Morgunblaðið - 08.03.1995, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 8. MARZ 1995 31 .
ia
ieild
mara
t.d. í nokkrum atriðum frá reglum
LSR. Ekki liggur fyrir hvort Reykja-
víkurborg eða önnur sveitarfélög vilja
samræma iífeyrisrétt kennara og ann-
arra starfsmanna sinna við færslu
grunnskólans. Lífeyrissjóður Reykja-
víkurborgar hefur þar að auki í reglum
sínum að allir starfsmenn borgarinnar
skuli vera í lífeyrissjóði hennar að frá-
töldum starfshópum sem eiga aðild
að sérsjóðum.
Sveitarfélögin í landinu eru tæplega
200 og gætt hefur ótta hjá kennurum
um að sum þeirra hafi ekki fjárhags-
legt bolmagn til að standa undir skuld-
bindingum sínum við stéttina. Algengt
er að kennarar kenni í mörgum skólum
á starfsævinni. Við tilfærslu grunn-
skólans myndu lífeyrisskuldbindingar
við einn kennara safnast upp hjá
mörgum sveitarfélögum. Til að leysa
þessi tvö vandamál hefur verið rætt
um að Jöfnunarsjóður sveitarfélaga
taki að sér eins konar ábyrgðarhlut-
verk. Hann myndi bæði halda utan
um tilfærslur kennara milli sveitarfé-
laga og tryggja að kennarar fái í öllum
tilfellum lífeyrisréttindi sín greidd.
Óbreytt réttindi
Samkvæmt tryggingafræðilegri út-
tekt námu áfallnar skuldbindingar Líf-
eyrissjóðs starfsmanna ríkisins 94
milljörðum króna í árslok 1993 ef
miðað er við 2% vexti. Ef miðað er
við 3% vexti námu skuldbindingarnar
84,5 milljörðum króna. Með hugtakinu
áfallnar skuldbindingar er átt við að
engin iðgjöld séu greidd til sjóðsins
framvegis en sjóðsfélagar taki lífeyri
á sínum tíma í samræmi við þau rétt-
indi sem þeir hafa aflað sér.
Ekki liggur fyrir hver hluti kennara
er í þessari upphæð, en ætla má að
hún skipti einhveijum milljörðum.
Nefndin sem vinnur að þessum niálum
hefur rætt um að allar lífeyrisskuld-
bindingar kennara, sem stofnað er til
fyrir 1. ágúst 1996, sitji eftir hjá rík-
inu þannig að það greiði kennurum
lífeyri í samræmi við réttindi þeirra
þangað til allir núverandi kennarar eru
komnir á eftirlaun eða látnir. Þetta
þýðir m.ö.o. að allir sem eru kennarar
í dag halda óbreyttum lífeyrisréttind-
um.
Iðgjöld duga ekki fyrir
réttindum
Eitt af því sem veldur erfiðleikum
við tilfærslu lífeyrisréttindanna er að
núverandi iðgjaldagreiðslur opinberra
starfsmanna standa ekki undir þeim
réttindum sem LSR hefur heitið þeim.
Að sögn Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar,
formanns Sambands íslenskra sveitar-
félaga, þyrftu iðgjöldin að nema
15-17% af launum til að standa undir
lífeyrisréttindum kennara, en þau eru
10% í dag. Viihjálmur sagði að sveitar-
félögin krefðust þess að tekið yrði til-
lit til þessa kostnaðar við yfirfærslu
grunnskólans. Sveitarfélögin og ríkið
eiga eftir að koma sér saman um hvaða
tekjustofnar eiga að færast frá ríki
til sveitarfélaga til að standa undir
---------- rekstri grunnskólans.
Þetta eru flóknir út-
reikningar. Til að gefa
hugmynd um hversu erfitt
getur verið að reikna út
skiptingu kostnaðar má
nefna að kennari á rétt á
að fá eftirlaun í samræmi við þann
launaflokk sem hann fær greitt eftir
þegar hann lætur af starfí og skiptir
þá ekki máli á hvaða launum hann
var fyrr á starfsævinni. Kennari sem
byijar sem starfsmaður ríkisins í
launaflokki 1 árið 1980, en lætur af
störfum sem starfsmaður Reykjavík-
urborgar í launaflokki 10 árið 2020
fær greidd eftirlaun samkvæmt launa-
flokki 10. Hvað á ríkið að greiða stór-
an hlut af eftirlaunum hans? Þetta
vandamál er óleyst.
rum var
ibreytt-
feyris-
ndum
Framtíðarsýn í umferðarmálum
VAXANDI slysatíðni í um-
ferðinni með tilheyrandi
tjóni á lífi, limum og eign-
um borgaranna veldur víða
heilabrotum og áhyggjum. Þetta á
við á íslandi sem annars staðar. Bod-
innar á að baki þijátíu ára feril í
ýmsum deildum lögreglunnar í Vikt-
oríu, en síðustu árin hefur hann veitt
forstöðu þeirri deild sem að framan
er getið og hefur verið að vaxa ás-
megin. Um árangur síðustu ára segir
Bodinnar: „Árið 1989 létust 777 veg-
farendur í Viktoríufylki og meira en
10.000 vegfarendur slösuðust í um-
ferðarslysum. Undanfarin tíu ár hafði
látnum í umferðarslysum fjölgað um
fimm í hveijum mánuði. Eitthvað
varð að gera til að stöðva hörmung-
arnar sem kostuðu þjóðfélagið meira
en 1,5 milljarða ástralskra dala ár
hvert! Sérfræðingar lögðu á ráðin
og þróuðu öfluga áætlun og henni
var hrint í framkvæmd. Þessi áætlun
hefur bjargað 1.200 mannslífum og
komið í veg fyrir að 8.000 vegfarend-
ur slösuðust alvarlega. Þessi þróun
hefur sparað þjóðfélaginu yfir einn
milljarð ástralskra dala.“
„Þá hefur dauðaslysum og öðrum
alvarlegum slysum fækkað um 46
prósent á síðastliðnum fímm árum í
fylkinu og hefur sannað árangur
Viktoríulíkansins sem við köllum svo,
en í því er stuðst við besta mögulega
samspil tengsla milli eftirlits með
myndavélum, auglýsingum og áætl-
unum um menntun og meðvitund íbúa
þjóðfélagsins,“ segir Bodinnar.
Myndavélar
Tölur þær sem Bodinnar tefldi
fram vöktu mikla athygli er hann
lýsti þeim á málþingi Umferðarráðs.
Myndavélamar sem bar á góma eru
engar venjulegar myndavélar.
Um þær sagði Bodinnar að þær
væru tæknilega háþróuð tæki,
myndavél væri tengd við hraðamæli
og þannig stillt, að mældi hraðamæl-
irinn bifreið á ólöglegum hraða, þá
ræsti hann myndavélina sem smellti
af hinum brotlega. Til að gera kerfið
skilvirkt, fá starfsmenn við móður-
stöð myndina skjótt upp á skjá hjá
sér og þar er unnt að fletta upp í
tölvuskrám hver eigandi bifreiðarinn-
ar er. Eigandi bílsins er ábyrgur nema
hann vísi á annan bílstjóra sem
gengst við ódæðinu. „Þetta gengur
svo hratt og vel að bíleigendur eru
með póstsenda sekt í höndunum fjór-
um dögum eftir að þeir bijóta af sér.
Og það er það fyrsta sem þeir vita
af broti sínu,“ segir Bodinnar.
Á sama hátt eru myndavélar stiílt-
ar til að smella af bílum sem aka
yfir götuljós á rauðu. „Þetta verður
að vera skilvirkt til þess að fólk taki
mark á þessu. Það er ekki nóg að
auglýsa að nú eigi að hefja strangar
aðhaldsaðgerðir ef það gerist svo
ekkert. Við byijuðum á því að aug-
lýsa grimmt og sýndum þá mjög
óhugnanlegar sjónvarpsauglýsingar
sem lýstu aðkomu þar sem slys höfðu
átt sér stað. Það er eins og fólk geri
sér ekki grein fyrir því að hraði drep-
ur og því hraðar sem ekið er, því
harðara verður höggið."
„Og ekki er öll sagan sögð, því
áfengi og akstur fer ekki saman í
Viktoríu fremur en annars staðar og
samhliða þessum áróðri var áróður
gegn ölvunarakstri, enda sýna tölur
frá Umferðaröryggisráðinu að of
mikill ökuhraði og akstur undir áhrif-
um áfengis eru orsakirnar fyrir hlut-
fallslega mörgum umferðarslysum
FRÁ málþingi Umferðarráðs á dögunum.
HATÆKNI
FÆKKAR
SLYSUM
Margt hefur verið reynt í aukinni fræðslu og
löggæslu til að stemma stigu við vaxandi tíðni
umferðarslysa, en tækni sem lögreglan í Vikt-
—— - ------
oríufylki í Astralíu hefur tileinkað sér hefur
farið sigurför. John G. Bodinnar framkvæmda-
sfyóri umferðaraiyndavéladeildar lögreglunnar
í Viktoríu kom fram á málþingi Umferðarráðs
og fyallað um framtíðarsýn í umferðarmálum.
Guðmundur Guðjónsson var meðal gesta.
sem hafa í för með sér
meiðsl og dauða í Ástral-
íu allri. Samtals er talið
að þessi tvö atriði vegi
þyngst í 50% allra um-
férðarslysa. Auk þess að
auglýsa grimmt og koma
upp myndavélabúnaði á
álagsstöðum, komum við
okkur einnig upp flota
„vínvagna" (Booze bu-
ses) sem stöðvuðu öku-
menn og létu þá blása í
blöðrur."
„Eins og ljóst má
vera,“ segir Bodinnar,
„er ekki nóg að auglýsa,
John G. Bodinnar
heldur verður að fylgja
því eftir með skilvirkum
og öflugum aðgerðum.
Þetta hreif hjá okkur,
með því að sýna fólkinu
fram á að okkur var al-
vara og við værum að
vinna í þeirra þágu, hef-
ur tekist að gerbreyta
dæminu. Núna má segja
að iitið sé niður á öku-
menn sem aka of hratt
eða stinga sér yfir á
rauðu, að ég tali nú ekki
um stúta við stýrið,“ seg-
ir Bodinnar.
SLASAÐIR í VIKTORÍU Á 12 MÁNAÐA TÍMABILUM FRÁ JANÚAR 1989 -
JÚNÍ 1994
36000 4-
34000
32000
30000
28000
26000
24000 ■
22000 ■
20000
llllllllluiijiiiui)
MEIÐSLI árin 1989 til 1994. Gögn byggð á ársskráningu.
Það sem þarf til
Reykjavíkurborg hefur fest kaup á
einni myndavél af þeirri tegund sem
um ræðir, en ljóst er að átak af þvi
tagi sem um ræðir kostar peninga,
mikla peninga. Bodinnár er fyrstur
manna að viðurkenna það, en bætir
skjótt við að þeim peningum sé vel
varið og þeir skili sér margfalt til
baka í færri dauðsföllum, færri lík-
amsmeiðingum, minna eignatjóni og
minna álagi á sjúkrastofnanir og fjöl-
skyldur.
Og Bodinnar segir: „Framkvæmdin
á þessari áætlun krefst nokkurs fjár-'
magns auk ýmiss annars framlags
en það mikilvægasta er að hún krefst
stuðnings frá stjórnmálamönnum,
skuldbindingu og samþykkis ríkis-
stjómar, heiðarlegrar og sanngjam-
ar, en ákveðinnar stefnu í löggæslu
og þriðja aðila sem er tilbúinn til að
fjárfesta mikið í framleiðslu á sviði
umferðaröryggis, sem leiðir til lækk-
unar kostnaðar af völdum umferðar-
slysa.“
„Til þess að undirstrika betur hvað
um er að ræða, þá hefur meff samhæf-
ingu aðgerða sérfræðinga að leiðar-
ljósr og notkun hátækni tekist að
spara í Viktoríu meira en einn millj-
arð ástralskra dala í sjúkrahúskostn-
að og endurhæfingarkostnað síðustu
fímm árin, koma í veg fyrir ómælda
sorg og þjáningar einstaklinga og
fjölskyldna, auk þess sem löggæslan
hefur náð inn með sektum yfir einni
milljón ástralskra dala á viku sem
hefur gefið yfirvöldum tækifæri til
þess að íhuga fjárfestingu á sviði
umferðaröryggismála."
Viðhorf
Á tali Bodinnars kemur fram að
tekist hefur að snúa hugarfari Viktor-
íubúa til betri vegar, enda segir hann
að reynslan frá Viktoríu sýni að vel
hannað háþróað eftirlits- og auglýs-
ingakerfi geti fengið vegfarendur til
þess að „strengja ný heit um eigið
líf“, eins og hann kemst að prði.
Hann hefur sjálfur verið gómaður af
einni af myndavélum sínum og skip-
aði sér þar með í ört stækkandi hóp
Viktoríubúa sem kannanir sýna að
fá aðeins eina sekt, svo ekkert meir.
Aka eftír það á löglegum hraða, að-
eins yfir ljós á grænu og án fullting-
is Bakkusar.
Um möguleika íslendinga
Eitt af því sem Bodinnar tjáði sig
um þegar hann var staddur hér á landi
var um möguleika íslendinga á þessu
hátæknisviði. „Ég hef víða komið á
ferðum mínum og kynnt þetta kerfí.
Til Danmerkur og Hollands svo ég
nefni dæmi. Hvergi utan heima í Vikt-
oríu hef ég fundið fyrir jafnmikilli
ákveðni varðandi umferðaröryggismál
og í Reykjavík. Mér skilst að menn
hér séu opnir fyrir þessum hugmynd-
um og árangur okkar ætti ekki að
letja menn til að láta á þetta reyna,“
sagði John G. Bodinnar.