Morgunblaðið - 11.06.1995, Síða 2

2 B SUNNUDAGUR 11. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ

FYRSTA breiðskífa Bjarkar Guð-
mundsdóttur, Debut, kom henni í
fremstu röð í tónlistarheiminum
fyrir tveimur árum, seldist í þremur
milljónum eintaka og andlit Bjarkar var hvar-
vetna; í tímaritum, dagblöðum og sjónvarpi.
Enn er hún komin á allra varir, eða í það
minnsta í öllum helstu tísku- og tónlistartíma-
ritum, enda er næsta plata, Post, væntanleg;
kemur út á morgun. Mörgum hefur þótt bið-
in löng, en það verður að segjast eins og er
að hún er styttri en búast hefði mátt við í
ljósi anna Bjarkar undanfama mánuði við
tónleikahald og viðlíka stúss vegna Debut.
Litlu Feneyjar
Björk hittir blaðamann á uppáhalds kaffi-
húsi sínu í Maida Vale í Lundúnum þar sem
hún hefur búið undanfarin tvö ár. Hún er
svolítið sein fyrir en þegar hún kemur er
henni vel tekið af eigandanum og þjónustu-
fólkinu, enda segist hún tíður gestur þar.
Hún segist hafa í nógu
að snúast þessa
dagana, manna-
skipan í hljóm-
sveitinni sem
fer með henni
um heiminn er
nýráðin, loka-
hönd sé verið að
leggja á auglýsinga-
herferð til að fylgja plötunni eftir og
viðtalasyrpu vegna plötunnar sé ekki enn
lokið. Þannig standa fyrir dyrum stutt síma-
viðtöi við nokkrar íslenskar útvarpsstöðvar
eftir að spjalli okkar er lokið.
Talið hefst á spjalli um umhverfið, en
Maida Vale er kallað Little Venice, litlu Fen-
eyjar, vegna skipaskurðanna sem liggja um
hverfíð sem Björk segir að minni sig frekar
á Amsterdam en Feneyjar. Hún býr skammt
frá í húsalengju með gríðarstórum lokuðum
garði, sem hún segir að Sindri sonur hennar
nýti sér vel; hann sé úti mestallan daginn
þegar vel viðrar. Hún segir að það hafí verið
stór ákvörðun að flytjast út, en undan því
hafi ekki verið komist ef hún vildi sinna tón-
listinni og rækta sambandið við Sindra.
„Fyrsta árið var ég alltaf reið út í sjálfa mig
fyrir að hafa látið hafa mig út í þetta og svo
hafði ég áhyggjur af Sindra, en svo spjarar
hann sig best af öllum.“
London, Reykjavík, Bahama-eyjar
Talið berst að plötunni sem allir bíða með
svo mikilli eftirvæntingu, en Björk segist
hafa tekið hana upp að mestu í Lundúnum
utan að grunnar að tveimur lögum voru tekn-
ir upp á íslandi. „Post er samsafn stuttra
samvinnuverkefna; tvö lög tók ég upp með
Tricky, eitt með Howie Berstein, tvö með
Graham Massey, og tvö tók ég upp ein.“ Þau
Nellee Hooper, sem kom mjög við sögu á
Debut, brugðu sér síðan til Bahama-eyja til
að ljúka við plötuna, að ráði bókhaldara
Bjarkar, sem ráðlagði henni að stofna þar
fyrirtæki til að komast undan gríðarlegum
sköttum í Bretlandi.
Björk segir að það hafi verið afskaplega
gaman að koma til Bahama-eyja, en þetta
hafí ekki verið nein skemmtiferð, það hafí
verið unnið átján tíma á sólarhring til að
ljúka við plötuna og því ekki mikið legið
í sólinni. „Sindri var með, hann fékk
leyfí úr skólanum og gerði bára
heimavinnuna sína og hann var
sólbrúnn og útitekinn, en við
vorum bara hvít, enda vorum
við í hljóðverinu mestan
hluta dagsins. Það var þó
afskaplega gott að
vakna á morgnana og
stinga sér í heitan sjó-
inn og synda í hálftíma
áður en ég fór í vinn-
una. Best af öllu var
að ég gat tekið allan
sönginn upp úti á strönd-
inni á kvöldin, sungið fyrir
sjóinn. Við vorum með sér-
stakan hljóðnema sem tekur bara það sem
er nálægt til að losna við umhverfíshljóð. Það
má reyndar heyra smá vatnsgutl, eins og
heyra má til að mynda í byijuninni á Possibly
Maybe, en það passar bara.“
Eins og sjá má af úpptalningunni að fram-
an koma margir við sögu á plötunni, en Björk
segir það sé ekki vegna neinnar hugmynda-
þurrðar. „Ég sem alltaf lögin fyrst, og þetta
er bara spuming um að fínna rytma við
hæfí. Ég gæti örugglega samið rytmana sjálf
og spilað á trommusett, en það yrðu bara
venjulegir rytmar og ég vil frábæra rytma.
Samt er ég orðin betri rytmasmiður og til
dæmis samdi ég rytmana í Hyperballad og
Possibly Maybe, svo ég er að læra þetta.
Forstjórl hjá Síld ogflskl
Það er orðið erfíðara að vinna með mér
því ég veit orðið svo vel hvað ég vil. Það
hefur líka sitt að segja að ég þekki svo mik-
ið af góðu fólki, sem er auðvelt að biðja um
að gera það sem það vill og vera því ekkert
að negla það niður.“
Þeir sem þú ert að vinna með, til dæmis
Howie B og Tricky, hafa haslað sér völl á
eigin spýtur og eru í fremstu röð danstón-
smiða í Bretlandi. Er ekki erfitt að fá þá til
að gera einmitt það sem þú vilt?
„Þetta er vissulega allt ólíkt fólk, en þetta
eru yfirleitt vinir mínir svo það er ekkert
vandamál. Hvað varðar aðra sem ég vinn
með þá hef ég alltaf verið afskaplega stillt
og þolinmóð og þegar ég vinn með fólki eða
umgengst fólk sem er erfítt þá sniglast ég
í kringum það í marga tíma þar til allt er
komið í lag í stað þess að segja því að halda
kjafti.
Forðum var ég sífellt að sætta fólk og
þegar við vorum að æfa fyrir Debut-tónleika-
ferðina beið ég kannski í sex tíma á meðan
fólk var að fá sér sígarettu, en fékk mínu
fram á endanum með þolinmæði á ijórum
mánuðum í stað þess að ná því fram með
frekju á viku. Ég er þó að læra að vera
ákveðnari og frekari án þess að breyt-
ast í einhveija ófreskju, að vera
með hjartað í verkinu en
segja samt hingað en
ekki lengra.
V
að breyt-
ast í Soffíu
frænku," segir
Björk og hlær, „en ég
er ekki að gera þetta bara
fyrir mig persónulega.
Ég er alls ekki að segja að
ég sé betri en annað fólk, langt
í frá, en ég er ábyrg fyrir svo
stóru batteríi að það er eins
og ég sé forstjóri hjá Síld og
físki með tugi manna í vinnu
og hver er með hundruð
manna í vinnu. Ef ein-
hver fer að spila ein-
hvem einleik eða
gerir skyssu, þá
er allt í voða.
Þannig ætlaði
umslags-
hönnuður-
inn að
stoppa
auglýs-
ingaher-
ferð um
plöt-
una
sem búið var
að leggja sextíu
milljónir króna í og tugir
manna búnir að vinna að vik-
um saman vegna þess að einn
bleiki liturinn var ekki réttur á
umslaginu. Slíkt er auðvitað bara
della og ég verð að hjóla í svoleiðis
fólk. Það er svo oft sem ég þarf að
standa í stússi sem snertir ekki vinn-
una, og ég ræð kannski mann til að
skipuleggja tónleika en það eina sem
hann vill er að bjóða mér út að borða og
sýna öllum að hann sé að fara út með
poppstjömu."
Hljómborð, slagverk og harmonlkka
Björk er þegar farin að undirbúa tónleika-
ferðina til að fylgja Post eftir þó platan sé
ekki komin út, og hún segir að það verði
öllu auðveldara en með Debut. „Hljómsveitin
er allt öðmvísi uppsett. Ég vissi þegar ég
gerði Debut að þetta yrði mikil málamiðlun
því platan var ekkert samin til að spila á
tónleikum. Allar hugmyndimar gengu vel upp
í hljóðverinu upptökudaginn en þegar ég út-
setti lögin fyrir sjö manna hljómsveit var
ekkert frelsi, því þetta var málamiðlun. Núna
samdi ég öll lögin með það í huga að það
yrði hægt að spila þau öll á tónleikum. Þau
em miklu sterkari og miklu einfaldari á sama
tíma; bygging þeirra er einfaldari og ákveðn-
ari en frelsið er líka miklu meira. Eg ákvað
líka að fá færri hljóðfæraleikara til liðs við
mig og þá fólk sem ég get treyst til að vera
það sjálft. Ég fæ lítið út úr því að halda
tónleika þar sem ég veit hvað allir munu
gera og ég er sú eina sem er að syngja af
fíngmm fram. Ég verð að fá næringu frá
fólki, að það komi mér á óvart, annars verða
allir tónleikar eins - alveg eins og að syngja
fyrir framan spegil.
Ég læt tæknihlutina vera tæknilega og
halda sér, en reyni ekki að spila tölvugerða
hluta laganna með lifandi hljóðfæraleik, það
gengur ekki upp. Leila sem spilaði með mér
í síðustu tónleikaferð er með takkaborð sem
hefur í sér búta úr lögunum og endurhljóð-
blandar þau á sviðinu, sem tryggir að lögin
verða aldrei eins. Hinn hljómborðsleikarinn,
Guy, fer í hina áttina og spilar á alvöm org-
el og sembal. Ég nota strengi mikið á plöt-
unni og það er ekki gerlegt að ferðast um
með sextíu manna strengjasveit, þannig að
ég ákvað að pæla ekki í hljóðinu sem
slíku heldur bara tilfinningunni. Ég fékk
því til liðs við mig japanskan harmon-
ikkuleikara sem lærði meðal annars
hjá Astor Piazolla og hefur líka
klassíska þjálfun. Síðan leitaði ég
lengi að slagverksleik-
ara og fann loks í
fyrradag mann sem
heitir Trevor, hálf-
ur fri og hálfur
Jamaíka-maður á
sextugsaldri, og
hreint frábær.
Ég er með tíu
\ mismunandi
rytma á plöt-
unni og var því
að leita að tíu
mismunandi slag-
verksleikurum í ein-
um manm, sem var
mjög erfítt og í raun
ósanngjamt eins og ég
væri beðin um að vera tíu
mismunandi söngkonur á
hverjum tónleikum, en Trevor
er einmitt maðurinn til þess.“
Elnfaldlega fleygt fram
Mér fínnst eftir að hafa hlustað á plötuna
nokkrum sinnum að lagasmíðar séu betri á
henni en var á Debut.
„Ég held að mér hafí einfaldlega fleygt
fram. Debut samdi ég á tíu ára tímabili frá
því ég var sautján og lagasmíðamar eru
ekkert til að hrópa húrra fyrir. Ég var eins
lengi að koma mér að því að taka upp sóló-
plötu og raun bar vitni vegna þess að ég
vissi að hún yrði ekkert æðisleg, en þú verð-
ur bara að hafa hugrekki til að gera fyrstu
plötuna, fyrstu bíómyndina eða skrifa fyrstu
bókina, þó þú vitir að þú eigir eftir að gera
miklu betur síðar.
Þegar ég tók Debut upp fannst mér ég
vera afskaplega eigingjöm að vera að taka
upp plötu bara fyrir sjálfa mig, en það er
nú einu sinni svo að því meira sem maður
hlustar bara á sjáifan sig og gerir það sem
maður sjálfur vill heyra því fleiri vilja heyra
það. Þetta er eins og þegar ég held tónleika
og reyni að gera fímm fremstu sem ég sé
til hæfis þá geri ég engum til hæfís. Ef ég
syng bara fyrir mig, syng eins og mér líður
það augnablik, þá syng ég fyrir allan salinn.
Ég er ekki að segja að það takist alltaf, en
það er takmarkið.
Vika (lífi venjulegrar manneskju
Mér fínnst plöturnar mjög svipaðar og
þess vegna kalla ég þær Debut og Post, mér
fínnst þær vera fyrir og eftir sama hlutinn.
í báðum tilfellum vildi ég gera plötu sem
væri eins og vika í lífi venjulegrar mann-
eskju; einn daginn ertu rosa glaður, annan
þunglyndur og annan reiður og þess vegna
vildi ég að lögin yrðu svona ólík. Á Post er
ég bara orðin miklu betri í því sem ég er
að gera; glöðu lögin eru glaðari, reiðu
lögin reiðari, sorglegú lögin sorglegri,
fallegu lögin fallegri og ljótu lögin ljót-
ari.“
Post hefur almennt fengið fram-
úrskarandi dóma í erlendum blöðum
og tímaritum, en sumir hafa haft á
orði að platan sé full fjölbreytt. Björk tekur
ekki undir það og segist halda að fólk sé
bara alið upp við svo leiðinlegar plötur.
„Á meirihlutanum af plötunum sem
ég á hlusta ég bara á eitt eða tvö lög,
ég hlusta tvisvar á plötuna og svo
pikka ég tvö lög úr. Þær einu plöt-
ur sem ég hlusta á heilar eru þær
sem spanna allan tilfinninga-
skalann. Það er þess vegna
sem fólk er alltaf að búa sér
til safnspolur með lögum úr
ýmsum áttum.
Ég held að hvaða tónlist-
armaður sem er og hvaða
hlustandi sem er vilji fá allan