Morgunblaðið - 17.06.1995, Blaðsíða 14

14 E LAUGARDAGUR 17. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
LYKILLINN
AÐ LANDINU
EGAR velja á kort til ferða-
laga vakna spurningar um
hvaða kort henta best.
Ætli menn að ferðast víða
er eðlilegast að hafa heildarkort
af landinu eða ákveðnum lands-
hlutum við höndina, en kort í
stærri mælikvörðum eru nauð-
synleg ef ferðast á um afmark-
aðra svæði.
Landmælingar Islands, sem
hafa slagorðið „Ferðumst aldrei
án korta“ gefa út kort í ýmsum
mælikvörðum. Nú er nýkomið út
nýtt ferðakort af íslandi í mæli-
kvarðanum 1:500.000. Kortið er
gefið út í hefðbundinni karton
kápu, en um mitt sumar verður
það einnig fáanlegt í plastpoka
ásamt nafnaskrá. Ferðakortið
veitir nýjustu upplýsingar um
þjóðvegakerfið, veganúmer,
vegalengdir og gerð slitlags, auk
bestu fáanlegu heimilda um slóða
á hálendi landsins. Á kortinu er
auk þessa að finna upplýsingar
um gististaði, söfn, sundlaugar
o.fl. og á kápu má finna upplýs-
ingar um ferðaþjónustu í öllum
þéttbýlisstöðum. Landmælingar
segja að kort á ferðalögum sé
álíka nauðsynlegt og símaskráin
á skrifstofunni og hægt er að
taka undir þá fullyrðingu stofn-
unarinnar að án korta yrði land-
ið lítið annað en vegurinn fram-
undan og fjöllin nafnlausar þúst-
ir í landslaginu.
Mælikvarði korta
Þegar rætt er um mælikvarða
korta er rétt að hafa hugfast að
hann fer stækkandi eftir því sem
kortin eru nákvæmari. Kort sem
er í mælikvarðanum 1:100.000
er til dæmis fimm sinnum ná-
kvæmara en kort í mælikvarðan-
um 1:500.000. Mælikvarðinn, sem
í raun sýnir mismun á milli fjar-
lægðar á korti og fjarlægðar á
landi, er prentaður á kortin
ásamt skýringum. Sem dæmi má
nefnaað mælikvarði 1:100.000
þýðir að 1 sentimetri á korti sé
það sama og 1 kílómetri á landi,
eða 100.000 sentimetrar.
Flokkun þeirra korta, sem gef-
in eru út hérlendis af Landmæl-
ingum Islands byggist á mæli-
kvörðum. Hin algegnari ferða-
kort eru í mælikvörðum einn á
móti milljón upp í einn á móti
fimm hundruð þúsund og svo-
kölluð Aðalkort eru í mælikvarð-
anum 1:250.000 og skipta þau
landinu í níu jafna hluta. Eftir
RKRfiBORQ
Frá Akranesi
Kl. 08.00*
Kl. 11.00
Kl. 14.00
Kl. 17.00
Frá Reykjavík
Kl. 09.30*
Kl. 12.30
Kl. 15.30
Kl. 18.30
Kvöldferðir
Frá Akranesi Frá Reykjav.
Kl. 20.00 Kl. 21.30
á sunnudögum í júní, júlí,
ágúst og til 15. september.
‘Þessar ferðir falla niður á sunnudögum frá 15. september til 1. apríl.
Breiðfirskar sumarjíætur
Möguleikarnir margbreytilegir:
Flateyjarferðir, jöklaferðir, \ --'-X
eyjasiglingar, golfvöllur o.fl.
isliólnaur
Sími 438 1330, fax 438 1579.

Opið frá
kl. 8.00-23.00
alla daga
brúarsporðinn
í Borgarnesi
Kjörbúð - veitingasala - söluturn - olíu-
og bensínsala - upplýsingamiðstöð
Ferðaþjónusta
ífremstri röð
SUMAIyWÁ ÍSLANPI
FERÐAKORT
TOURING MAP
1:500 000
é
LANDMÆUNGAR
Mynd/Landmælingar íslands - Guðmundur Viðarsson
GOTT kort eykur ánægju ferðlangsins.
það taka nákvæmari kort við,
svokölluð staðfræðikort, en þau
eru í mælikvörðum frá 1:100.000
upp í 1:25.000.
Landslagið lifnar við
Hlutverk korta eru ekki ein-
ungis að tryggja mönnum að
komast örugglega á þann stað
sem áætlað var að faratil, heldur
eru þau lykillinn að því umhverfi
sem farið er um hveiju sinni.
Landslagið yrði vissulega lítils
virði ef það héti ekki neitt. Gott
kort inniheldur fjöldann allan af
örnefnum, allt frá nöfnum stærri
þéttbýlisstaða til minni sveitar-
bæja. Ekki má gleyma nöfnum
merkra staða úr Islendingasög-
unum, en þá má finna víða, hvort
sem um er að ræða höfðingjaset-
ur eða orrustuhóla. Önnur ör-
nefni og ekki síður merkileg eru
nöfn náttúrufyrirbæra, s.s. fjalla
og vatna. Eru það einkum þessi
nöfn sem fara framhjá kortlaus-
um ferðamönnum, því ólíkt
bæjarnöfnum eru þau sjaldnast
LANDMÆLINGAR íslands
hafa gefið út nýtt ferðakort
af Islandi.
merkt. Þessi nöfn eru yfirleitt
fyrirferðarmikil á kortum og
með því að hafa slíkar upplýs-
ingar í farteskinu opnast nýr
heimur fyrir ferðamanninn og í
vissum skilningi má segja að
landslagið öðlist líf í höndum
hans.
Hvort sem velja á hentugustu
ferðaleiðina, finna út ferðatíma,
velja áningarstaði eða njóta nátt-
úrunnar á lifandi hátt, er kortið
sá lykill sem nauðsynlegur er
hveijum góðum ferðamanni.
Byggt á upplýsingum Landmœlingu íslands.
*
OLL SOFN
A EINNIBOK
ARGIR
ferðalangar
vilja gjarnan
fræðast um
leið og þeir njóta feg-
urðar landsins og
útiveru. Vert er að
benda þeim, sem
hafa hug á að líta inn
á söfn á ferðalaginu,
á litla, handhæga og
ódýra bók, sem nefn-
ist Söfn á íslandi.
Handbók þessi er
gefin út af stjórn ís-
landsdeildar ICOM,
sem eru alþjóðleg
samtök safna. I
formála bókarinnar
er bent á, að á ís-
landi eru um 70 söfn,
sem er mikill fjöldi í
litlu landi. í nánast
hverju héraði og í
kauptúnum og bæj-
um hafa menn tekið
sig saman og safnað
munum sem lýsa lífs-
háttum liðins tíma,
listaverkum og náttúrugripum.
Hingað til hefur skort að á einum
stað séu til upplýsingar um söfn á
íslandi, en bókin er tilraun til að
bæta úr því. „Við vitum að söfn eru
viðkomustaðir margra sem ferðast
um landið. Bókinni er ætlað að vísa
veginn og leiða fólk á nýja staði.
En hún á líka að hvetja fólk til að
litast um á heimaslóð og skoða það
sem næst. þeim er,“ segir í formál-
anum.
í ábendingum ritstjómar eru
nefnd ýmis atriði, sem ferðalangar
eru beðnir að hafa í huga. Þau eru
þessi:
►Meginhlutverk flestra safna er
söfnun gripa eða listaverka, sýning
þeirra, verndun og rannsókn. Flest
söfn sýna eigin verk og muni, en
önnur gangast jafnframt fyrir sér-
sýningum, fyrirlestmm, mynd-
bandssýningum og tónleikum.
►Flest stóm söfnin veita faglega
þjónustu, svo sem upplýsingar um
hús og safngripi, ljósmyndaþjón-
ustu, forvörslu og fleira.
►í bókinni er megináhersla lögð á
opnunartíma og heimilisföng safna,
söfnunarsvið þeirra og þjónustu við
safngesti, sem auðkennd er með
táknum.
► Söfnunum er raðað eftir lands-
hlutum. Á undan hveiju minjasvæði
er kort, sem sýnir staðsetningu
safns.
►Sérsýningar: Mörg söfn setja upp
tímabundnar sérsýningar sem þá
em auglýstar. Að einstaka sérsýn-
ingum er greiddur aðgangseyrir.
►Leiðsögn: Á flestum söfnum geta
gestir fengið leiðsögn. Víðast þarf
þó að panta slíkt fyrirfram, einkum
fyrir hópa. I sumum
er leiðsögn á fyrir-
fram auglýstum
tfmum.
►Lokað er á lög-
bundnum frídögum.
►Flest söfn á lands-
byggðinni eru lokuð
yfír vetrartímann,
en eru þó opin eftir
samkomulagi.
Eins og fyrr sagði
er söfnunum skipt
eftir landshlutum í
bókinni. Um hvert
safn er fjallað á einni
síðu og fylgja þar
einnig upplýsingar
um þá þjónustu sem
veitt er, t.d. hvort
veitt er leiðsögn,
hvort greiða þarf
aðgangseyri, hvort
gott aðgengi sé fyrir
fatlaða, auk upplýs-
inga um rekstur
veitingastofa, setu-
stofa þar sem snæða
má nesti og hvort
rekin er verslun í tengslum við safn-
ið, svo fátt eitt sé nefnt.
Bókin Söfn á íslandi spannar vítt
svið. Þar er fjallað um listasöfn í
Reykjavík jafnt sem minjasöfn um
sjósókn á Vestfjörðum, síldarminja-
safn á Siglufirði skipar sama sess
og Húsdýragarðurinn í Reykjavík
og hin forna Víðimýrarkirkja stend-
ur jafnfætis Listasafni Akureyrar,
eða Póst- og símaminjasafninu í
Hafnarfirði.
Bókin Söfn á íslandi fæst í bóka-
búðum og söfnum um allt land og
kostar 400 krónur. Hún er í hand-
hægu broti, um 21x10 sm að stærð
og fer því lítið fyrir henni í farangr-
inum. Þá er vert að benda á, að
upplýsingar um hvert safn eru
bæði á íslensku og ensku, svo er-
lendir vinir og ferðafélagar njóta
einnig góðs af.