Morgunblaðið - 23.10.1994, Side 16

16 SUNNUDAGUR 23. OKTÓBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Múrarameistarar — atvinnurekendur
32 ára maður, heiðarlegur, heilsuhraustur og duglegur, óskar
eftir að komast á samning hjá múrarameistara.
Önnur störf koma gjarnan til greina. Get byrjað strax.
Verð við á sunnudag og mánudag frá kl.-8-24.
Steingrímur, s. 877623, eða skilaboð í síma 676117.
Ódýri þakjárn
ÓDÝRT ÞAKJÁRN og VEGGKLÆÐNING
Framleiðum þakjárn og fallegar veggklæðningar
á hagstæðu verði. Galvaniserað, rautt og hvítt.
TIMBUR OG STÁL HF.
Smiðjuvegi 11, Kópavogi.
Símar 45544 og 42740, fax 45607.
Einstaklingar - fjölskyldur - hópar
Glaðheimar á Blönduósi bjóða ykkur til leigu orlofshús á
frábæru vetrarverði. Húsin eru með góðum búnaði, m.a.
heitum pottum og sauna. Hvort sem fólk vill eyða helgi
eða viku í ró og næði, eða skemmta sér í góðra vina hópi,
þá er dvöl í Glaðheimum ógleymanleg.
Allar nánari upplýsingar í símum 95-24123 og 95-24449.
Ahrifartk megrun - andlitslyfting
í öflugu sogæðanuddtæki,
sellónudd, fitubrennsla,
stinning á maga, læri,
upphandl., andlit.*
Matarræðisráðgjöf
innifalin.
Norðurljós,
sustúdíó,
Laugarásvegi 27,
Þarftu að merkja framleiðslu þína ?
Nýja línan frá BIZERBA
♦ Strikamerking
♦ Miðastærð hæð 20-300 mm.
♦ Miðastærð breidd 20-120 mm.
♦ Stafastærðir 30 tegundir
♦ fslenskt letur
♦ Minni 1 mb/8 mb hámark
♦ Prenthraði hámark 100 mm/s
♦ Vogatenging
♦ Tölvutenging RS 232 C. RS 485 PC.
♦ Tækjastærð 283x483x183 mm.
♦ Vörumiðaþjónusta
♦ Hönnun
RÖKRÁS HF.
Bíldshöfða 18, 8imi 871020.
LISTIR
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Frelsi til að þjást ekki
LEIKLIST
Borgarlcikhúsiö
HVAÐ UM LEONARDO?
Höfundur: Evald Flisar. Þýðandi:
Veturliði Guðnason. Leikst.jóri:
Hallmar Sigurðsson. Leikmynd:
Axel Hallkell Jóhannesson. Búning-
ar: Aðalheiður Alfreðsdóttir. Lýs-
ing: Elfar Bjarnason. Hljóðmynd:
Baldur Már Arngrímsson.
LEIKURINN gerist á hæli, þar
sem sjúklingarnir eru alvarlega
truflaðir á geði, en læknirinn, Dr.
Hoffmann, segir að þeir þjáist af
einhverri taugabilun — sumir eru
jafnvel ráðgáta að því er hann segir.
Þegar ungur sálfræðingur, dr.
Da Silva, kernur á sjúkrahúsið til
að gera tiiraun til að beita aðferðum
sinna fræða í þeim tilgangi að láta
einhveijum af þessum sjúklingum
batna, setur dr. Hoffmann sig upp
á móti henni. Honum geðjast ekki
að henni og hjúkrunarkonan styður
hann dyggilega. Dr. Da Silva velur
sér þó einn sjúklinginn, Martin, sem
virðist búinn að týna sjálfum sér.
Dr. Hoffmann heidur því að hann
sé ráðgáta taugalæknisfræðinnar.
Upp hefjast átök milli doktor-
anna, þar sem dr. Hoffmann heldur
fram frelsi einstaklingsins til að
velja sér geðveiki, þegar hinn
„normal" heimur verður honum um
megn. Hann reynir ekkert að graf-
ast fyrir um orsakir ástands sjúk-
linga sinna. Hann er góður við þá,
viðurkennir heim þeirra og telur að
það geti jafnvel orðið þeim til tjóns
að eitthvað verði farið að grafa upp
fortíð og veruleika sem þeir hafa
ekki ráðið við. Sjúklingarnir eru
hamingjusamir undir hans verndar-
væng. Þar hafa þeir frelsi til að
þjást ekki.
Dr. Silva er á allt annarri skoð-
un. Hún telur vænlegast fyrir alla
að vera heilbrigöir. Fyrir henni er
geðveiki ekki val. Hún er klínískur
sálfræðingur og vill lækna fólkið.
Til að byija með er það alltént til-
gangurinn. Eftir að hún hefur valið
Martin, upphefur hún lækningar
með sínum aðferðum, sem aðallega
felast í áreiti til að kalla fram ein-
hver viðbrögð. Hún fær þó önnur
viðbrögð en hún hafði hugsað sér,
því leiðir Martins til að forðast veru-
leikann eru margar — þótt þær séu
ekki útpældar. En þegar málin taka
þessa óvæntu stefnu, verður dr.
Silva gatheilluð af vísindalegu
möguleikunum, sem í ástandi Mart-
ins felast. Upp hefjast átök milli
liennar og dr. Hoffmanns og þegar
Da Silva heldur að hún sé að tapa,
kallar hún til þriðja manninn, dr.
Roberts. Einstaklingurinn kemur
honum ekkert við. Fyrir honum er
Martin alger draumamaður valds-
ins. Tilfinningar hans eru svo djúpt
grafnar að hæfleikar hans geta
nýst óendanlega. Fyrir honum er
Martin eins konar vélmenni.
Sjónarmiðin þijú — frelsi einstak-
lingsins til að ákveða sjálfur gildis-
mat sitt og veruleika, möguleikinn
á vísindalegu undri og að allt sé
leyfilegt í nafni þess, og réttur vald-
hafanna til að ráðskast með ein-
staklinginn — skarast fullkomlega.
Dr. Da Silva álítur Martin viljalaus-
an og upphefur meðferð sína á þeim
forsendum. Þegar hlutirnir taka
óvænta stefnu, er það viljaleysi
hans sem hún byggir allt sitt á.
Martin hlýðir. Þar kemur þó að dr.
Da Silva áttar sig á því að Martin
er ekki viljalaus. Hann getur tekið
ákvarðanir — hann hefur bara valið
sér líf þar sem hann þarf þess ekki.
Þá er hins vegar of seint að snúa
tii baka.
Inni í öllu „debattinu“ milli lækn-
anna er alveg dásamlegur sjúk-
lingahópur. Gagnabankinn Caruso,
sem man allt sem hann sér, hvert
orð sem hann les og hefur yfirnátt-
úrulega stærðfræðihæfileika. Litla
stúlkan Rebekka, sem verður alltaf
lítil stúlka. Herra Hnus, sem hefur
lyktarskyn á við ofur þefnæman
hund, innsæi á við sálfræðilega
röntgenmyndavél og er forspár. Frú
Rykkja, sem er alltaf að segja
brandara. Martin, sem hefur búið
sér til heim þar sem hann rekur
sælgætisverslun. Skakki maðurinn,
sem er fyrrverandi leikari, sem seg-
ist vilja vera á hælinu vegna þess
að honum þyki gott að vera þar sem
hann er meira „normal“ en aðrir í
kringum hann, læknarnir meðtaldir.
Þetta er ágætlega skrifað leikrit,
þótt ég verði að viðurkenna að mér
finnst sjúklingamir mun betur
skrifaðir en læknarnir og þeirra
debat. Umræðan sem snýst í raiin-
inni um þrískiptinguna einstakling-
ur, samfélag, vald, og frelsi hvers
á að vera ríkjandi og hvers víkj-
andi, finnst mér dálítið einföld og
þras doktoranna pínulítið leiðigjarnt
á köflum. Það mætti vera aðeins
minna af þeim og meira af sjúkling-
unum.
I ÁsgerðurJóna Flosadóttir
Sjálfstæðisflokkurinn
metur konur að
verðieikum
Konur eru tilbúnar til að axla ábyrgð
Ttyggjum nsgeröi Jónu
8.-10. saetið
Þó eru þeir, sem betur fer, nokk-
uð fyrirferðarmiklir. Þetta eru af-
skaplega skemmtilegir karakterar
og hver á sinn hátt eftirminnilegur.
Tilraunadýrið Martin er í höndum
Þorsteins Gunnarssonar og er þetta
tvímælalaust hans besta hlutverk
frá því hann lék í Ég er meistarinn.
Hann skilar þessum flókna persónu-
leika, sem virðist svo einfaldur,
mjög vel.
Pétur Einarsson leikur hinn hlýja
dr. Hoffmann og skilar togstreitu
hans ágætlega; það er gengið yfir
hann á hælinu sem hann stjórnar,
hann er á móti tilraununum á Mart-
in en verður samt að vera kyrr —
og veit að hann er þar með á ein-
hvern hátt samábyrgur fyrir afleið-
ingunum. Hlutverkið sjálft er vel
unnið en Pétur flaskaði mikið á
texta. Ég er ekki vön að agnúast
út af því, en þetta var of mikið.
María Sigurðardóttir leikur dr.
Da Silva. Hún skapar afar sannfær-
andi ískaldan og einsýnan visinda-
mann, sem er algerlega stjórnlaus
í metnaði sínum — getur ekki hætt
fyrr en hann er farinn að ógna
henni sjálfri.
Rebekka er í höndum Vigdísar
Gunnarsdóttur. Hún leikur þessa
síbernsku konu, sem elskar ljóð og
söng og dans, mjög vel. Það sama
má segja um Ara Matthíasson í
hlutverki Herra Hnus og Valgerði
Dan í hlutverki Rykkju. Bessi
Bjarnason var líka óaðfinnanlegur
í hlutverki Skakka — stóðst freist-
inguna að fara yfir strikið til að ná
í hlátur.
Magnús Ólafsson var þó senu-
þjófur kvöldsins í hlutverki Carus-
os. Þetta er vissulega óhemju
skemmtilegt hlutverk en hægt að
klúðra því eins og öðru. Magnús fer
hins vegar á kostum og skilar þess-
um barnslega ofvita á mjög eftir-
minnilegan hátt.
í litlum hlutverkum eru Soffía
Jakobsdóttir, sem leikur hjúkrunar-
konuna, Margrét Helga Jóhanns-
dóttir, sem leikur frú Martin, Guð-
laug Elísabet Ólafsdóttir, sem leik-
ur fréttamann, og Þór Tulinius, sem
leikur dr. Roberts. Þótt þessi hlut-
verk bjóði ekki upp á mikið, voru
þau vel unnin.
Leikmyndin er prýðileg. Hún
gefur gott rými og mikla möguleika
fyrir hvem og einn sjúkling til að
undirstrika sitt „sérsvið". Það er
ljóst að einstaklingarnir eru þarna
innilokaðir en um leið er leikmyndin
táknræn fyrir það að ótal útgöngu-
leiðir eru fyrir þá sem ekki vilja
láta segja sér hvar þeir eiga að
vera. Lýsingin er líka mjög góð
mestanpart, þótt ég hafi ekki verið
sammála myrkvuninni þegar Mart-
in lék kúnstir sínar á fiðlu. Búning-
ar eru nokkuð hefðbundnir en segja
lítið sem ekkert um persónurnar.
Leikstjórnin er góð; framvinda
sýningarinnar hröð og örugg, per-
sónur skemmtilega lagðar og vel
unnar og í heildina er þetta
skemmtileg kvöldstund.
Súsanna Svavarsdóttir