Morgunblaðið - 03.12.1995, Page 22

22 B SUNNUDAGUR 3. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
c
í tnöCemtaái
TUNGUFOSS var með
laust korn í lestun-
um sem færðist til
þegar brot reið yfir
það og öllu lauslegu
skolaði fyrir borð,
þ. á m. björgunarbátunum. Komið
var fárviðri og litlar líkur til að
nokkur gæti komið mönnunum á
sökkvandi skipinu til bjargar. Við
þessar aðstæður sýndu breskir
björgunarmenn hugrekki og snar-
ræði sem telja verður einstakt.
Þeir voru því vel að því komnir
þegar Vigdís Finnbogadóttir, for-
seti íslands, sæmdi þá Afreks-
merki hins íslenska lýðveldis sem
hafði aðeins verið veitt einu sinni
áður. Hér er gripið niður í frásögn-
ina þar sem Gunnar Scheving
Thorsteinsson, skipstjóri, og Hallur
Helgason, þriðji vélstjóri, eru einir
eftir í skipinu.
Gunnar og Hallur höfðu fylgst
áhyggjufullir með þegar Hallgrím-
ur hvarf sjónum þeirra út í sortann
- báðir gerðu þeir sér grein fyrir
að nú héngi líf þeirra á bláþræði,
þeir voru síðastir og stutt í að
skipið sykki með þá.
Skipstjórinn efaðist um að hann
bæri gæfu til að sjá félaga sinn
aftur þar sem hann stóð með Halli
aftast á skipinu:
„Við Hallur vorum orðnir einir
eftir og skipið var að hverfa í djúp-
ið en hann var næstur til að yfir-
gefa skipið. Aður en Hallur fór
ákvað ég að kveðja hann með
handabandi - í þeirri von að honum
yrði bjargað, þó að óvissan um það
væri algjör. Afdrif mín yrðu hins
vegar að koma í ljós.
Við réttum hvor öðrum höndina
og tókumst þéttingsfast í hendur,
eins og við værum að þakka fyrir
samveruna.
„Vertu blessaður, ég vona að
þetta hafist hjá þér, vinur,“ sagði
ég-.
Eg merkti bros á andliti Halls
sem hafði sýnt mikið hugrekki
fram að þessu. Ég átti ekki von á
að sjá hann aftur í þessu lífi. Þeg-
ar báturinn nálgaðist okkur aftur
beið hann ekki boðanna og stökk
fyrir borð.
Ég sá Hall fieyta kerlingar þeg-
ar öldurnar hentu honum langt frá
skipinu þar sem hann hvarf. Þyrlan
var fyrir ofan okkur en björgunar-
báturinn hreinlega óð áfram á eft-
ir Halli.“
Hallur lenti í sjónum um eina
bátslengd frá björgunarbátnum og
hvarf síðan sjónum félaga sinna
sem sátu inni hjá Maurice
skipstjóra. Þegar honum
skaut upp aftur hafði stór-
sjórinn fleytt honum langt
frá bátnum en þyrluflug-
mennimir komu auga
á manninn og reyndu ^
að lýsa upp sjóinn
til að áhöfn björg-
unarbátsins gæti J
fundið hann.
Hallgrímur
heyrði nú hróp
og köll í félög-
um sínum sem
sátu hjá honum
í björgunar-
bátnum:
„Ég sat gjör-
samlega stjarf-
ur eftir volkið í
sjónum en tók
við mér þegar
strákamir fóra
að kalla hvatn-
Úr nýjum bókum
*
I nýútkominni bók sem ber heitið UTKALL
íslenska neyðarlínan eru birtar nokkrar
björgunarsögur sem allar gerðust hér á
landi utan ein, en þar segir frá því er ms.
Tungufoss fórst við Land’s End á Bret-
-----------------------*----------------
landi í september 1981. Ottar Sveinsson
hefur skráð þessar frásagnir.
VIGDÍS Finnbogadóttir, forseti íslands, með áhöfn bresku Sea King
þyrlunnar sem bjargaði fjórum skipbrotsmönnum af Tungufossi.
SKIPVERJARNIR sjö af
Tungufossi sem bjargað var
um borð í bát bresku björgun-
armannanna. Þeim voru fengin
náttföt eftir að þeir komu á
sjómannaheimilið í Sennen.
Frá vinstri: Hallur Helgason
3. vélstjóri, Þorsteinn Péturs-
son 1. vélstjóri, Þorbjörn Gunn-
arsson matsveinn, Hallgrímur
Helgason 2. stýrimaður, Gísli
Níelsson háseti, Aðalsteinn
Finnbogason 1. stýrimað-
ur (sitjandi) og Theodór
Hansen háseti.

VITINN við Land’s End
á Bretlandi. Hann er
tæpir 40 metrar á
hæð og smíði hans
lauk árið 1873.
ingarorð til Halls í þeirri von að
hann heyrði til okkar. Hallur var
greinilega í sömu hrakningum og
ég hafði verið. Við áttum erfitt með
að fylgjast með úr kjallaranum þar
sem við sátum en eftir nokkrar
mínútur komum við auga á Hall
þar sem hann rak í ölduganginum
skammt frá bátnum. Skipstjórinn
gaf mönnum sínum skipanir í sí-
fellu. Hann sneri stýrinu óhemju
marga hringi og beygði borð í borð
meðan báturinn hristist og skalf -
hann var greinilega með Hall í sjón-
máli - vélin ýmist vann á fullri
ferð áfram eða aftur á bak.“
Bretarnir réttu krókstjaka til
Halls þar sem hann reyndi árang-
urslaust að grípa um hann. í þriðju
tilraun náði Hallur að slæma hendi
utan um stjakann og halda þó
hann væri orðinn gjörsamlega úr-
vinda. Vélstjórinn var dreginn að
bátshliðinni þar sem sterkar og
öruggar hendur bresku björgunar-
mannanna drógu hann um borð.
Tungufoss var nú nánast sokkinn
þar sem hann lá á hliðinni. Eftir
að Hallur fór í sjóinn hafði Gunnar
skipstjóri ekki náð að fylgjast með
afdrifum félaga síns því hann fór
stöðugt á kaf með skipinu:
„Ég stóð einn eftir á veggnum
í bakborðsganginum með leiðabók-
ina í fanginu. Lunningin, sem
venjulega var lóðrétt, var eins og
þak yfir mér. Sjórinn gekk yfir og
ég fór stöðugt í kaf. Ég sá bátinn
nálgast og hugleiddi hvort ég ætti
að fara upp á lunninguna og
stökkva í sjóinn en ákvað að gera
það ekki því ég hafði séð hvemig
Hallur hvarf eftir að hann yfirgaf
skipið. Auk þess kom ég ekki auga
á þyrluna yfir skipinu og því fannst
mér útilokað fyrir mennina á bátn-
um að koma auga á mig í myrkvuð-
um sjónum ef ég léti mig vaða.
Þyrlan kom brátt yfir skipið en
í sömu svifum gekk sjórinn yfir
mig og ég fór á bólakaf. Ég hélt
mér í lunninguna og loftrör á þilfar-
inu, með leiðabókina í fanginu, og
fann að ég var að missa handfest-
una. Mér var að skola burt. Stuttu
síðar féll frá og ég ákvað að láta
leiðabókina ekki ganga fyrir lífi
mínu. Ég grýtti henni frá mér
og hún hvarf sjónum mínum.
Ég kom auga á vírinn úr
þyrlunni þar sem hann
% !S. slengdist til í rokinu
skammt frá mér.
Mér fannst eina von mín vera að
komast í þyrluna en hélt þó áfram
að fylgjast með bátnum. Nú hófst
mikil barátta hjá mér að ná til
dinglandi vírsins innan um ágjaf-
irnar. Mér fannst hann koma niður
alls staðar í kringum mig. Nú kom
önnur fylla. Ég missti takið og
skaust fram með ganginum.
Straumurinn skolaði mér að stig-
anum þar sem gengið var niður á
lestarþilfar. Þar stöðvaðist ég og
náði að halda í handriðið þegar
skipið lyftist aftur á öldunni.
Ég brölti aftur eftir veggnum á
ganginum og kom auga á björgun-
arvírinn á ný. Hann var flæktur
utan um rör í ganginum. Mér tókst
að grípa í vírinn, greiða úr honum
og gat náð að bregða lykkjunni
utan um mig. Þetta var að koma
- en næstu andartök vora heil ei-
lífð.
Ég beið ... ég beið ... og beið -
en ekkert gerðist.
„í guðanna bænum, hífið þið,
ég er klár,“ æpti ég.
Mennirnir hífðu ekki. Ég var
greinilega ekki í sjónlínu frá þyrl-
unni því lunningin skyggði á mig.
Ég reyndi að skjóta mér fram fyr-
ir til að ég sæist en allt kom fyrir
ekki - vírinn var slakur. Nú kom
önnur fylla, ég missti handfestuna
og aldan skolaði lykkjunni utan
af mér. Þegar ég náði taki á röri
til að halda mér sá ég að nú var
loksins híft í vírinn þar sem hann
lá stutt frá mér. Mér rann kalt
vatn milli skinns og hörunds er ég
sá að hann var flæktur í loftvent-
il. Ég var dauðhræddur um að
þyrlan togaðist niður þegar
strekktist á. Skipið lyftist og aftur
slaknaði á vírnum. Ég losaði vírinn
og í þeim svifum fauk lykkjan
burt. Þyrlan var að íjarlægjast.
Það var augljóst að fárviðrið gerði
flugmönnunum mjög erfitt fyrir
að halda vélinni stöðugri. Skipið
sökk nú niður á öldunni og ég fór
í kaf. Ég náði ekki andanum, drakk
mikinn sjó og svelgdist á.“
Hallgrímur sat áhyggjufullur í
björgunarbátnum og reyndi að
fylgjast með Gunnari skipstjóra:
„Við sáum óljóst móta fyrir
Gunnari þar sem hann hvarf í sí-
fellu niður með skipinu. Það var
augljóst að hann vildi ekki sleppa
takinu og yfirgefa skipið.
„Kemur hann upp eða fer hann
niður með skipinu?" hugsaði ég.
Gunnar ýmist stóð eða hékk í
ganginum og ég gat vel gert mér
í hugarlund hvað hann var að
hugsa á þessari stundu:
„Er skipið nú að sökkva með
mig niður á hafsbotn eða lyftist
það aftur upp á öldunni?“
Skaflarnir riðu óbrotnir yfir
sökkvandi skipið sem lá alveg á
hliðinni. Það hvarf alveg sjónum
okkar. Mér fannst óralangur tími
liðinn frá því að mér var bjargað
og var orðinn úrkula vonar um að
Gunnar kæmist af - við hinir höfð-
um allir bjargast með naumindum
en nú stefndi allt í að einn færist.
Ég sá endrum og sinnum
glampa á vírinn þar sem hann lá
skáhallt niður með þyrlunni. Þaðan
sem ég sat í bátnum gat ég nú
betur gert mér grein fyrir hvers
vegna lykkjan hafði verið svo lengi
á leiðinni niður að skipinu. Fár-
viðrið hrifsaði í vírinn sem var
mjög langur og engin þyngd
var í lykkjunni þannig að
hún fauk skáhallt aftur
þyrlunni. Þetta
gerði flugmönnun-
um mjög erfitt
fyrir að láta
lykkjuna
lenda á rétt-
um stað.“
Maurice
skipstjóri
I fylgdist stöð-
ugt með þyrl-
unni meðan
verið var að
láta björgun-
arlykkjuna
síga niður í
átt að Gunn-