Morgunblaðið - 24.08.1995, Blaðsíða 26

26 FIMMTUDAGUR 24. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
STJÓRNARFORMAÐUR
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
í DAG kemur á markað
víða um heim ný útgáfa
af stýrikerfinu Windows
sem hlotið hefur nafnið
Windows 95. Einmenn-
ingstölvunotendur um
heim allan bíða með önd-
ina í hálsinum eftir að
ATVINNULEYFI
FYRIR ÚTLEND-
INGA
komast yfir forritið og
hugbúnaðar- og vélbún-
aðarframleiðendur kæt-
ast. Arni Matthíasson
kynnti sér kosti og galla
Páll Pétursson, félagsmálaráðherra, hefur tekið þá afstöðu
að fara sér hægt í veitingu atvinnuleyfa til útlendinga og
rökstyður hana með því, að á meðan nokkur þúsund íslendingar
gangi atvinnulausir sé eðlilegt, að þeir gangi fyrir um vinnu í
eigin landi. í fréttaskýringu, sem birtist í Úr verinu, sérblaði
Morgunblaðsins um sjávarútvegsmál hinn 9. ágúst sl. var haft
eftir Gylfa Kristinssyni, deildarstjóra í félagsmálaráðuneytinu,
að eftirlit vegna útgáfu nýrra atvinnuleyfa,hafi verið stórhert
eftir ríkisstjórnarskiptin og fá leyfi verið géfin út frá því í apríl.
Síðan segir deildarstjórinn:„Við höfum fyrir okkur tölur um at-
vinnuleysi í landinu. Þær segja okkut', að hér sé 5% atvinnu-
leysi, sem þýðir að nærri 70Q0 manns eru án vinnu. Við bendum
atvinnurekendum á þessa einstaklinga, þeir eru á skrá hjá vinnu-
miðlun . . . Við teljum, að þeir sem eru á atvinnuleysisskrá séu -
reiðubúnir að taka hvað sem er.“
í fyrrnefndri fréttaskýringu kemur fram, að þótt mörg þúsund
manns séu á atvinnuleysisskrá sé ótrúlega erfitt fyrir fiskvinnslu-
fyrirtæki á landsbyggðinni að fá fólk í vinnu. Nú hefur félags-
málaráðuneytið auglýst eftir fólki til vinnu í fiskvinnslu og verð-
ur fróðlegt að sjá, hver árangurinn verður.
Við fyrstu sýn gæti virzt, sem afstaða hins nýja félagsmálaráð-
herra væri eðlileg en þegar betur er að gáð kemur í ljós, að
afleiðingar af ákvörðun hans og afstöðu eru margvíslegar og
ekki allar geðfelldar.
Það eru ekki einungis fiskvinnslufyrirtæki á landsbyggðinni,
sem hafa átt erfitt með að ráða fólk til vinnu eftir að afstaða
félagsmálaráðuneytis til útgáfu atvinnuleyfa breyttist. Hið sama
á Við um fyrirtæki í hótel- og veitingarekstri og ýmsum öðrum
rekstri. Þessi fyrirtæki hafa ráðið töluvert af útlendingum í vinnu
en nú er þeim vísað á vinnumiðlanir. Reynsla sumra þeirra a.m.k.
er sú, að eftir viðtöl við allstóran hóp atvinnulausra séu nokkrir
þeirra ráðnir en þeir hætti eftir nokkrar vikur. Líkleg skýring
er sú, að mismunur á atvinnuleysisbótum og þeim launi^m, sem
greidd eru sumum þessara starfshópa sé svo lítill, að það dragi
úr vilja til þess að vinna fyrir sér.
Verra er þó, að dæmi eru um að útlendingar, sem hingað eru
komnir en fá ekki atvinnuleyfi séu ráðnir til starfa án þess, að
þeir hafi fengið slíkt leyfi. Sagt er, að beðið sé eftir atvinnuleyfi
en á meðan er fólki haldið á launakjörum, jafnvel mánuðum
saman, sem eru í engu samræmi við kjarasamninga þeirra laun-
þegafélaga, sem hlut eiga að máli. M.ö.o. eru dæmi um, að ein-
staka atvinnurekendur notfæri sér þetta ástand og aðstöðu út-
lendinganna, til þess að fá til starfa afar ódýrt vinnuafl, svo að
ekki sé meira sagt. Þetta gerist í raun og veru í skjóli þeirrar
afstöðu félagsmálaráðuneytis, sem að framan er lýst.
Þess eru einnig dæmi í atvinnulífinu hér, að útlendingar, sem
ekki fá atvinnuleyfi séu ráðnir til vinnu „á svörtu“ eins og það
er kallað, þ.e. ekkert gefið upp, og starfi við hlið íslenzkra starfs-
manna en á allt öðrum og margfalt verri launakjörum. Dæmi
er um íslending sem lengi var búsettur í öðru landi en fluttist
hingað heim ásamt erlendum maka. Hinn er-lendi maki fær ekki
atvinnuleyfi fyrr en hann hefur fengið vinnu en hann fær ekki
vinnu fyrr en hann hefur atvinnuleyfi í höndunum!
Það er þekkt fyrirbæri í sumum Evrópulöndum a.m.k. að fólk,
sem ekki fær atvinnuleyfi vinni „á svörtu" en þá fyrir verri launa-
kjör en kjarasamningar í viðkomandi löndum kveða á um. Þetta
hefur ekki þekkzt hér nema að mjög takmörkuðu leyti. En þessi
ósómi er nú að skjóta upp kollinum í auknum mæli í skjóli fyrr-
greindrar afstöðu félagsmálaráðherra.
Ætla mætti, að verkalýðsfélögin teldu nokkru skipta að stöðva
þessa þróun. Þau kunna að líta svo á, að útlendingar séu sam-
keppnisaðilar á vinnumarkaði við þeirra félagsmenn og líti því
með velþóknun til afstöðu félagsmálaráðherra. En ef erlendir
ríkisborgarar, sem hingað eru komnir, neyðast til að taka að sér
vinnu á launakjörum, sem eru langt fyrir neðan þau lágmarks-
kjör, sem verkalýðsfélögin hafa samið um, hljóta íorystumenn
verkalýðsfélaganna að sjá að slík afstaða af þeirra hálfu væri
skammsýni og félagsmönnum þeirra ekki í hag.
Þar fyrir utan er auðvitað eðlilegt, að atvinnufyrirtæki hafi
frelsi til þess að ráða það fólk í vinnu, sem þau telja hagkvæmt
fyrir sig. ÖIl höft bjóða heim spillingu og misnotkun eins og
ofangreind dæmi sýna. Þótt erfitt sé um vinnu nú og hafi verið
um skeið er augljóst, að vinnufærir Islendingar hafa mikið for-
skot á útlendinga í samkeppni um stöður á vinnumarkaðnum.
Það er misjafnlega erfitt fyrir útlendinga að aðlaga sig okkar
háttum en það er erfitt fyrir þá alla.
Við Islendingar hljótum að horfast í augu við þann veruleika,
að veröldin er að verða eitt vinnusvæði. Við ætlumst til, að okk-
ar fólk geti fengið vinnu í öðrum löndum en þá getum við ekki
meinað útlendingum um hið sama hér. Við verðum líka að gera
okkur grein fyrir því, að fólki, sem á rætur í öðrum löndum,
fjölgar hér. Við getum ekki verið þekktir fyrir að umgangast
þetta fólk, sem annars flokks borgara.
Windows 95 og komst
að því meðal annars að
tölvusalar gera ráð fyrir
því að sala á forritinu
nemi á annað hundrað
milljónum hér á landi.
ÆÐIÐ í kringum
Windows 95 er erfitt
fyrir þá að skilja sem
ekki hafa reynslu af
Windows og DOS á einmennings-
tölvu. Af ýmsum orsökum, sem rakt-
ar verða síðar, hefur ríkt eins konar
vopnaður friður á milli tölvunotenda
sem nota Windows og tölvunnar;
þ.e. notandinn getur ekki treyst því
fullkomlega að tölvan eigi ekki eftir
að fijósa á óheppilegu augnabliki.
Windows hefur þó fleygt gríðarlega
fram síðan það kom á markað fyrir
fimmtán árum og langflestir hafa
ekkert upp á það að klaga. Þrátt
fyrir það er koma Windows 95 á
markað meiri háttar bylting fyrir
einmenningstölvunotendur og á eftir
að hafa gríðarleg áhrif á forrita- og
vélbúnaðarþróun næstu árin.
60 milljón notendur
Talið er að 60 milljónir manns
noti Windows 3.1 eða 3.11 daglega,
en forráðamenn Microsoft telja víst
að þeir eigi eftir að selja 20 milljón-
ir eintaka af Windows 95 fyrir ára-
mót og alls 60 milljónir eintaka á
næstu tólf mánuðum. Erfitt er að
reikna út hver heildaiweltan af þeirri
sölu verður, þar sem oftast verður
um að ræða að stýrikerfið fylgi tölvú
og verðið ekki tilgreint sérstaklega.
í Bandaríkjunum kostar uppfærsla
úr Windows 3.1/3.11 um 90 dali,
um 6.000 krónur, og sér hver í hendi
sér að hagnaðarvon fyrirtækisins er
gríðarleg.
Að sögn Reynis Jónssonar, sölu-
stjóra hjá EJS, umboðsaðila Micro-
soft á íslandi, sem ásamt Computer
2000 annast dreifingu á Windows
95 hér á landi, hafa allir framleið-
endur tölva sem fást hér á landi
samið við Microsoft um að_ setja
Windows 95 á vélar sínar. Árlega
seljast hér á landi um 15.000 ein-
menningstölvur og undanfarna tólf
mánuði eða svo háfa flestar tölvur
verið þannig útbúnar að setja má inn
á þær Windows 95. Að mati Reynis
má því búast við að innan árs verði
að minnsta kosti 20-25 þúsund vél-
ar á markaði hér með Windows 95.
Frá DOS til Windows 95
Uppfærsla í Windows 95 kostar
mismikið eftir því hver býður og
einnig er mismikil þjónusta innifalin
í verði. Erfitt er að gera sér grein
fyrir því hver heildarveltan verður
hér á landi, ekki síður en ytra, en
meðalverð hér er líklega um það bil
10.000 kr. og því mikil velta sam-
fara skiptunum, um það bil 150
milljónir króna að mati Reynis, ekki
síst ef viðbótarpakkinn Windows 95
Plus, er tekinn með í reikninginn,
en í honum er sitthvað aukalegt sem
léttir notendum lífið, Alnetsforrit
o.fl. Einnig gera búnaðarsalar ráð
fyrir mikilli söluaukningu, því ali-
margir muni endurbæta tölvur sínar
Gluggi i
I framtíi
og jafnvel skipta um til að fá sem
mest út úr stýrikerfinu nýja.
DOS-stýrikerfið lagði grunninn
að einmenningstölvubyltingunni og
veldi Microsoft, framleiðanda þess,
þegar það kom fram snemma á
níunda áratugnum. í upphafi þótti
mönnum sem 64 kílóbæti af minni
væri gríðarlega mikið og DOS, sem
er einfaldlega skammstöfun á Disk
Operating System, diskstýrikerfi,
var aldrei hugsað fyrir tölvur síð-
ustu ára, þar sem innra minni er
talið í milljónum bæta og diskrými
í milljörðum bæta. Fljótlega þurftu
menn því að finna ýmsar Ijallabaks-
leiðir til að geta nýtt tæknina, því
DOS varð þegar það útbreitt að
ekki þótti fært að leggja því fyrir
róða og hanna frá grunni nýtt stýri-
kerfi.
Fyrsta útgáfa af Windows kom
1985 og átti að gera DOS-tölvur
samkeppnisfærar við Macintosh-
tölvur í notagildi og þægindum,
enda DOS-umhverfið alræmt fyrir
flóknar og torskildar skipanir.
Fyrstu útgáfur af Windows þóttu
afleitar og náðu lítill útbreiðslu, en
Windows 3.0 gerbreytti einmenn-
ingstölvuheiminum þegar það kom
á markað 1990. Síðan hafa komið
tvær útgáfur af Windows, 3.1 og
3.11, með ýmsum endurbótum en
alltaf með sama gallanum, þ.e. með
DOS undir skelinni. Þannig hefur
Windows fram að þessu ekki verið
fullkomið stýrikerfi, heldur not-
endaskil, þ.e. forrit sem kemur á
milli notandans og stýrikerfis tölv-
unnar, og því verið háð sömu ann-
mörkum og DOS.
Windows 95 hefur verið þrjú ár
í smíðum og hafa 500 manns starf-
að við smíði hugbúnaðarins þann
tíma, en talsmenn fyrirtækisins
segja að þijár milljónir vinnustunda
hafi farið í það innanhúss. Þessi
þijú ár hafa 50.000 fyrirtæki ólíkr-
ar gerðar og stærðar einnig reynt
forritið og að sögn Microsoft-manna
fóru um 33 milljónir vinnustunda í
það. Lokaátakið var svo í lok síð-
asta árs þegar 400 þúsund svokall-
aðar „beta“-útgáfur voru sendar út
til valinna notenda, sem alls eyddu
SALA á DOS-stýrikerfinu frá Mii
fyrirtækisins, Bill Gates, að ríka
hefur ástæðu til að brosa, því öru
eftir að gera hai
40 milljónum vinnustunda í að prófa
það.
60 milljón notendur nota
Windows-notendaskil í dag og óhætt
er að spá því að flestir þeirra eigi
eftir að skipta í Windows 95, ef
þeir hafa á annað borð tæknibún-
aðinn til þess. Helsta vandamál sem
þeir eiga eftir að glíma við er ein-
mitt það sem hefur gert PC- staðal-
inn ráðandi; tölvuframleiðendur og
framleiðendur jaðarbúnaðar skipta
hundruðum og sametningarnar
óteljandi. Það þýðir að uppsetning
Windows 95 getur verið afskaplega
frábrugðin á milli tölva, sérstaídega
ef jaðartæki eru mörg.
Kostir og gallar
Ógerningur er að gera svo viða-
miklu forriti sem Windows 95 full-
nægjandi skil í stuttu máli, en tína