTT-
an í Reykjavík hefur
verið ótrúlega dauf
það sem af er. Raun-
ar hefur dofnað yfír
henni síðustu daga,
enda komið rækilega
í ljós, að engin raunveruleg átök eru
um einstök borgarmálefni. Þetta er
áreiðanlega í fyrsta sinn í marga ára-
tugi, ef ekki frá upphafí, að staðan í
málefnum höfuðborgarinnar er á þann
veg, að minnihluti, sem sækist eftir
meirihluta, finnur hvergi fótfestu í mál-
efnabaráttu um völdin í borginni.
Við þessar aðstæður hefði mátt ætla,
að frambjóðendur R-listans hefðu tekið
upp baráttu við Sjálfstæðisflokkinn á
allt öðrum forsendum; þ.e. að heyja
baráttuna á grundvelli landsmála vegna
atvinnuleysis, kjaraskerðingar og
kreppuástandsins almennt. Þeir hefðu
getað haldið því fram, að almennir kjós-
endur ættu að sýna hug sinn vegna
erfiðleika á landsvísu í sveitarstjórnar-
kosningum. Þetta hafa þeir ekki gert
og ástæðan er einföld: þeir geta það
ekki vegna þess, að Alþýðuflokkurinn
er einn þeirra flokka, sem stendur að
R-listanum og ekki er hægt að búast
við því, að fulltrúar Alþýðuflokksins á
listanum taki undir slíkan málflutning
enda ber Alþýðuflokkurinn ábyrgð á
landsstjórninni ekki síður en Sjálfstæð-
isflokkurinn. Raunar má búast við, að
Alþýðuflokksmenn mundu mótmæla
slíkum málflutningi harðlega og þar
með væri samstarf R-lista flokkanna
sprungið.
Annað dæmi um það hversu erfitt
er fyrir R-listann að fóta sig á viðkvæm-
um landsmálum má fínna í grein eftir
Ingu Jónu Þórðardóttur, einn af fram-
bjóðendum Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík, í Morgunblaðinu í dag, laug-
ardag. í stuttri grein lýsir Inga Jóna
því, hvernig Sigrún Magnúsdóttir, sem
skipar efsta sæti á R-listanum, hafí vik-
izt undan því að svara í útvarpsþætti
spurningu um jafnan atkvæðisrétt milli
Reykjavíkur og landsbyggðarinnar.
Inga Jóna segir: „í fyrstu fór frambjóð-
andinn undan í flæmingi og færðist
undan að svara spurningunni með því
að segja, að þetta væri ekki á verksviði
borgarstjórnar Reykjavíkur. Það er að
vísu rétt en eðlilegt hlýtur að teljast,
að borgarfulltrúar í Reykjavík hafi skoð-
un á þessu mikilvæga mannréttinda-
máli. Sigrún sagðist ekki vilja svara því
með jái eða nei, hvort jafna ætti kosn-
ingaréttinn. Þar yrði að skoða mjög
marga aðra þætti, landsbyggðin væri
afskipt með þjónustu, langt frá stjórn-
kerfínu o.s.frv. Því væri „ekkert óeðli-
legt“ að atkvæði þar hefðu meira vægi.“
Sigrún Magnúsdóttir getur ekki svar-
að þessari spurningu af hreinskilni í
kosningabaráttunni af þeirri ástæðu
annars vegar, að hún er flokksbundin
Framsóknarmaður og flokkur hennar
byggir áhrif sín í íslenzkum þjóðmálum
á fylgi landsbyggðarfólks en hins vegar
vegna þess, að talsmenn Alþýðuflokks-
ins a.m.k. mundu mótmæla skoðunum
hennar, ef hún héldi sjónarmiðum Fram-
sóknarflokksins fram af fullri hörku.
Segja má með sanni, að frambjóðend-
ur R-listans séu með báðar hendur
bundnar vegna þess, að svo mikill
skoðanamunur er um landsmál á milli
frambjóðendanna og flokkanna, sem
standa að hinu sameiginlega framboði,
að tækju þeir upp umræður um þau
málefni í kosningabaráttunni mundi allt
fara í bál og brand á milli þeirra sjálfra.
Hér er kannski komin skýring á því,
hvað kosningabarátta R-listans hefur
verið ótrúlega bragðdauf. Þeim hefur
mistekizt að skapa ágreining við Sjálf-
stæðisflokkinn í borgarmálum og þeim
hefur mistekizt að draga fram nokkur
þau mistök Sjálfstæðismanna í borgar-
stjórn Reykjavíkur, sem gripið hafa at-
hygli kjósenda. Sennilega hefði það
dugað þeim bezt í kosningabaráttunni
að heyja hana á grundvelli landsmála
og erfíðrar stöðu á þeim vettvangi en
aðild Alþýðuflokksins að framboðinu
gerir það ókleift.
Af þessum sökum hafa þeir gripið til
þess ráðs, sem vinstri menn hafa alltaf
talið ógeðfellt, þ.e. til persónudýrkunar.
Kosningabarátta þeirra hefur algjörlega
snúizt um Ingibjörgu Sólrúnu Gísladótt-
ur en öðrum frambjóðendum haldið til
hlés. Er það skoðun vinstri manna, að
kosningar eigi að snúast um persónur
en ekki málefni? Það er eitthvað nýtt
ef svo er. Enda er það svo og raunar
hefur fyrri reynsla sýnt það, að pólitík-
in á íslandi er háð í svo miklu návígi,
að enginn einstaklingur, hversu hæfí-
leikamikill sem hann er, stendur undir
því til lengdar að kosningabarátta snú-
izt um persónu hans.
Það hljóta að vera vinstri mönnum
mikil vonbrigði að sjá hvernig kosninga-
barátta þeirra hefur þróazt eða öllu
heldur, að hún hefur orðið að engu.
Þetta er fólkið, sem jafnan hefur haldið
því fram, að hugmyndirnar og málefna-
baráttan væri þeirra megin en stendur
nú frammi fyrir því að reka málefna-
snauða og innantóma kosningabaráttu,
sem snýzt um eina manneskju. Til hvers
að kjósa R-listann? Reykvískir kjósend-
ur hafa ekki enn heyrt eða séð rökin
fyrir því.
HINS VEGAR ER
athyglisvert að
f , fylgjast með þess-
1 kosninga- ari kosningabar-
baráttunni áttu að öðru leyh-
Menn velta því
fyrir sér, hvort hún sé vísbending um
það, sem koma skal. Átökin í íslenzkum
stjórnmálum hafa verið mjög hörð í
hálfa öld og raunar lengur. Þjóðin var
í fjóra áratugi klofín í afstöðu til utan-
ríkismála. Að sumu leyti má segja, að
íslendingar hafí ekki verið ein þjóð.
Línurnar voru mjög skýrar: kommúnist-
ar og vinstri menn annars vegar, lýð-
ræðissinnar hins vegar.
Nú er kalda stríðinu lokið. Sovétríkin
fallin og íslendingar eru að verða ein
þjóð, hálfri öld eftir stofnun hins ís-
lenzka lýðveldis. Þessi breyting hefur
óhjákvæmilega mikil áhrif á stjórnmála-
baráttuna hér innanlands. Enda eru að
koma upp fleiri og fleiri mál, þar sem
þverpólitísk afstaða kemur skýrt í ljós.
Það verður fróðlegt að sjá, hvernig
kosningabaráttan vegna næstu þing-
kosninga fer fram í ljósi þessara breyt-
inga.
Nýjungin, sem komið hefur fram af
fullum krafti í þessari kosningabaráttu
er hins vegar beiting auglýsinga, í blöð-
um, útvarpi og sjónvarpi. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur verið umsvifameiri á
þessum vettvangi en R-listinn en síð-
ustu daga er augljóst, að vinstri menn
eru að bregðast við sókn Sjálfstæðis-
manna á þessum vígstöðvum og hafa
hafíð kosningabaráttu í auglýsingum
af meiri krafti en áður. Þetta er eðlileg
þróun og ekkert við henni að segja í
sjálfu sér. Eftir að flokkarnir hafa ekki
lengur aðgang að dagblöðum eða öðrum
fjölmiðlum, sem beitt er í þeirra þágu,
hljóta þeir að leita annarra leiða til þess
að koma sjónarmiðum sínum á fram-
færi og þá eru auglýsingar eðlileg leið
til þess. Hið sama hefur gerzt í nálæg-
um löndum. En þessu fylgir tvennt;
í fyrsta lagi vaknar auðvitað sú
Auglýsingar
spurning, hvort þeir, sem hafa aðgang
að meira fjármagni en aðrir geti „keypt“
kosningar í krafti fjármagns. Nú er það
að vísu alveg ljóst, að í okkar þjóðfé-
lagi kaupir enginn kosningar. En auðvit-
að hljóta þeir, sem vilja halda leikreglur
lýðræðisins í heiðri, að velta þessari
hlið málanna fyrir sér. í Bandaríkjunum
t.d. gilda mjög strangar reglur um fjár-
mögnun kosningabaráttu. Þar gilda
reglur um það, að einstaklingar og fyrir-
tæki megi ekki leggja meira en ákveðna
upphæð fram í kosningabaráttu ein-
stakra frambjóðenda eða flokka. Og lík-
lega er nokkuð rík upplýsingaskylda um
þau fjárframlög. En jafnframt hefur
verið tekinn upp sá háttur, að frambjóð-
endur t.d. í forsetakosningum fá ákveð-
in framlög úr opinberum sjóðum á móti
almannaframlögum. Með þessum hætti
er leitast við að jafna aðstöðumun,
tryggja leikreglur lýðræðis og koma í
veg fyrir ásakanir um, að flokkar og
frambjóðendur geti unnið kosningar í
krafti fjármagns. Að þessu þarf að huga
hér í ljósi þess, hvernig kosningabarátt-
an í Reykjavík hefur þróazt.
í öðru lagi er reynslan erlendis einn-
ig sú, að auglýsingar geta farið út fyr-
ir eðlileg mörk í hita leiksins. Fyrir viku
lá Sjálfstæðisflokkurinn undir harðri
gagnrýni vegna auglýsingar, sem flokk-
urinn birti hér í Morgunblaðinu. Svo-
nefndum „neikvæðum“ auglýsingum
hefur verið beitt í kosningabaráttu t.d.
í Bandaríkjunum með góðum árangri
fyrir þá, sem hafa notað þær, þótt bar-
áttuaðferðin þyki ekki geðfelld. Sumir
töldu umrædda auglýsingu flokkast
undir slíkar auglýsingar en skoðanir
voru skiptar og þeir voru líka margir,
sem töldu ekkert athugavert við auglýs-
inguna. Það er til marks um pólitískan
styrkleika hjá Árna Sigfússyni, borgar-
stjóra, að hann tók þegar í stað ákvörð-
un um að hætta birtingu umræddrar
auglýsingar og sagði í samtali við Morg-
unblaðið sl. miðvikudag: „Mér er ljóst,
að hún er misskilin af sumum, þar sem
hún er talin til persónulegra árása á
einstakling. Það var og er alls ekki
ætlunin og hef ég óskað eftir, að hún
verði ekki birt.“
En jafnframt benti borgarstjóri á, að
persónulegar árásir eru ekkert betri,
þótt þær séu settar fram annars staðar
en í auglýsingum er hann sagði í sama
samtalí: „Persónulegar árásir í þessari
kosningabaráttu hafa eingöngu komið
frá R-lista frambjóðendum. Reynt hefur
verið að níða niður persónu Ingu Jónu
Þórðardóttur og Gunnars Jóhanns Birg-
issonar með fullyrðingum um óheilindi
þeirra. Nú síðast var reynt að skapa
tortryggni í minn garð með störfum
mínum fyrir Stjórnunarfélagið og nám-
skeiðum, sem hafa verið haldin fyrir
borgina. Þessu var skýrt svarað fyrir
viku síðan og óhróðurinn hrakinn. Þetta
höfum við upplifað og það er ekki ætlun
okkar að svara í sömu mynt. Ef um-
rædd auglýsing hefur verið skilin á
þann veg, þá tökum við hana úr um-
ferð.“
Það er gjarnan svo, að þeir sem harð-
ast ganga fram í persónulegum árásum
á aðra kveinka sér, ef þeir sjálfir verða
fyrir gagnrýni. Þetta á við um einstaka
frambjóðendur R-listans ekki sízt.
Dæmi um þessa viðkvæmni má sjá í
Tímanum í dag, laugardag, en það blað
er helzta málgagn R-listans í kosninga-
baráttunni. Þar er fjallað um auglýs-
ingu, sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur
notað í útvarpi, þar sem ummæli Sig-
rúnar Magnúsdóttur í sjónvarpsþætti
sl. haust eru spiluð, þ.e. rödd hennar
sjálfrar er notuð. Nú má vel vera, að
hér komi til lögfræðileg álitamál, sem
fróðlegt væri að fá skorið úr. En að því
frátöldu er staðan þessi:
Tækni í fjölmiðlun hefur fleygt fram.
Stjórnmálaflokkar geta auðveldlega
stundað það með kerfisbundnum hætti
að taka ummæli andstæðinga upp á
segulbönd og myndbönd og nota þessi
ummæli gegn þeim sjálfum með þeim
hætti, sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur
augljóslega gert í umræddri auglýsingu.
Er eitthvað athugavert við þetta, ef lög-
fræðilega spursmálið er látið liggja á
milli hluta? í þessu tölublaði Morgun-
blaðsins er birt yfirlýsing frá R-listan-
um, þar sem þessi notkun er talin lög-
brot og vísar talsmaður R-listans til 33.
gr. útvarpslaga til rökstuðnings þessari
staðhæfingu. Sú lagagrein er hins vegar
svohljóðandi: „Óheimilt er útvarps-
notanda að hagnýta sér útvarpsefni til
fjárgróða t.d. með upptöku þess, útgáfu
eða með því að selja aðgang að viðtæki
sínu.“ Hér er augljóst, að vísað er til
fjárgróða og væntanlega dettur engum
í hug, að Sjálfstæðisflokkurinn njóti
fjárgróða af birtingu þessarar auglýs-
ingar!
Svo tekið sé hliðstætt dæmi þá hefur
fréttastofa Stöðvar 2 a.m.k. nokkrum
sinnum sýnt í fréttatímum myndir af
forystumönnum í stjórnmálum og á
öðrum vettvangi, þar sem ummæli
þeirra fyrir nokkrum mánuðum og miss-
erum eru sýnd í samhengi við það, sem
þeir segja nú. í fljótu bragði má minna
á, að þannig hafa verið sýndar gamlar
fréttamyndir af Davíð Oddssyni, forsæt-
isráðherra, lýsa ákveðnum skoðunum,
sem fréttastofan taldi, að samrýmdust
ekki því, sem hann síðar sagði. Fyrir
nokkrum vikum var t.d. í umfjöllun um
íslandsbanka_ sýnt brot úr viðtali við
bankastjóra íslandsbanka á sl. sumri í
þeim tilgangi að sýna fram á, að það
sem bankastjórinn sagði þá hefði ekki
komið fram síðar.
Enginn hefur gert athugasemdir við
þessi vinnubrögð fíölmiðils sem eru í
raun og veru nákvæmlega það sama
og t.d. dagblöð gera þegar þau birta
fyrri ummæli manna í samhengi við
það, sem þeir segja nú. Morgunblaðið
hefur t.d. aðgang að ummælum forystu-
manna í íslenzkum þjóðmálum á síðum
blaðsins í tölvutæku formi frá árinu
1986 og hver sem er getur gerzt áskrif-
andi að þessu gagnasafni blaðsins og
notað upplýsingar úr því með þessum
hætti. Hvað er athugavert við það, að
stjórnmálaflokkar noti slík ummæli á
prenti í auglýsingum jafnt sem blaða-
greinum eða í ljósvakamiðlum alveg eins
og slík ummæli eru notuð t.d. í umræð-
um í þinginu? Þetta er sjálfsagt að
ræða því að búast má við að þessi tækni
ryðji sér hratt til rúms, en í fljótu bragði
verður ekki séð að neitt sé athugavert
við þessi vinnubrögð nema ef vera
skyldi að á málinu séu lagalegar hliðar,
sem ekki hafa verið viðraðar.
Kosningabaráttan í Reykjavík hefur
því þrátt fyrir allt orðið til þess að
málefni sem þessi eru komin á dagskrá,
þótt hún hafí ekki reynzt uppbyggileg
að öðru leyti.
Innantóm
orð Ingi-
bjargar
Sólrúnar -
athafnir
Arna Sig-
fússonar
INGIBJÖRG SÓU-
rún Gísladóttir,
borgarstjóraefni
R-listans, skrifaði
grein hér í Morg-
unblaðið sl. mið-
vikudag, þar sem
hún boðaði at-
hafnir R-listans í
stað aðgerðaleysis
Sj álfstæðismanna
í atvinnumálum.
Hún lýsti athöfnum R-listans á þennan
veg: „Sveitarfélögin geta hins vegar
ekki horft upp á það aðgerðalaus, að
fyrirtækin leggi upp laupana, hvert á
fætur öðru og dugmikið og vinnufúst
fólk sé dæmt til að mæla göturnar. Þau
hljóta að gera það, sem í þeirra valdi
stendur til að fá hjól atvinnulífsins til
að snúast... Við viljum beita pólitískum
aðgerðum til að ýta atvinnulífinu í borg-
inni af stað en þegar af stað er komið
verða fyrirtækin auðvitað að spjara sig
sjálf. Við viljum styðja við bakið á fólki
og fyrirtækjum, sem búa yfir frum-
kvæði og sköpunarkrafti. Við viljum
axla ábyrgð í atvinnumálum með fólkinu
í borginni. Við neitum að horfa aðgerða-
laus upp á það, að þúsundir karla og
kvenna í Reykjavík séu dæmd úr leik á
vinnumarkaði ... Sjálfstæðisflokkurinn
setti allt sitt traust á markaðinn og
svaf Þyrnirósarsvefni, þegar hann brást
... Við viljum athafnir í stað aðgerða-
leysis ...“
Þetta eru falleg orð en innantóm og
það sem verst er: í þeim felast engar
hugmyndir. Hvorki Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir né nokkur annar frambjóð-
andi R-listans hafa sett fram eina ein-
ustu raunhæfa hugmynd um aðgerðir í
atvinnumálum til þess að standa undir
þessum fallegu orðum frambjóðandans.
En þar að auki er borgarstjóraefni R-
listans svo seinheppin, að raunhæfar
hugmyndir, sem Árni Sigfússon setti
fram fyrir nokkrum vikum og Reykja-
víkurbréf Morgunblaðsins fyrir viku
taldi, að væru þeim annmörkum háðar,
að hlutur ríkisvaldsins þyrfti til að
koma, eru að verða að veruleika.
Allir sem nálægt atvinnurekstri koma
vita, að fögur orð Ingibjargar Sólrúnar
skipta engu máli, þegar þeim er ekki
a.m.k. fylgt eftir með raunhæfum hug-
myndum. En þeir sem standa í atvinnu-
rekstri vita jafnframt að þær hugmynd-
ir, sem Árni Sigfússon, borgarstjóri,
setti fram fyrir nokkrum vikum um flýti-
fyrningar eru raunhæf leið til þess að
örva fjárfestingar fyrirtækja og auka
þar með atvinnu. Nú eru þessar hug-
myndir orðnar að veruleika fyrr en
nokkurn grunaði. Ríkisstjórnin hefur
ákveðið að á þessu ári og næsta ári
muni fyrirtæki geta notað flýtifyrningar
vegna fjárfestinga á þessum tveimur
árum. Þetta getur haft úrslitaþýðingu
í sambandi við fjárfestingar fyrirtækja.
Hér var það Ámi Sigfússon, borgar-
stjóri og oddviti Sjálfstæðisflokksins,
sem setti fram raunhæfa hugmynd í
atvinnumálum, sem nú er orðin að veru-
leika en Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
sem boðar í orði athafnir R-listans gagn-
vart aðgerðaleysi Sjálfstæðisflokksins,
situr eftir án þess að hafa einu sinni
sett á blað hugmyndir, sem hægt er að
notast við.
Þar að auki hefur stefnumörkun
Halldórs Blöndals, samgönguráðherra,
fyrir nokkrum vikum varðandi vega-
framkvæmdir á höfuðborgarsvæðinu,
einnig fundið hljómgrunn og samkvæmt
yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar sl.
fimmtudag er nú stefnt að því að fjár-
magna þær framkvæmdir með sérstök-
um hætti. Hér hafa því tveir forystu-
menn Sjálfstæðisflokksins sett fram á
nokkrum vikum raunhæfar hugmyndir
í atvinnumálum, sem eiga eftir að draga
úr atvinnuleysi í Reykjavík og raunar
víðar. Hinn sameinaði listi vinstri manna
situr uppi með orðaflauminn einan. Það
eru athafnir sem skipta máli í þessum
efnum og ekki fer á milli mála, hvor
aðilinn það er í kosningabaráttunni í
Reykjavík, sem stendur fyrir athöfnum
og raunhæfum hugmyndum, og hvor
það er, sem situr uppi aðgerðalaus og
því miður einnig gersamlega hug-
myndalaus.
„ Af þessum sök-
um hafa þeir grip-
ið til þess ráðs,
sem vinstri menn
hafa alltaf talið
ógeðfellt, þ.e. til
persónudýrkun-
ar. Kosningabar-
átta þeirra hefur
algjörlega snúizt
um Ingibjörgu
Sólrúnu Gísla-
dóttur en öðrum
frambjóðendum
haldiðtil hlés. Er
það skoðun
vinstri manna, að
kosningar eigi að
snúast um persón-
ur en ekki mál-
efni? Það er eitt-
hvað nýtt ef svo
er. Enda er það
svo og raunar hef-
ur fyrri reynsla
sýnt það, að póli-
tíkin á íslandi er
háð í svo miklu
návígi, að enginn
einstaklingur,
hversu hæfileika-
mikill sem hann
er, stendur undir
því til lengdar að
kosningabarátta
snúizt um per-
sónu hans.“
't