Morgunblaðið - 17.01.1996, Qupperneq 8

8 MIÐVIKUDAGUR 17. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Opal í staö umbúðaframleiðslu til Akureyrar:
Ópal er rétta svarið strákar. Þið takið fyrst eina og síðan tvær . . .
Kaup ráðuneytanna á sérfræðiþjónustu
Akvörðunartöku
og eftirliti í
mörgu áfátt
Viðskipti
verði
rannsökuð
HELGA Siguijónsdóttir bæj-
arfulltrúi í Kópavogj hefur
ákveðið að fara fram á rann-
sókn á viðskiptum bæjarsjóðs
og Gunnars Birgissonar vegna
framkvæmda í Kópavogshöfn
en Gunnar er formaður bæjar-
ráðs. Þá segir Helga að skulda-
staða bæjarsjóðs sé alvarleg.
Heildarskuldir séu um fímm
milljarðar en tekjur aðeins tæp-
ir tveir.
Breytt um stefnu
í fréttatilkynningu frá Helgu
kemur fram að hún telji stutt í
að félagsmálaráðuneytið þurfí
að hafa afskipti af fjármála-
stjóm bæjarins. Ljóst hafí verið
hvert stefndi um áramótin
1994/1995 og að þá hafí meiri-
hlutinn heitið því að hægja á
framkvæmdum og byija að
greiða niður skuldir. „Einhvem
tíma á árinu - líklega um það
bil sem var tekin ákvörðun um
tugmilljónaframkvæmdir við
höfnina utan við fjárhagsáætlun
- var breytt um stefnu. Fram-
kvæmdum skyldi haldið áfram
á fullu og ekkert slegið af.“
AÐ mati Ríkisendurskoðunar er
óheppilegt að ráðherrar hafi bein
afskipti af ráðningu sérfræðinga
sem ráðnir eru til ráðuneytanna
vegna ýmis konar sérfræðiþjónustu.
Dæmi eru um að einstakir ráðherrar
hafi haft bein afskipti af ráðningum
sérfræðinga og sagt fyrir um hvaða
kjör slíkum aðilum væru boðin, að
því er fram kemur í skýrslu yfírskoð-
unarmanna ríkisreiknings og Ríkis-
endurskoðunar vegna ríkisreiknings
1994.
Á árinu 1994 keyptu ráðuneytin
séfræðiþjónustu fyrir 59,4 milljónir
króna, en samsvarandi upphæð var
hærri á árinu 1993 eða 65,6 milljón-
ir króna. Ríkisendurskoðun segir að
ákvörðunartöku og eftirliti í sam-
bandi við þessi mál sé I mörgum til-
fellum áfátt. í sumum tilvikum hafi
ekki verið sannfærandi rök fyrir því
að leita til utanaðkomandi sérfræð-
inga, yfirleitt hafi ekki verið leitað
verðtilboða, skrifiegir samningar
sjaldnast gerðir, verkefni illa skil-
greind, tímamörk óljós og eftirlit
með kostnaði áfátt.
Mest á viðskiptasviðinu
Kaup á sérfræðiþjónustu nema
um 3-4% af útgjöldum vegna aðal-
skrifstofa ráðuneytanna. Fram kem-
ur að mest sérfræðiþjónusta, eða um
fjórðungur, var keypt af viðskipta-
fræðingum, hagfræðingum, rekstr-
arráðgjöfum, löggiltum endurskoð-
endum eða öðrum sérfræðingum á
viðskiptasviðinu, en um 12% sér-
fræðiþjónustu sem keypt var, var
lögfræðilegs eðlis.
Þá kemur einnig fram að á ýmsa
safnliði sem ráðuneytin hafi yfir að
segja hafi verið færð kaup á sér-
fræðiþjónustu fyrir mun hærri upp-
hæð eða sem nemur 351 milljón
króna.
Kostnaður ráðuneyta við kaup á sérfræðiþjónustu árið 1994
Upphæðir
í þús. kr.
S A M T A L S
Heilbrigðisr. 3.168 60 50 1.060 45 929 163 792 6.267
Menntamálar. 737 801 0 35 958 630 300 876 4.337
Landbúnaðarr. 2.029 1.664 0 23 20 17 0 186 3.939
Umhverfisr. 1.723 143 461 11 89 25 13 1.460 3.925
Víðskiptar. 561 788 1.160 1 480 224 0 504 3.718
Samgöngur. 1.929 70 16 123 367 410 0 754 3.669
Dómsmálar. 1.324 244 670 0 1.206 27 0 136 3.607
Forsætisr. 194 902 851 0 261 106 79 1.191 3.584
Fjármála r. 2.296 56 127 3 157 525 103 211 3.478
Félagsmálar. 1.311 17 137 19 394 108 60 1.374 3.420
Iðnaðarr. 772 243 191 0 160 52 25 491 1.934
Sjávarútvegsr. 132 243 0 22 617 0 0 112 1.126
Samtals 16.507 7.725 5.161 6.651 5.755 3.711 3.540 10.300 59.350
Skýrmæltasti fjölmiðlamaðurinn valinn
Tíundi hver hef-
ur skerta heyrn
Jóhanna S. Einarsdóttir
Félagið Heyrnar-
hjálp hefur ákveð-
ið að velja þann
ijölmiðlamann sem hefur
skýrasta framsögn og
veita honum viðurkenn-
ingu. Er almenningur
beðinn um að koma skrif-
legum ábendingum til fé-
lagsins á Snorrabraut 29.
Tilkynnt verður um nið-
urstöðuna 1. mars nk.
Með þessu vill félagið
stuðla að því að þeir sem
koma fram í útvarpi og
sjónvarpi temji sér metn-
að, tali skýrt og greini-
lega og verði þar með
áheyrilegri. Þannig njóti
hinir heyrnarskertu, svo
og þeir sem hafa fulla
heyrn, hins talaða máls
betur. Framkvæmdastjóri
Heyrnarhjálpar er Jóhanna S.
Einarsdóttir.
Hvaða félagsskapur er Heyrn-
arhjálp?
„Heyrnarhjálp eru samtök
heyrnarskertra og markmið
þeirra er að gæta hagsmuna fé-
lagsmanna sinna og vinna að
réttindamálum þeirra. Félagið
var stofnað árið 1937 en baráttu-
mál þess fyrstu árin var að út-
vega heyrnarskertum heyrnar-
tæki og að koma þeim út úr þeirri
einangrun sem heyrnarskerðing
veldur. Heyrnarhjálp flutti inn
heyrnartæki og úthlutaði til
margra ára. Heyrnar- og tal-
meinastöð íslands hefur tekið við
þessari þjónustu.
Starf okkar nú felst í því að
miðla fróðleik um þá fötlun sem
heyrnarskerðing er en með því
getum við bætt þjónustuna og
um leið réttarstöðu okkar. Við
viljum njóta jafnræðis á við aðra
hópa fatlaðra. Við viljum að fötl-
un okkar sé viðurkennd, jafnvel
þó að hinn heyrnarskerti beri það
ekki utan á sér að vera fatlaður.
En vegna þess hversu falin þessi
fötlun er, hefur baráttunni miðað
skammt á veg. Eitt af því sem
við höfum gert til að vera sýni-
legri, er að útbúa svokölluð „vísa-
kort heyrnarskertra". Á þeim
stendur „Ég heyri ekki vel,
horfðu á mig þegar þú talar, tal-
aðu hægt og skýrt.“ Heyrnar-
skertir lenda oft í þeirri aðstöðu
að misskilja og vera misskildir,
þeir fara leynt með fötlun sína
og reyna hvað þeir geta til að
vera fullgildir í heimi heyrandi
fólks."
Hver eru helstu hagsmunamál
heyrnarskertra ?
„Að allir heyrnarskertir fái
heyrnar- og hjálpartæki við sitt
hæfi og að þeir fái þau frí eins
og annars staðar á Norðurlönd-
um. Einnig að þeir fái að njóta
nýjasta og besta
tækjabúnaðar sem völ
er á. Þá leggjum við
áherslu á aðgengi
heyrnarskertra. Það
felst m.a. í því að svo-
kölluðum tónmöskva verði komið
fyrir í öllum opinberum bygging-
um. Hann gerir heyrnarskertum
kleift að stilla heyrnartæki sín
inn á búnaðinn og heyra það sem
fram fer. Tónmöskvi er nú þegar
í Þjóðleikhúsinu, Borgarleikhús-
inu, mörgum kirkjum og í minni
sölum Háskólabíós.
Þegar rætt er um aðgengi fatl-
aðra, kemur mönnum fyrst í hug
hreyfihamlaðir. En aðgengi felst
ekki aðeins í því að komast inn
í og út úr byggingu, heldur einn-
ig að hafa aðgang að samfélagi
► Jóhanna S. Einarsdóttir er
fædd í Stykkishólmi árið 1957.
Hún lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum við Tjörnina
árið 1977 og þaðan lá leiðin í
Kennaraháskóla íslands. Jó-
hanna var veðurathugunarmað-
ur á Hveravöllum 1981-1984,
starfaði um tíma hjá Náttúru-
verndarráði og gegndi stöðu
framkvæmdastjóra Sambands
íslenskra myndlistarmanna á
árunum1987-1994.Jóhanna
hefur verið framkvæmdastjóri
Heyrnarhjálpar frá 1994. Hún
er gift Ólafi Jónssyni forstöðu-
manni og eiga þau tvær dætur,
Úlfhildi og Sólkötlu.
fólks. Til þess að heyrnarskertir
geti haft aðgang að menntun,
menningu og þjónustu, þurfa
þeir að heyra. Margir heyrnar-
skertir nemendur hafa hætt námi
vegna ónógs stuðnings. Eins og
málum er háttað nú, á heyrnar-
kennari í 50% starfí að aðstoða
sextíu heyrnarskerta nemendur
vítt og breitt um landið og það
sér hver maður að það er engan
veginn nægjanlegt.“
Heyrnarskertir vilja vera
metnir til örorku eins og aðrir
hópar fatlaðra. Þá þarf að leggja
áherslu á endurhæfíngu heyrnar-
skertra, því það þarf seiglu til
þess að verða ekki undir í samfé-
lagi sem miðar allt við það að
fólk hafi fulla heyrn.“
Fyrirhversu stóran hóp vinnur
Heyrnarhjálp?
„Félagar eru um 200 en hópur-
inn sem við vinnum fyrir er miklu
stærri. Það lætur nærri að heyrn-
arskertir séu um 10% af íslensku
þjóðinni, um 25.000 manns.
Þetta eru tölur sem Heyrnar- og
talmeinastöð íslands hefur stað-
fest en svipað hlutfall heyrnar-
skertra er á Norðurlöndunum.
Við vitum því miður ekki hvernig
þessi hópur er sam-
settur en verið er að
vinna að því að skrá
heyrnarskerta til að fá
sem besta hugmynd
um það. Heyrnarlausir
eru aðeins lítill hluti þessa hóps.
Ég nefni rokktónlistarmenn sem
dæmi um fólk sem tapað hefur
heyrn og jafnvel starfsfólk á veit-
inga- og dansstöðum sem vinnur
að jafnaði í miklum hávaða. Á
hinum Norðurlöndunum eru sam-
tök heyrnarskertra mjög öflug.
Þar eru til dæmis þekktir rokk-
tónlistarmenn virkir í starfi
heyrnarskertra og fara ekki leynt
með það að þeir hafí beðið
heyrnarskaða vegna tónlistariðk-
unar sinnar."
í hálfu starfi
með 60
nemendur