Morgunblaðið - 23.07.1995, Blaðsíða 6

6 B SUNNUDAGUR 23. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Evrópulönd
/ •
i eina sæng
Aþjóðhátíð-
ARDAGINN
sagði forsætisráð-
Gárur
yrðu öryggismálin,
ef mál þróist eins
og allt bendi nú til
herra skoðun sína á e/ 'tir Eltnu Pálmadóttur með RÚSSland. Þá
- •! '1___ _______i'5 J -Pr. V,;
mikilvægu framtíð-
armáli fyrir íslendinga, Evrópu-
sambandinu. Og fékk skömm í
hattinn. Hvað var maður í
æðstu stöðu svo sem að segja
framan í þjóðina hvaða viðhorf
hann hefur, þegar hann veit
mæta vel að ekki eru allir hon-
um sammála, meira að segja
fólk á öndverðum meiði í hans
flokki? Ja, allur er varinn góð-
ur! Kannski erum við bara orðin
því svo vön að stjórnendur hiki
við að segja sína skoðun fyrr
en skoðanakannanir hafa sýnt
hvar er mest fylgi að hafa. Eitt-
hvað hefi ég misskilíð lýðræðið
ef maður vill ekki einmitt fá
að heyra hvað kjörn-
ir leiðtogar eru að
hugsa, þótt ekki væri
til annars en að geta
sett þá af í næstu
kosningum ef maður
er ekki sammála,
sem Gáruhöfundur
var þarna. Guðsfeg-
inn að við erum loks
búin að fá leiðtoga,
sem þorir að leiða.
Samband Evrópu-
landa er gamall
draumur um sam-
vinnu á sem víðtæk-
ustu sviði, ef forðast megi ill-
indi. Með Evrópusambandinu
er hann kominn býsna langt í
að rætast í Vestur Evrópu, en
þjóðir auðvitað ekki enn komnar
niður á það hve langt samein-
ingin skuli ganga. Að bíða og
sjá hvernig útfærslan verður
virðist því fyrir litla þjóð býsna
klókt fyrst það dugar henni.
Um 15 árum eftir síðustu
krossferðina 1291, er kristnir
voru sendir heim til Evrópu,
gerðist það að franskur ábóti í
tilteknu klaustri skrifaði bækl-
ing um hvemig ætti að ná aftur
Landinu helga. Þar leggur hann
á ráðin. „Að allir prinsar Evr-
ópulanda sameinist í Evrópu-
sambandi." Þar var kominn
draumurinn um að í Evrópu-
sambandi gætu löndin saman
náð því fram sem þau annars
réðu ekki við. Próf. Johan Galt-
ung kunni þennan gamla texta.
Svo bætti hann við skelmskur
á svip, að seinna hafi líka fræg-
ur danskur Norðmaður átt
samskonar drauma, sem hann
lýsti:,, Minn draumur er sam-
band Evrópu á stjórnamála-
sviði, efnahagssviði og í pen-
ingamálum, þar sem Þýskaland
yrði leiðandi og Noregur hefði
mikilvægt hlutverk..." Sá hét
Vidkun Quisling! Sem betur fer
hafði hann nú ekki svo marga
áhangendur. Johan kvaðst einu
sinni hafa sagt þetta í hálfkær-
ingi í fyrirlestri heima í Nor-
egi. Stjórnmálamenn ruku upp.
Kunnu ekkert að meta slík rök.
Og úr því tal okkar yfir kaffi-
bolla hafði borist að Evrópu-
sambandinu, var svo fróður
maður og klókur í öllum al-
þjóðastraumum og málum
spurður hvað hann héldi um
framtíðarþátttöku Norður-
Iandaþjóðanna. Mundu Svíar og
Finnar t.d. endast í Evrópusam-
bandinu? Hann spáir því að
Svíar muni draga sig út aftur.
Ekki Finnar, sem réttilega séu
of hræddir við nágrannana
Rússa. Ekki kvað hann það
vera vegna mynt- eða efna-
hagsmála að Svíar mundu ekki
treysta sér til að vera með. Það
fari öryggismál að
verða viðkvæm. Stjómmálaleið-
togar hafi fyrst og fremst
áhuga á Evrópusambandinu af
efnahagsástæðum, en hætti til
að ýta til hliðar mikilvægi ör-
yggismálanna. Þegar þeir í
nefndum séu að móta utanríkis-
stefnu Evrópusambandsins
hlusti þeir ekki á Svía sem segi:
Við verðum hlutlausir! Og
Finnar segi: Við erum hlutlaus-
ir! Verði því fróðlegt að sjá
hvað úr verði. Finnar muni
reyna að hafa áhrif á skoðana-
myndunina, en verða víkjandi
eins þeir hafa raunar þurft að
sætta sig við löngum árum.
Þeir hafi af nauðsyn þróað með
sér stórkostlega hæfileika til
sveigjanleika. Einhvers konar
danska eiginleika.
Vel á minnst, hvað þá með
Dani og hæfíleika þeirra til að
vera með? „Maður verður að
skilja Dani. Þeir eru ólíkir hin-
um Norðurlandaþjóðunum. Þeir
eru svo sveigjanlegir. Danir
eiga auðvelt með að sitja tvo
hesta í einu. Sumir kynnu að
kalla það tvöfeldni, en þetta er
jákvæður hæfíleiki til að lifa
við tvennan sannleika. Danir
eru eina þjóðin, sem hertekin
var af Þjóðveijum, sem tókst
að vinna með þeim á skrifstofu-
tíma, en drepa þá eftir vin-
nutíma. Það gætu Norðmenn
aldrei gert. Þeir mundu annað-
hvort vinna alfarið með þeim eða
drepa þá jafnt á morgnana. Og
Johan skýtur inn einni af sínum
dæmigerðu sögum. Á stúd-
entsárunum hlaut hann þá ein-
töku reynslu að hitta Niels Bohr
og spurði hann hvort gæti verið
samband milli þess að eðlisfræð-
ingurinn kæmi úr menninga-
rumhverfí sem annars vegar
framleiði hann og hann svo sín-
ar hugmyndir og hins vegar
þessarar tvöfeldni og Bohr svar-
aði: „Svo sannarlega! Þetta má
fínna gegn um alla sögu Dana.
Því spái ég því að Danmörk
verði í einu bæði innan og utan
Evrópusambandsins. Sama per-
sónan getur meira að segja ver-
ið bæði með og á móti. Það
gæti verið ástæðan fyrir því að
Uffe Elleman Jensen lifði ekki
af sem utanríkisráðherra í Dan-
mörku. Hann er of einhliða. Það
gerir miklu frekar Nils Helveg
Pedersen. Hann hefur meira af
þessum danska tvískinnungi."
Þessi mismunur á eiginleikum
Norðurlandanna þóttí mér
skemmtileg kenning, þótt Jo-
han væri auðheyrilega hálft í
hvoru að spauga, alls ekki að
lasta. En sem betur fer vorum
við ekki komin að íslendingum
þegar kaffíbollar voru tæmdir,
enda hefði ég varia þorað að
hafa það eftir fyrir svo húmor-
lausa þjóð fyrir sjálfri sér.
MANNLÍFSSTRAUMAR
í STÍL við náttúruna
IVIATHRUStT/Erupylsa, kók og ís
þjóbaréttur Islendinga áþjóbveginum f
Utilegugott
Mundirðu eftir snakkinu? Keyptirðu ekki örugglega 5 lítra af gosi? Fórstu
ekki örugglega í lakkrísgerðina? Séu þessi skilyrði uppfyllt eru þau fyrir
marga lykillinn að vel heppnaðri útilegu, matarlega séð. Síðan er náttúr-
lega alveg ómissandi þáttur ferðalagsins að stoppa a.m.k. í annarri hverri
sjoppu og fá sér pylsu og kók. Neýsla slíkra skyndibita er svo sem í lagi
sé kjammeiri fæða höfð meðferðis.
NÚ STARFA ég á sumrin oft
sem leiðsögumaður ferða-
manna og þá aðallega ítala og þeir
hugsa nú heldur betur vel um sinn
maga og meltingu. Iðulega hefi ég
lent í því inni í
söluskálum úti á
landsbyggðinni
sem á Stór-
Reykjavíkursvæð-
inu að ferðamenn-
ina hefur langað
til að fá sér eitt-
eftir Alfheiði Hönnu hvað létt og frísk-
Friðriksdóttur an(jj fyrjr ega eftjr
fjallgönguna, jafnvel til að taka
með sér sem nesti. Þeir koma þá
oft að, ja ég segi nú ekki tómum
en svona ansi fátæklegum kofan-
um. Valið stendur oftar en ekki á
milli pylsu, íss, samloku (reyndar
stundum með nokkuð frískandi
áleggi), randalínuterta, og alls kyns
þungmetis s.s. hamborgara og fran-
skra kartaflna. Þá snúa þeir sér til
mín með spyijandi augnarráði og
spyija: Hvar eru gúrkurnar og tóm-
atarnir, ferskleiki landsins, gras-
laukurinn, steinseljan, rúgbrauðið
og kæfan? Ég fer síðan og kaupi
það sem á undan er talið og smyr
ofan í liðið.
Ég held að við öll, a.m.k. flest,
hvort sem við erum viðriðin ferða-
þjónustu eða ekki, ættum að endur-
skoða nestistöskuna okkar. Ég held
að það sé alltof algengt að fólk
hlaði sig með einhverri tormeltan-
legri og næringarsnauðri skyndi-
orku sem einungis verður að steini
í maga og veldur vanlíðan og orku-
leysi. „Old habits are hard to bre-
ak“, en það er áreiðanlega í okkar
hag í þessu tilfelli að breyta matar-
venjum okkar til hins betra. Hér
koma tvær hugmyndir að bragðgóð-
um og hollum skyndibitum.
Graslaukssmurningur
með agúrkum
Uppskrift miðuð við 4 brauðsneiðar
4 brauðsneiðar
(t.d. malt- eða normalbrauð),
3 msk smjör eða hreinn ijómaostur,
3 msk hakkaður graslaukur eða dill,
1/2 agúrka,
1/2 tsk salt,
nokkrir steinseljukvistir
1. Fínsaxið graslaukinn.
2. Setjið smjör í skál og blandið
graslauknum vel saman við.
3. Smyijið brauðið með graslauks-
smjörinu og setjið 3-4 agúrku-
sneiðar ofan á brauðsneiðina
ásamt litlu steinseljuknippi.
•
Panaché-bagetta
1 stórt egg,
2 1/2 msk ólífuolía,
1 msk hvítvíns- eða rauðvínsvineg-
ar,
1 tsk Dijonsinnep,
85 g jöklasalat eða annað salat
(best eitthvað létt),
1 langloka (skorin í tvennt),
Nokkrir steinseljukvistir,
salt og pipar
1. Sjóðið eggið í 2 mín.
2. Hrærið saman í skál ólífuolíu,
vinegar og sinnepi. Hrærið því
næst egginu saman við.
3. Bætið salatinu í sósuna og snúið
því vel til að sósan dreifist jafnt á
það.
4. Skerið brauðið í tvennt (eftir
endilöngu) og smyijið það létt með
ólífuolíu. Léttpiprið. Setjið þar næst
salatið á annan brauðhelminginn
og svo steinseljuna og leggið hitt
brauðið við og bítið í þessa ljúf-
fengu samloku. Ég mæli með ís-
lensku bergvatni eða ísköldu rósa-
víni (ef þannig ber undir) með.
Góða útilegu!
ÞIÓÐLÍFSÞANKAR/V gódviðri
vandamál?
Þaðerengiti
þörfað kvarta
ÞAÐ ER ekki alltaf augljóst hvers biðja ber í þessum heimi. Um daginn
var hér íjarskalega gott veður og ég var að koma úr sundlaugunum.
Með mér var góður vinur minn. Við lögðum leið okkar í bakarí til þess
að kaupa okkur eitthvert nýtt brauðmeti og vorum í harla góðu skapi.
Það sama varð ekki sagt um stúlkuna sem afgreiddi okkur. Hún tók
ekki undir þegar við buðum góðan dag heldur var með stóra skeifu og
horfði á okkur með slíkan harm í augum meðan við tvístigum fyrir fram-
an afgreiðsluborðið að ég missti næstum matarlystina og skammaðist
mín fyrir að vera í svona góðu skapi þegar aðrir ættu svona bágt.
Þegar við höfðum fest kaup á
sundurskornu þúsund korna
brauði fórum við út og ég hafði orð
á því að afgreiðslustúlkan hefði
verið undarlega döpur í þessu stór-
góða veðri.
„Það er ekkert
gott fyrir íslend-
inga að fá gott
veður, þeir þola
það einfaldlega
ekki,“ svaraði vin-
ur minn. „Hvað
meinarðu?" sagði
ég. „Hugsaðu mál-
n
eftir Guðrúnu
Guðlaugsdóttur
ið, þetta ágætt efni fyrir þig í Þjóð-
lífsþanka," sagði hann og ók af
stað, enda komið grænt ljós.
Nú eru liðnir nokkrir dagar síðan
ég fór í bakaríið til döpru stúlkunn-
ar og ég er komin að þeirri niður-
stöðu að það sé þó nokkuð til í orð-
um vinar míns. Ef það kemur veru-
lega gott veður á íslandi veldur það
slíkri ringulreið í hugum hinna lang-
þreyttu íbúa landsins að umhugsun-
arvert er. Þeir eru svo lengi búnir
að búa við gráma og rigningu að
þeir næstum ruglast í ríminu þegar
sólin skín og hitinn er kominn yfír
20 stig. Á þessum örfáu góðviðris-
dögum sem koma í bland við alla
hina gráu sumardaga, reyna menn
nefnilega að bæta sér alla þá síðar-
nefndu upp. Það veldur slíkri streitu
að fólk er oft á tíðum dauðfegið
þegar gráu dagarnir koma aftur og
hversdagslífið tekur völdin af þeirri
uppspenntu hátíðastemmningu sem
góðviðrið skapar hér.
Á verulega heitum degi reyna
menn nefnilega að gera allt sem
venjulegt fólk í útlöndum gerir allt
sumarið. Þá á allt í senn að liggja
í sólbaði og verða brúnn, fara í
sund, fara út úr bænum, fara á
útikaffihús, hóa saman vinum og
kunningum í garðveislu, grilla og
sumir gera miklu meira en þetta.
Til að koma þessu öllu heim og
saman þarf mikla fólksflutninga svo
umferðin verður að öllum jafnaði
bæði mörkuð hraða og óþolinmæði.
Allt þetta, jafnframt því sem líkam-
inn er óvanur hitanum og sálin
óvön slíkum hamförum hugmynda-
flugsins, skapar umrædda ringul-
reið. Geti fólk hins vegar ekki verið
úti í góða veðrinu þá verður það
svo dapurt að engu tali tekur og
þannig var eimnitt ástatt fyrir bak-
aríisstúlkunni títtnefndu. Það má
því til sanns vegar færa að gott
veður á íslandi skapi alls konar
vandamál.
Ef á hinn bóginn veðrið er alltaf
slæmt og aldrei kemur sólarglæta
ríkir hér dagfarslegt vonleysi, sem
lýsir sér í þunglamalegu viðmóti
fólks og jafnvel geðvonsku. Ég veit
svei mér ekki hvort er betra þegar
upp er staðið, en það þarf heldur
ekkert að velta vöngum yfir því.
Veðrið er á sérsamningum í tilver-
unni og ekki á mannlegu valdi að
hafa hönd í bagga með duttlungum
þess. Það eina sem við mannfólkið
getum gert er að reyna að láta það
ekki ná ofurtökum á okkur. Jafnað-
argeðið er það sem stefna þarf að
í landi þar sem veðurfar einkennist
af sífelldum veðursýnishornum.
Með æðruleysi ættum við að mæta
jafnt rigningu sem sólskini og láta
það ekki hagga okkur þótt þrumur
og eldingar ríði yfir eða ótrúlegt
góðviðri með yfir 20 stiga hita
bresti á. Þetta gera auðvitað ýmsir,
en fleiri gætu tileinkað sér þetta
sjónarmið. Þannig verður lífið
kannski auðveldara hér á norður-
slóðum. - En var það ekki annars
Stefán frá Hvítadal sem kvað eitt-
hvað á þessa leið: „Það er engin
þörf að kvarta, þegar blessuð sólin
skín.“