Morgunblaðið - 10.05.1995, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUÐAGUR 10. MAÍ1995
MORGUNBLAÐIÐ

STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Arvakur hf., Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
TÓNLIST ARHÚ S
NÆSTA VERKEFNI
BJÖRN BJARNASON, nýr menntamálaráðherra, lýsti
afstöðu sinni til mennta- og menningarmála í viðtali
við Morgunblaðið sl. sunnudag. Höfuðáherzlu leggur hann
á íslenzka tungu, sögu þjóðarinnar og menningu. í viðtalinu
segir Björn m.a.:
„Við megum ekki gleyma því, að engir aðrir en íslending-
ar gæta að íslenzkri menningu, íslenzkri tungu og íslenzkri
sögu. Við felum engum öðrum þessi verkefni. Um leið og
við styrkjum okkur til þátttöku j alþjóðlegu samstarfi í
gegnum menntun verðum við að minnast ákveðinna grunn-
þátta eins og þessa sem við ein í heiminum getum sinnt.“
Þetta er að sjálfsögðu undirstaða íslenzkrar menningar og
það sem skipar okkur á sjálfstæðan bekk í samfélagi þjóð-
anna.
í viðtalinu kemur jafnframt fram, að menntamálaráð-
herra leggur mikið upp úr því, að íslendingar notfæri sér
þau miklu tækifæri, sem íslenzkum skólum og rannsóknar-
stofnunum gefast í alþjóðlegu samstarfi og þá ekki sízt á
sviði starfsnáms. Hann vill jafnhliða styðja þá, sem rækta
íslenzkan menningararf erlendis.
Af viðtalinu má ráða, að menntamálaráðherra telur það
eitt meginverkefni sitt, að koma byggingu tónlistarhúss á
góðan rekspöl á kjörtímabilinu. Því ber að fagna, því dreg-
ist hefur úr hömlu að ráðast í þetta verkefni, sem er einna
brýnast í íslenzkum menningarmálum. Byggingu Þjóðarbók-
hlöðu er lokið og þar með síðasta stórverkefni í menningar-
uppbyggingu. Nú er því rétti tíminn til að hefja undirbúning
að næsta verkefni og þar blasir tónlistarhúsið við. Ekkert
verkefni er verðugra, því engin listgrein á rætur jafnvíða
í þjóðfélaginu og tónlistin. Hún er bæði skapandi og túlk-
andi, þjóðleg og alþjóðleg í senn. Tugþúsundir íslendinga
njóta tónlistarinnar á degi hverjum, annaðhvort með hlustun
eða eigin hljóðfæraleik, Þúsundir barna og ungmenna leggja
stund á tónlistarnám og tónlistarskólum hefur verið komið
á fót í flestum sveitarfélögum. Árangurinn hefur ekki látið
á sér standa. íslendingar eiga fjöldann allan af tónskáldum
og öðru frábæru tónlistarfólki, sem gert hefur garðinn fræg-
an heima og heiman.
Björn Bjarnason menntamálaráðherra gerir því rétt með
því að ætla tónlistarhús sem næsta stórverkefni í menningar-
uppbyggingu þjóðarinnar. Starfandi eru samtök áhuga-
manna um byggingu tónlistarhúss, sem árum saman hafa
barizt fyrir þeirri framkvæmd, en því miður fyrir tóndaufum
eyrum ráðamanna. Eðlilegt er að ráðherrann leiti samstarfs
við samtökin, Reykjavíkurborg og aðra þá aðila, sem vilja
taka höndum saman um að gera tónlistarhúsið sem glæsileg-
ast úr garði og vilja leggja sitt fram til að hraða byggingu
þess.
HEIMSMEISTARA-
KEPPNI í HANDBOLTA
HEIMSMEISTARAKEPPNIN í handbolta, sem hér fer
fram þessa dagana, er langstærsti alþjóðlegi íþrótta-
viðburðurinn sem íslendingar hafa haft veg og vanda af.
Mörg ljón voru á vegi íslenzkra forsvarmanna keppninnar,
bæði erlendis og hérlendis. Þau voru lögð að velli, eitt af
öðru. Heimsmeistarakeppnin er hafin með.glæsibrag. Þeir,
sem að undirbúningi hennar stóðu, hafa skilað góðu starfi.
En fleiri eiga þakkir skildar.
Forseti Alþjóðahandknattleikssambandsins, Austurríkis-
maðurinn Erwin Lanc, þakkaði íslenzkum skattborgurum
sérstaklega þeirra hlut í kostnaði hallar og leikja — með
skemmtilegum og smekkvísum hætti. Þakkir af þessu tagi
gleymast oftar en ekki!
Mikilvægt er fyrir marg-ra hluta sakir að vel takist til. I
fyrsta lagi er heimsmeistarakeppni, haldin hér, dýrmæt
kynning á landi og þjóð. í annan stað er hún mikil iyfti-
stöng fyrir handboltann sem íþróttagrein. í þriðja lagi fær-
ir framkvæmd keppninnar, ef vel tekst til, heim sanninn
um það, að Islendingar hafa burði til að standa fyrir íþrótta-
viðburðum af þessu tagi. Það er ekki slakt veganesti inn í
íþróttaframtíð okkar.
Þar að auki verður heimsmeistaramótið kærkomið krydd
í tilverú þjóðarinnar þessa vordaga. Leikir þeir, sem mest
spenna verður í kringum, verða á hvers manns vörum. En
þjóðin fylgist sér í lagi með íslenzka landsliðinu. Megi það
sýna það bezta sem í því býr.
ÚRELI
MJOLKURSAMLAGIÐ í Borgarnesi er þriðja stærsta mjólkurbu landsins. I lgölfar úreldinga
ráð fyrir að önnur starfsemi haldi innreið sína í húsið og mun á næstunni skýrast hver hij
Úrelt eða endursk
EFTIR að úrelding Mjólkur-
samlagsins í Borgarnesi,
MSB, hafði verið í umræð-
unni undanfarin ár, komst
skriður á málið sl. haust. Undir lok
ársins komust síðan stjórnir Kaupfé-
lags Borgfirðinga og Mjólkursamsöl-
unnar í Reykjavík að samkomulagi um
að flytja alla mjólkurvinnslu MSB til
Reykjavíkur. Þarmeð lá fyrir að starf-
semi yrði lögð niður í þessu þriðja
stærsta mjólkurbúi landsins, en í gegn-
um Borgarnes fóru rúmar 9 milljónir
mjólkurlítra á síðasta ári - um 9%
landsframleiðslunnar. Þar af voru tæp
60% flutt til óunnin til Reykjavíkur.
Samkomulagið kveður á um að MSB
sé alfarið í eigu Kaupfélags Borgfirð-
inga sem jafnframt afsali sér öllu til-
kalli til eignarhluta í mjólkursamsöl-
unni. Þá er gert ráð fyrir stofnun hluta-
félags Kaupfélags Borgfirðinga,
Mjólkursamsölunnar í Reykjavík, Osta-
og smjörsölunnar og Mjólkurbús Flóa-
manna með 80 milljóna hlutafé þar sem
kaupfélagið mun eiga helmingshlut.
Töfin
Eftir að samkomulagið um úreld-
inguna lá fyrir biðu hlutaðeigandi eft-
ir undirskrift Halldórs Blöndal, þáver-
andi landbúnaðarráðherra. Hún kom
13. mars og var að sögn Þóris Páls
Guðjónssonar, kaupfélagsstjóra Kaup-
félags Borgfirðinga, nokkuð ólík því
sem menn höfðu reiknað með.
Ástæðan fyrir þeirri töf sem varð á
undirskrift Halldórs var að sögn Guð-
mundar Sigþórssonar, formanns ha-
græðingamefndar mjólkuriðnaðarins,
fyrst og fremst sú að beðið var eftir
rekstramppgjöri MSB fyrir árið 1994
til þess að sjá eignastöðu búsins sem
úreldingaféð væri síðan metið eftir.
Annað orsakaði einnig töfina. Þrír
mjólkurbændur höfðu farið þess á leit
við landbúnaðarráðuneytið að kannað-
ur yrði réttur þeirra til að fá greitt
beint úr úreldingarsjóði fyrir það sem
þeir töldu sig eiga í MSB.
Svar Haildórs 13. mars sl. var á þá
leið að hann treysti sér ekki til þess
að skrifa undir úreldinguna án skiiyrða
sem tryggðu rétt bændanna þriggja til
greiðslu, ef úrskurður félli á þann veg
að þeir ættu rétt á henni. Hann setti
því þau skilyrði fyrir greiðslum á úreld-
ingarsjóði til Kaupfélags Borgfirðinga
að annað hvort yrði féð sett á geymslu-
reikning eða kaupfélagið keypti sér
viðunandi tryggingu fyrir endur-
greiðslu þess.
Þórir Páll segir stjórn ----------
kaupfélagsins hafa ákveðið
að hlýta þessu og í lok
mars farið fram á við
Sparisjóð Mýrarsýslu að
hann veitti tilskilda bak-
Guðmundur Bjamason, landbúnaðarráðherra,
skrifaði undir úreldingu Mjólkursamlagsins í
Borgamesi í síðustu viku. í sömu viku stóðu
forsvarsmenn Sólar hf. í viðræðum við stjórn-
armenn Kaupfélags Borgfírðinga um aðrar
leiðir, þ.e. um stofnun hlutafélags um fram-
leiðslu á mjólk og söfum. Hanna Katrín
Friðriksen rekur hér gang mála.
Guðmundur Bjarna-
son, landbúnaðar-
ráðherra.
Páll Kr. Pálsson,
framkvæmdastjóri
Sólar hf.
Þórir Páil Guðjónsson,
kaupfélagsstjóri Kaup-
félags Borgfirðinga.
og 75 milljónir að auki frá Mjólkur-
samsölu Reykjavíkur vegna uppgjörs-
ins á eignarhluta í samsölunni sem
kveðið er á um í samkomulagi þessara
aðila. Þá er ótalið 40 milljóna hlutaíj-
árframlag frá mjólkursamsölunni,
Osta- og smjörsölunni og Mjólkurbúi
Flóamanna.
Þórir Páll segir það ekkert launun-
gamál að fjármagnið komi sér vel fyr-
ir rekstur Kaupfélags Borgfirðinga.
„Kaupfélagið hefur verið of skuldsett
og þetta gjörbreytir rekstrarumhverf-
inu til hins betra.“ Um síðustu áramót
var eigið fé kaupfélagsins 460 milljón-
ir og eiginfjárhíutfall 36%, en við úr-
eldinguna verður það 60-70%.
Vonbrigði Sólar
ábyrgð. 15 apríl sl. skrifuðu Kaupfélag
Borgfirðinga og hagræðingarnefnd
svo undir sjálfan úreldingarsamning-
inn. Síðan urðu stjómarskipti og það
kom í hlut Guðmundar Bjarnasonar
að skrifa undir úreldinguna. Það gerði
hann 5. maí sl. með þeim fyrirvara
vegna eignadeilunnar að kaupfélagið
setti 50 milljóna tryggingu við mótt-
töku úreldingarfjárins.
Á meðan beðið var undirskriftar frá
nýjum landbúnaðarráðherra kom fram
ný hlið á málinu þegar forsvarsmenn
----------------- Sólar hf. óskuðu eftir við-
Breytir Stöðu ræðum við stjórn Kaupfé-
kaupfélaqsins la^s Borgfirðinga um at-
tilhinckniro hugun á hagkvæmni þess
til hins betra að6stofnað yrði hiutai|lag
um vinnslu mjólkur og safa
ákveðnum frest til að ræða málin við
kaupfélagsmenn. Þær viðræður hófust
sl. fimmtudag, en daginn eftir kunn-
gerði Guðmundur þá ákvörðun sína
að skrifa undir úreldinguna. Guð-
mundur segir að sér hafí verið kunn-
ugt um áhuga Sólar, en þeir sem stóðu
að samkomulaginu um úreldinguna
hafí ekki haft samband við hann og
því hafi hann ekki talið ástæðu til
þess að bíða.
„Ég er mjög vonsvikinn, enda taldi
ég skilning fyrir því að ég þyrfti þarna
einhveija daga til þess að ræða við
menn,“ segir Páll. „Við höfðum áhuga
á að stofna nýtt hlutafélag sem Sól
ætti 50% í og Kaupfélag Borgfirðinga
og mjólkurinnleggjendur á svæðinu
50%. Verkefni þessa nýja hlutafélags
hefði m.a. orðið að vinna úr þeim 9-10
milljón lítrum af mjólk sem falla til á
svæðinu. Þama hefðu alls starfað
60-80 manns, þar af um -------------
20 sem hefðu komið frá
Sól í Rpykjavík."
„Við lítum ekki á þetta
sem lokasvar í þeirri við-
leitni okkar að komast inn
Margi
rétt að
tilboð
Hlutur kaupfélagsins
Kaupfélag Borgfirðinga fær 250
milljónir greiddar úr úreldingarsjóði
í Borgamesi.
Páll Kr. Pálsson, framkvæmdastjóri
Sólar, sendi fax á stjómarfund kaupfé-
lagsins þriðjudaginn 2. maí þar sem
hann viðraði þessar hugmyndir og fór
fram á viðræður. Sama dag talaði
Páll við Guðmund Bjamason og bað
hann um að bíða með að skrifa undir
úreldinguna. Páll segir Guðmund hafa
tekið vel í málið, en jafnframt sagt
að hann þyrfti að heyra frá stjórnar-
mönnum kaupfélagsins ef hann ætti
að bíða með undirskriftina. Páll taldi
sig þannig hafa fengið vilyrði fyrir
á íslenskan mjólkurmarkað og styðja
þannig hagsmuni bænda í því að auka
heildareftirspurn eftir mjólkurafurð-
Skiptar skoðanir
Það er engin Iognmolla í kringum
MSB þessa dagana frekar en undan-
farna mánuði. Margir hlutaðeigandi
eru á þeirri skoðun að rétt hefði verið
að bíða með að skrifa undir úrelding-
una til þess að sjá hvað kæmi út úr
hugmynd Sólar. Þar á meðal er Gunn-
ar Guðmundsson, stjórnarmaður í