Morgunblaðið - 07.01.1996, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 7. JANÚAR 1996 B 5
MANINILÍFSSTRAUMAR
SIDTIUEBI/Hvemiggetur heimskan sannfœrtykkur um
ab hún hafi rétt fyrirsér?
Heimskan kveður
sérhljóðs
HALLÓ eftir Richard Lindner.
ÉG HEF farið um víðan völlog
þekki marga merka menn. Ég sé,
heyri og skil. Ég hef lesið margar
bækur og fylgist vel með fréttum.
Ég veit að guð er ekki til, en er
viss um framhaldslífið vegna þess
að annars er eins og ekkert mark-
vert hafi gerst. Og ég veit af eigin
reynslu að óttinn við dauðann er
eini vegurinn að friði, eða hvenær
hætta illvígir menn? Þegar þeir
standa augliti til auglitis við dauð-
ann rennur þeim loks reiðin.
Fólk þráir öruggt skjól, og vill
una glatt við sitt. Það vill
sterkan leiðtoga sem þorir að
hrinda ákvörðunum sínum í fram-
kvæmd. Það dáir ráðríka stjórn-
endur. Það er ekki
tilviijun að fólk
keppir að ríki-
dæmi, því pening-
ar og völd veita
frelsi til að gera
meira í lífinu.
Peningar eru
framlenging á
frelsinu. Það er
staðreynd. Sannleikur er ekki til
utan mannsins því maðurinn er
mælikvarði allra hluta.
Sannleikurinn er afstæður eða
hver hefur umboð til að dæma um
rétt og rangt nema hver um sig?
Fullyrðingar eru ekki sannar eða
ósannar heldur betri eða verri eftir
því hvernig þær henta í sérhvert
sinn. Aðeins þekking sem kemur
að gagni er einhvers virði, því ekk-
ert er algilt, heldur bundið stað
og tíma. Það sem mér finnst vera
rétt er rétt og enginn hefur leyfi
til að segja að ÉG hafi rangt fyrir
mér.
Siðareglur eru gerðar til að
halda múgnum í skefjum; hóg-
værð, réttlæti, og góðsemi eru sett-
ar á oddinn til að gera fólk ánægt
í sinni lítilvægu gleði. Staðreyndin
er, að valdamennirnir boða fjöldan-
um dyggðugt líferni til að þeir
geti óhultir otað sínum tota. Mann-
kynssagan sýnir svo ekki verður
um villst að hetjurnar heita eitt-
hvað á borð við Sesar og Napó-
leon. Þeir náðu árangri og nöfn
þeirra eru óafmáanleg í sögunni.
Margt hef ég lært á minni löngu
ævi, meðal annars að það sem oft
er sagt er satt og rétt. Sumir sem
kalla sig spekinga gagnrýna þetta
sjónarmið, og vara fólk við að trúa
því sem oftlega heyrist. En raunin
er sú að það eru áhrifin sem valda
straumhvörfum í mannkynssög-
unni. Síbyljan ræður ríkjum, reyn-
um ekki að telja okkur trú um að
hulinn sannleikur sem enginn heyr-
ir eða skilur hafi áhrif.
Það sem ávallt veldur mér
óbærilegum hlátri er trúin á ósýni-
leikann. Hversu lengi þarf maður-
inn að búa á þessari jörð til að
læra að lögmál náttúrunnar ráða?
Hversu marga lækna og raunvís-
indamenn þurfum við, til að læra
að ekkert er til nema efnið sjálft?
Hér er einfalt dæmi:
Andinn er fijáls og óháður, hann
er án lögmála náttúrunnar, ósýni-
legur, óefnislegur, ódauðlegur,
óbreytanlegur og ósamsettur. En
ef svo er: Hvernig getur hann haft
áhrif á efnisheiminn? Eða hvernig
getur það verið til sem ekki er?
Ég bara spyr. Vísindin hafa milljón
sinnum sannað að ekkert getur
haft áhrif á efnið nema það sem
úr efni er gert. Andinn var, er og
verður innantómt hugtak.
Guð er ekki til vegna þess að
við sjáum hann ekki og það er
ekki hægt að sanna tilveru hans.
Guð er ranghugmynd sem maður-
inn ætlar seint að losa
sig við. Ég- get að
minnsta kosti ekki trú-
að á guð fyrr en hann
sannar sig persónu-
lega fyrir mér, eða
a.m.k. ekki fyrr en vís-
indin geta fært sönnur
á hann. Vera sem ég
get hvorki séð né heyrt
getur ekki verið til.
Það er einfaldlega
mótsögn. Ósýnileikinn
er blekking, þar er
ekkert nema rykmaur-
ar og önnur álíka kvik-
indi.
Hugmyndin um guð
er ein helsta og elsta
ranghugmynd manns-
ins. Riijið bara upp öll
trúarbragðastríðin.
Indíánum, sem við höf-
um öll samviskubit út
af, var til að mynda
slátrað af mönnum
sem riðu á hestum í
Jesú nafni. Eða hvaða illvirki hefur
hvíti maðurinn ekki unnið í nafni
trúarinnar?
Ég hef margt þurft að líða um
ævina og meira segja hefur
hæðnisriti um mig verið hampað
af andstæðingum mínum Lofi
heimskunnar eftir Erasmus frá
Rotterdam, sem er helber lygi um
mig. En mitt æðsta markmið er
að leiða ykkur veginn til bærilegs
lífs. Nafn mitt merkti í upphafi „sá
sem veit mest um heiminn" en
merkir í huga nútímamanna „sá
sem veit minnst um heiminn“,
hvers á ég að gjalda og hvernig
get ég sannfært ykkur um trú-
mennsku mína?
Má ég benda ykkur á eina mót-
sögn. Oft er sagt að fyrsta hugboð
sé rétt, og sýnt hefur verið fram
á með góðum rökstuðningi innan
sálfræðinnar að mismæli sem
hrökkvi eins og óvart út úr munni
fólks sé einmitt það sem fólkið
vildi innst inni sagt hafa. En svo
er hinsvegar sagt að sá sem kasti
fyrsta steininum hafi rangt fyrir
sér. Ég spyr hvers vegna trúir fólk
þessum síðarnefndu orðum þegar
öll mannkynssagan vitnar öfugt?
SPEKI: Það eina sem ég veit er
það, að ég veit eiginlega allt.
eftir Gunnar
Hersvein
ÞIÓÐLIFSÞANKAR7/Ö///OT vid
efni á að berja okkur á brjóstf
Hldeilurog
blóðug átök
NÚ ER loksins búið að semja
frið í löndum gömlu Júgóslavíu.
Fullir hryllings hafa íbúar hins
vestræna heims fylgst með
bióðugum átökum milli þjóð-
flokka sem þessi lönd byggja
en fæstir hafa skilið mikið í af
hverju þessi átök spruttu.
Eg skil ekki út af hveiju
þessir menn hafa sífellt
þurft að vera að beijast, geta
þeir ekki bara verið til friðs,
fólk getur alveg lifað án þess
að beijast, það
sýna íslend-
ingar,“ sagði
kona ein í jóla-
boði fyrir
skömmu. Ég
fór að hugsa
eftir Guðrúnu ™ hvers
Guólaugsdóttur vegna hér væri
ekki hefð fyrir
styijöldum.
Er það kannski vegna þess
að við íslendingar séum svo
friðsamir? Varla. Hér er sann-
arlega hefð fyrir illdeilum og
af þeim sprettur svo ófriðurinn.
Illdeilur hafa á íslandi hins veg-
ar ekki orðið tilefni fjöldamann-
víga síðan á Sturlungaöld -
hvers vegna? Það mætti hugsa
sér ýmislegt, fyrst það augljósa
að á Sturlungaöld var hér ekk-
ert ríkisvald, í öðru lagi eru hér
engin landamæri sem þarf að
veija og loks hér er heldur eng-
inn her. Landið er fámennt og
stij álbýlt og síðast en ekki síst
- hér eru langflestir menn
sömu trúar og af sama þjóð-
flokki. Þessu er sannarlega
öðruvísi farið t.d. á landsvæð-
inu sem Júgóslavía teygði sig
fyrrum yfir.
í framhaldi af þessu fór ég
að hugsa um þær illdeilur sem
hér virðast verða hvað harð-
vítugastar. Það er engum blöð-
um um það að fletta að þar
sýnast deilur í kirkjusöfnuðum
vera mjög ofarlega á blaði. I
kringum hátíðarnar hafa fjöl-
miðlar fjallað ítarlega um deilur
organista og sóknarprests í
Langholtsprestakalli. I samtali
við prestjnn var á honum að
skilja að sættir kæmu vart til
greina. Skammt er síðan prest-
ur norður í landi átti í snörpum
deilum við sóknarbörn sín. Þá
urðu ástamál tveggja presta
tilefni mikilla deilna innan safn-
aða þar sem þeir störfuðu. Loks
er svo deilan milli sóknarprests
og safnaðarstjórnar Fríkirkj-
unnar í Reykjavík mörgum enn
minnisstæð. Fleiri deilur og
átök af þessu tagi innan safn-
aða mætti nefna til, svo sem
átökin um staðsetningu sóknar-
kirkju Digranesprestakalls -
en nú er mál að linni.
Það má hins vegar til sanns
vegar færa að þessar„kirkju-
legu“ deilur hafa enn sem kom-
ið er ekki leitt til vígaferla þótt
á stundum hafi það jafnvel virst
standa tæpt. Nú eru menn t.d.
ekki einu sinni á eitt sáttir inn-
an prestastéttarinnar um það
hver eigi að fara ofan í saum-
ana á Langholtsprestakallsmál-
inu. Kannski að það væri heppi-
legast að koma á fót sérstöku
embætti sáttasemjara innan
vébanda þjóðkirkjunnar til þess
að ekki komi til þeirrar ógæfu
að prestar fari að láta hendur
skipta í deilumálum sínum.
Auðvitað er það ekki svo að
prestar einir og safnaðarfólk
deili. Vissulega mætti nefna hér
illdeilur af margvíslegu öðru
tagi sem viðgangast í hinu ís-
lenska þjóðfélagi. Af ákveðnum
orsökum sýnast kirkjulegar
deilur hins vegar einna alvar-
legastar. Þar eiga nefnilega
hlut að máli aðilar sem alla
jafna er borgað fyrir að sætta
fólk. Það er óneitanlega hart
að sáttasemjarar geti ekki látið
sér semja. Að öllu þessu athug-
uðu held ég að við ættum að
fara varlega í að beija okkur á
fariseabijóstin. Það er ekki að
vita nema við íslendingar gæt-
um orðið allt eins bardagaglað-
ir og ýmsar aðrar þjóðir ef að-
stæður okkar væru svipaðar.
Við njótum þess hins vegar að
búa tiltölulega einangraðir á
eyju og hafa fátt alvarlegara
ágreiningsefna til þess að deila
um.
Fylgstu mefe í
Kaupmannahöfn
Morgunblabib
fæst á Kastrupflugvelli
og Rábhústorginu
|H0r0ttttli1UiDiib
-kjarnl málsins!
Konur á öllum aldri hafa rétt á innri sem ytri fegurð
Fitubrennslunámskeið hefst 8. janúar
Lokaðir hópar— 15-30 kg.
Opnir hópar - 0-15 kg.
Framhaldshópar
Morgunt. - Hádegist. - Eftirmiðdagst. — Kvöldtímar
Ljós — Nuddpottur
Barnagæsla frá kl. 9.00—15.30
Fagmannlegt aðhald
iS/m/
só's^oso
Leiðbeinendur:
Ragna Bachm., María og Ragna S.
Snyrti- og hárgreiðslustofan Saloon Ritz, Heiðar Jónsson snyrtir
og tískuvöruverslunin Stórar stelpur sjá um fyrirlestur og
aðhlynningu.
Við Ijsum upp dimman dag meÍ björtu brosi
LílcannLsrælct: — sjálfsrælct
Baráttan við aukakílóin er unnin —
sigurinn er þinti — haldfastur árangur.