Morgunblaðið - 04.06.1995, Blaðsíða 8

8 B SUNNUDAGUR 4. JÚNÍ1995
MORGUNBLAÐIÐ
Fyrstu
íbúðar-
kaupin
Skyldusparnaður ungs fólks hefur verið afnuminn.
Breytingar hafa verið gerðar á húsnæðissparnaðar-
reikningum þannig að skattaafsláttur fer
minnkandi með árunum og fellur úr gildi árið
1996. Húsbréfakerfið hefur tekið breytingum
og er nú hægt að fá 65% kaupverðs íbúðarinn-
ar að láni. I spjalli við nokkra þjónustufulltrúa
bankanna kom í ljós að þeir telja húsnæðis-
sparnaðarreikningana hafa verið góðan kost,
þótt rétt sé að skattaafsláttur hafi jafnvel
verið of hár í upphafi. Þeir segja að fólk komi
oft með óraunhæfar væntingar um greiðslu-
byrði og of oft hafí íbúðarkaupendur undirbúið sig í
of stuttan tíma og eigi lítinn stofnsjóð.
Morgunblaðið/Sverrir
HEIÐA Björg Ingadóttir og Jónas Guðmundsson leggja áherslu á að reynslulítið fólk kynni sér vel vinnubrögð fasteignasala
áður en farið er út í íbúðarkaup.
Þad er
erf itt aó
leggja
fyrir
Hvemig gengur ungu fólki að komast yfir
sína fyrstu íbúð eftir breytingar í húsnæðis-
kerfínu? Hildur Friðriksdóttir ræddi við
tvö pör sem eru að kaupa sína fyrstu íbúð
um reynslu þeirra.
HEIÐA Björg Ingadóttir 24
ára og Jónas Guðmundsson
28 ára keyptu nýlega um
60 fm íbúð í Miðtúni og voru að
gera hana í stand þegar blaðamaður
hitti þau. Að vonum voru þau spennt
að komast í eigið húsnæði, því síðan
þau kynntust fyrir rúmu einu og
hálfu ári hafa þau búið í einstakl-
ingsíbúð í eigu foreldra Heiðu. „Það
var að vísu frábært að búa leigu-
laust en plássið var svo lítið. Nú
getum við að minnsta kosti boðið
fólki í mat,“ sögðu þau létt á brún.
íbúðin kostaði 3,6 milljónir króna
og reikna þau með húsbréfum fyrir
2,4 milljónir. Þá fengu þau lífeyris-
sjóðslán auk þess sem þau áttu milli
100-200 þúsund krónurtil að standa
straum af útborguninni. Mismuninn,
eða 300 þúsund krónur, greiða þau
um áramót. Aðspurð segjast þau
telja að húsbréf ættu ekki að vera
hærra hlutfall af lánum á íbúð en í
hæsta lagi 75%.
Skúringar
bætlust vió
Jónas starfar sem þjónustufulltrúi
hjá Vara og Heiða vinnur hjá físk-
vinnslufyrirtækinu Helganesi. Hún
hefur bætt við sig daglegum þrifum
á vinnustað ásamt tveimur öðrum
starfssystrum sínum. Auk þess sér
hún um þrif í fyrirtæki einu sinni í
viku ásamt Jónasi. Þau reikna með
að greiðslubyrði á mánuði verði í
kringum 23 þúsund krónur af lánun-
um.
Erfitt að leggja fyrir
Þau segjast ekkert hafa verið far-
in að leggja fyrir til íbúðarkaupa en
eiga bíl, Hondu Pony ’92, sem þau
ætla að eiga áfram. „Við erum þann-
ig, að við eigum erfitt með að leggja
fyrir. Okkur finnst þægilegra að
stofna til skuldarinnar og borga eft-
ir á,“ segir Jónas til útskýringar.
Heiða tekur undir að erfitt sé að
spara og telur að mikil mistök hafi
verið að leggja skyldusparnaðinn af.
„Ég tók skylduspamaðinn minn út
þegar ég fór í skóla hér í Reykjavík
og hélt mér þannig uppi,“ segir hún.
„Tvíburabróðir minn, sem hefur unn-
ið meira og minna frá því hann lauk
grunnskóla, er að kaupa íbúð í Vest-
mannaeyjum. Hann á aftur á móti
um milíjón í skylduspamaði, sem
hann notar í útborgunina.
Það er alveg ljóst að ungt fólk
þarfnast aðhalds og hvatningar til
sparnaðar. Ég held að það verði
fróðlegt eftir nokkur ár að fylgjast
með því hvernig ungt fólk, sem
skyldusparnaðurinn hefur ekki ver-
ið tekinn af, fer að því að kaupa
íbúðir."
Mismunandi
fasteignasalar
Það tók Heiðu og Jónas tvo mán-
uði að leita að íbúð áður en af kaup-
unum varð og skoðuðu þau að
minnsta kosti 40-50 eignir. „Það sem
skiptir einna mestu máli er að lenda
á góðri fasteignasölu. Við vomm
óheppin með fasteignasala þegar við
gerðum tilboð í fyrstu íbúðina. Við
buðum 3,9 milljónir og allt virtist
klárt. Þegar ekkert gerðist fóram
við að þrýsta á aðgerðir og þá kom
í ljós að hátt í fimm milljónir hvíldu
á íbúðinni. Eigandinn reyndi að af-
létta lánum en á meðan fundum við
þessa íbúð og gerðum tilboð með
þeim fyrirvara að rifta mætti kaup-
unum á hinni. Það gekk svo eftir.“
Þau segja að mikill munur hafi
verið á faglegum vinnubrögðum
þessara tveggja fasteignasala og
leggja áherslu á að ekki sé sama
hvert reynslulítið fólk leiti. Þegar
þau skiptu við síðari fasteignasöl-
una, Fold, segjast þau hafa séð
hversu illa var staðið að fyrra kaup-
tilboðinu.
„Við eram að kaupa okkar fyrstu
íbúð og kunnum ekkert á orðalag
né annað. í fyrra skiptið var samn-
ingnum hent í okkur og við renndum
yfír hann eins vel og við gátum áður
en við skrifuðum undir.
Hjá Fold settist sölumaðurinn
niður með okkur, útskýrði samn-
inginn lið fyrir lið og þar var til
dæmis þinglýsingarkostnaður tek-
inn fram í krónutölu í stað pró-
sentutölu á fyrri fasteignasölunni,"
segja þau og taka dæmi af vini
sínum. í hans samningi var kostn-
aður nefndur í prósentum og hann
áttaði sig ekki á upphæðinni, enda
var um fyrstu íbúðakaup hans að
ræða. „Hann varð að fara í banka
daginn sem hann fékk afhent til
að fá 50 þús. kr. lán vegna þess
að upphæðin var mun hærri en
hann gerði ráð fyrir.“
Vilja aukna þjónustu
banka
Til að fá aðstoð við fjármálin
ætla þau að nýta sér þjónustu Vörð-
unnar hjá Landsbanka. Þau benda
á að þjónusta bankanna sé misjöfn
eins og varðandi greiðslumat á
íbúðakaupum. „Það er líka munur á
milli landshluta. Tvíburabróðir minn
fór í íslandsbanka í Vestmannaeyj-
um og þar var dæmið reiknað fyrir
hann út frá ýmsum forsendum,
þannig að hann gerði sér gleggri
grein fyrir hvaða kostur væri best-
ur. Auðvitað ætti þjónustan alls
staðar að vera þannig,“ segir Heiða.
Þau segjast frekar hafa leitað að
gamalli íbúð en nýrri, því þær séu
ódýrari, auk þess sem þau vildu
heldur búa miðsvæðis. „Það hefði
ekkert þurft að gera við þessa íbúð,
því nýbúið var að parketleggja stof-
una og mála. Okkur langaði samt
að breyta aðeins og gerðum eina
geymsluna að vinnuherbergi og til
þess þurftum við að bijóta dyragat
í stofuvegginn. Eins brutum við lítið
gat í vegginn á milli eldhúss og
stofu," segir Heiða.
„Þegar allt er talið með höfum
við líklega gert breytingar fyrir um
100 þúsund krónur," bætir Jónas
við.
Hann tekur fram að þau hafí lært
af reynslu foreldra sinna og þeirra
kynslóð. „Við ákváðum strax í upp-
hafi að kaupa litla, ódýra íbúð, þann-
ig að lífið yrði ekki bara vinna og
aftur vinna heldur gætum við allt
að því látið dagvinnuna nægja. Aftur
á móti vitum við til dæmis ekki hver
er kostnaður við hita, rafmagn, fast-
eignagjöld og tryggingar,“ segir
Jónas.
í mat
til mömmu
Um leið og þau fóru að velta
húsnæðismálum fyrir sér leiddi það
af sér að þau fóru að horfa meira
í eyðslu. Þau sáu að gott var að
koma við hjá foreldrum Jónasar á
matartíma, keyptu ekki tilbúnar
pizzur umhugsunarlaust, gerðu
innkaup í stórmörkuðum í stað
þess að eiga viðskipti við kaup-
manninn á horninu og þegar þau
stóðu með 2.000 kr. í höndunum
og voru að hugsa um bíóferð sáu
þau að fyrir þann pening mætti í
staðinn kaupa ljós. „Ósjálfrátt
breytist verðmætamatið," segja
þau þegar komið er að lokum
spjallsins.