Morgunblaðið - 21.05.1996, Qupperneq 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 21. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Heilsuveradarstöðin áfram
í þjónustu Reykvíkinga
HINN 6. maí síðast-
liðinn kynnti stjórn
Heilsuvemdarstöðvar
Reykjavíkur starfs-
fólki stofnunarinnar
tillögur sínar um
framtíðarhlutverk
stöðvarinnar. Eins og
fram hefur komið í
fjölmiðlum hafa lækn-
ar, hjúkrunarfræðing-
ar og ljósmæður
Heilsuvemdarstöðvar-
innar mótmælt tillög-
um stjómarinnar um
„að leggja stöðina nið-
ur í núverandi mynd“.
Þessir fagaðilar gagn-
rýna stjómina fyrir
skort á samráði við undirbúning
tillagnanna.
Svo vikið sé að öðmm þáttum
tillagnanna í stuttu máli, þá er
lagt til að „flestar skoðanir barna
og bamshafandi kvenna fari fram
á heilsugæslustöðvum". Ennfrem-
ur segir í tillögunum: „Heima-
hjúkmn getur flust til heilsugæslu-
stöðvanna á næstu áram án þess
að til þurfi að koma mikil aukning
á húsnæði þar.“ Stjórn Heilsu-
vemdarstöðvarinnar telur að
lungna- og berklavamardeild eigi
„góða samleið með lungnadeild á
Vífilsstöðum" og skilja má tillög-
umar þannig að berklavarnir eigi
að fara fram á heilsugæslustöðv-
um. Tillögurnar em nokkuð al-
mennt orðaðar og ýmsum mögu-
leikum haldið opnum. Að mínu
mati er hér fremur um drög að
tillögum eða hugmyndir að ræða
en eiginlegar tillögur. Ég vona
því, að stjóm Heilsuvemdar-
stöðvarinnar taki mark á þeirri
gagnrýni, sem „tillögumar" eiga
eftir að fá og vinni út frá því. Þá
er líklegra að hún nái
fram þeirri hag-
kvæmni í þjónustunni,
sem er yfirlýst mark-
mið hennar.
Stefnubreyting
Undirritaður sat í
þriggja manna stjóm
Heilsuvemdarstöðvar-
innar, sem fulltrúi
Reykvíkinga, frá
miðju ári 1990 til árs-
loka 1994. Eftir að
sjálfstæðismenn
misstu meirihluta sinn
í borgarstjóm, tók
fulltrúi R-listans, Guð-
rún Ágústsdóttir, for-
seti borgarstjórnar, sæti Reykja-
víkurborgar í stjóminni. Þetta á
auðvitað sinn þátt í því, að núver-
andi stjóm hefur horfíð frá þeirri
stefnu varðandi framtíðarhlutverk
Heilsuvemdarstöðvar Reykjavíkur,
sem fyrri stjórn mótaði.
Auk Guðrúnar sitja í stjórn
Heilsuvemdarstöðvarinnar Óttar
Guðmundsson, geðlæknir við Rík-
isspítala, tilnefndur af trygginga-
ráði og Ragnheiður Haraldsdóttir,
deildarstjóri í heilbrigðisráðuneyt-
inu og fyrrverandi hjúkrunarfram-
kvæmdastjóri á Ríkisspítulum, til-
nefnd af heilbrigðisráðherra og er
hún jafnframt formaður stjórnar-
innar.
Sú stjóm Heilsuvemdarstöðvar
Reykjavíkur, sem undirritaður sat
í, vildi styrkja stofnuniná og að
hún fengi að halda nafni sínu.
Lögð var áhersla á tengsl stofnun-
arinnar við heilsugæslustarf í
Reykjavík og hagkvæma nýtingu
mannafla og stofnkostnaðar í heil-
sugæsluþjónustunni. Þessi fyrrver-
andi stjóm stöðvarinnar lagði fram
Hugmyndir um að
leggja Heilsuverndar-
stöð Reykjavíkur niður
eru, að mati Olafs F.
Magnússonar, óraun-
hæfar og auka kostnað.
ítarlegar tillögur um framtíð
Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur
árið 1991 og nutu þær víðtæks
stuðnings meðal 'starfsfólks stofn-
unarinnar. Lagafmmvarp byggt á
tillögum þeirrar stjómar var lagt
fyrir Alþingi vorið 1993, en náði
ekki fram að ganga m.a. vegna
andstöðu landlæknis og hóps
heilsugæslulækna. Núverandi
stjóm Heilsuverndarstöðvarinnar
kemur meir á móts við þessa aðila,
sem vilja reka heilsugæslu á höfuð-
borgarsvæðinu með líkara sniði og
á landsbyggðinni.
Óhagkvæmar tillögur
í dag fer tiltölulega lítil mæðra-
vemd fram á heilsugæslustöðvum
í Reykjavík, nema í úthverfum
borgarinnar. Mun fleiri konur
sækja mæðravernd á Heilsuvernd-
arstöðina. Ungbarnavernd hefur í
ríkari mæli færst á heilsugæslu-
stöðvar, en þó er enn um fjórðung-
ur hennar inntur af hendi á Heilsu-
vemdarstöðinni. Um 75% heima-
hjúkranar innan heilsugæslunnar
er rekin frá Heilsuverndarstöðinni.
Þriðjungur Reykvíkinga hefur
heimilislækni utan heilsugæslu-
stöðva. Þó að mörgum Reykvíking-
um fínnist gott að leita á heilsu-
gæslustöðvar em þeir einnig marg-
ir, sem kjósa sér annað form heil-
sugæslu og sækja heimilislækna-
þjónustu til heimilislæknis utan
heilsugæslustöðva og heilsuvernd-
arþjónustu á Heilsuvemdarstöðina.
Mun einfaldara er að reikna út
kostnað vegna þjónustunnar utan
heilsugæslustöðvanna, þar sem
verkaskipting er skýrari en á
heilsugæslustöðvunum. Ef öll þessi
starfsemi flyst yfir á heilsugæslu-
stöðvar mun reksturinn verða dýr-
ari en áður, m.a. vegna lakari nýt-
ingar starfskrafta. Stofnkostnaður
vegna byggingarframkvæmda
verður einnig veralegur.
í tillögum sínum segjast
stjómarmenn Heilsuvemdarstöðv-
arinnar hafa „skoðað samhengi
þeirrar þjónustu sem veitt er á
Heilsuverndarstöðinni og annarrar
heilbrigðisþjónustu“. Þarna er
komið að lykilatriði. Með því að
flytja starfsemi Heilsuverndar-
stöðvarinnar á marga staði rofnar
visst samhengi í heilsugæslunni í
Reykjavík. Undirrituðum er það
t.d. áhyggjuefni, ef berklavamir
Heilsuvemdarstöðvarinnar verða
færðar til lungnadeildar Vífílsstaða
og út á heilsugæslustöðvar.
Ástæða er til að vara við þessari
tilfærslu af mörgum ástæðum.
Stórefla þarf berklaeftirlit hérlend-
is, vegna vaxandi innflutnings
fólks frá löndum, þar sem berklar
era landlægir. Margir þessara inn-
flytjenda era með berklasmit og
þarfnast nákvæmrar greiningar og
meðferðar á sérhæfðri deild, sem
er aðgengileg og vel staðsett eins
og berklavarnardeild Heilsu-
vemdarstöðvarinnar er. Yfirleitt
er hvorki til staðar sérþekking á
berklum né röntgentæki á heilsu-
vemdarstöðvum I .Reykjavík.
Reynslan þarf því að dreifa berkla-
Ólafur F.
Magnússon
Guðcmmdun Rapi Gemöal
væntanlegur forsetaframbjóðandi
„Nú er síðasti dagurinn til að skila
inn listum yfir meðmælendur vænt-
anlegra forsetaframbjóðenda sam-
kvæmt auglýsingum sumra yfirkjör-
stjóma landsins. Ekki er víst að allir
nái tilskilinni tölu meðmælenda í
öllum landsfjórðungum, hvorki ég
né aðrir. Það er því spennandi að sjá
hvemig fer. Það er sem er, svo fer
sem fer. Verði ég forsetaefni, verð
ég lfklega þakklátur, því með því
gefst mér kostur á að kynna mig
betur fyrir þjóðinni og mynda valkost
meðal frambjóðenda. Ef ég verð
ekki forsetaefni er þetta sjálfhætt,
ég þakka þá væntanlega fyrir mig,
veiti trausti til hinna og held áfram
mínum ágætu störfum sem skóla-
stjóri nuddskóla, sem nemandi í
Háskóla fslands og sem maður í
andlegri rækt. Báðir kostimir era
góðir.”
>7inln[*j.ii’
9.900
Verö frá kr.
hvora leið með
flugvallarskatti
Nú á íslandi Wihlborg Rejser
Sími: 567 8999
Ákall þjóðar
MÁL Sophiu Hans-
en er orðið að algerri
hneisu fyrir ráðamenn
þjóðarinnar. Bæði
fyrri ríkisstjóm og þá
er nú situr hafa komið
að þessu viðkvæma
máli af slíku dugleysi
að hrein skömm er að.
Héma höfum við
sl. sex ár mátt horfa
upp á þessa ungu
ólánsömu .móður líða
slíkar sálarkvalir og
angist frammi fyrir
alþjóð, að ónotatil-
fínningin og skömm-
ustukenndin nístir
margan manninn alveg inn í innsta
hom sálarkirnunnar.
Hvernig má það vera að slíkt
ferlegt óréttlæti og hér er um að
ræða er látið viðgangast í allan
þennan tíma?
Það er fráleit fírra að halda því
fram að mál Sophiu Hansen og
dætra hennar sé eitthvert for-
ræðismál, að vísu erfitt, en samt
bara forræðismál. Sannleikurinn
er sá, að þegar Halim A1 neitaði
að skila dætram Sophiu til henn-
ar, flokkast slík aðgerð undir
mannrán og ekkert annað.
Við höfum hér íslenzka konu,
gifta íslenzkum ríkisborgara og
saman eiga þau tvær íslenzkar
dætur. Þau skilja á íslandi skv.
íslenzkum lögum og móðurinni er
dæmt forræði bamanna. Ef svo
einhver maður, hvort sem það er
faðir barnanna eða einhver annar,
Kjartan
Norðdahl
tekur börnin frá móð-
urinni og heldur þeim
með ólögmætum hætti
í öðra landi, þá heitir
það mannrán.
f öllum ríkjum
heims varðar mannrán
þungri refsingu, sums
staðar dauðarefsingu.
Svona mál era milli-
ríkjamál, Interpol-mál
og heyra m.a. undir
alþjóðlega mannrétt-
indadómstóla, því um
gróft mannréttinda-
brot er að ræða. Svona
mál á að leysa á ríkis-
stjórnarplani, helzt
ráðherraplani. Efast einhver um
að þannig hefði verið tekið á
málinu ef um börn einhvers ís-
lenzks ráðherra hefði verið að
ræða?
Tyrknesk stjórnvöld, sjálf ríkis-
stjómin, gerðist meðsek um mann-
rán ef hún aðhefst ekkert í málinu.
Það er þokkaleg uppákoma
þetta. Ríki, sem þykist vera lýð-
ræðisríki, þykist vera þess um-
komið að gerast aðili að Evrópu-
sambandinu og sitja þar við hlið
viðurkenndra lýðræðisríkja, tekur
þátt í mannráni og lltilsvirðir dóm-
sniðurstöðu annars lýðræðisríkis.
Og ríkisstjórn þess ríkis, sem brot-
ið er gegn, kallar slíkt athæfi -
forræðisdeilu!
Þeir, sem mest gagn hafa gert
í þessu máli fyrir utan aðila sjálfa,
era ýmsir einkaaðilar og svo al-
menningur á íslandi, sem hefur
Svona mál eru milli-
ríkjamál, Interpol-mál
og heyra m.a. undir al-
þjóðlega mannréttinda-
dómstóla, segir Kjartan
Norðdahl, um forræð-
isdeilu Sophiu Hansens
og Halims Als.
brugðist vel og drengilega við með
fjárframlögum og hughreysting-
um, þegar leitað hefur verið eftir
því, nú síðast á föstudaginn 10.
maí sl., en þá kom fram slíkur
rausnarskapur á örskömmum tíma
og svo eindreginn stuðningur við
málstað Sophíu að líta verður á
hann sem ákall þjóðar til ríkis-
stjómar sinnar um afdráttarlausar
aðgerðir.
Eg ætla svo að nefna hérna
atriði, sem öllum er auðvitað ljóst,
en samt er eins og það þurfí stund-
um beinlínis að minna á það.
Þeir menn, sem gefa sig að
pólitík, mega aldrei gleyma því
hvers eðlis starf þeirra er. Stjórn-
málamenn hafa völd og áhrif en
einnig ótvíræða ábyrgð og skyldur
og þeir þiggja laun hjá ríkinu, þ.e.
fólkinu í landinu. Þeir eru í þessu
starfí sínu vegna þess að þeir buðu
sig fram til starfans og vegna
þess að þeir voru kjörnir til þess
vörnum í margar áttir er ekki góð
erlendis og við ættum að draga
lærdóm af þeirri reynslu.
í lok tillagna stjórnar Heilsu-
vemdarstöðvarinnar er greint frá
bréfi landlæknis til heilbrigðisráð-
herra frá 2. janúar síðastliðnum,
um álit hans á skipan mæðra- og
ungbamaeftirlits og heima-
hjúkranar í Reykjavík. Þar segir
landlæknir m.a., að þessi þjónusta
sé „samkvæmt lögum hlutverk
heilsugæslustöðva" og mælir með
að farið sé eftir lagabókstafnum.
Þessi þrönga lagatúlkun á alls ekki
við á höfuðborgarsvæðinu. Heil-
brigðisráðherra bar gæfu til þess
að hafa skynsemina fremur að leið-
arljósi í tilvísanamálinu en þröngar
túlkanir laga og reglugerða. Ég
vona að ráðherrann geri það sama
varðandi tillögur landlæknis um
Heilsuvemdarstöðina og hafni þeim!
Nauðsynlegur samræming-
araðili
Ekki verður hér talin upp öll
starfsemi Heilsuvemdarstöðvar-
innar, en stöðin er í víðtækum
skilningi miðstöð og samræminga-
raðili í heilsugæslu Reykvíkinga.
Margar deildir stöðvarinnar veita
einnig ráðgjöf á landsvísu.
Auk alls þessa stuðlar Heilsu-
vemdarstöðin að valfrelsi í heilsu-
vemdar- og heilsugæsluþjónustu
og gerir fleiri þjónustuaðilum í
heilsugæslunni en heilsugæslu-
stöðvunum kleift að starfa. Það
skapar svigrúm fyrir ólík rekstrar-
form og samanburð á kostnaði.
Loks getur Heilsuvemdarstöðin
verið heilsuvemdar- eða forvarnar-
stofnun fyrir landið allt, jafnframt
því að vera mikilvægur hlekkur í
heilsugæslu Reykvíkinga.
Endurskipulagning á starfsemi
Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur
er sjálfsögð og eðlileg. Hugmyndir
um að leggja niður Heilsuvemdar-
stöð Reykjavíkur era hins vegar
óraunhæfar og hafa kostnaðar-
auka í för með sér. Því ber að
hafna þeim.
Höfunduv er læknir og varaborg-
arfulltrúi í Reykja vík.
í lýðræðislegum kosningum af hin-
um almenna kjósanda. Þegar svo
þessi sami almenni kjósandi lendir
í vandræðum, sem verða ekki leyst
nema með milliríkjasamkomulagi
á ráðherraplani eða ríkisstjórnar-
plani, ber þessum mönnum, stjórn-
málamönnunum, alveg kristalskýr
skylda til þess að bregðast við.
-Ríkisstjórn íslands á að krefjast
þess við ríkisstjórn Tyrklands að
réttarhöld í málinu verði stöðvuð,
þar sem hér sé um mannrán að
ræða, krefjast þess að börnunum
verði skilað tafarlaust, Sophia og
dætur hennar sem og ríkisstjórn
Íslands og íslenzka þjóðin beðin
afsökunar og Sophiu greiddar
skaðabætur.
Hefði þetta verið gert, og það
er enn unnt, þá hefði einn morgun-
inn þarna úti í Tyrklandi, eld-
snemma, eða um nótt, harðsnúin
sveit lögreglumanna, undir beinni
fyrirskipun forsætisráðherra
landsins, komið og tekið telpurnar
tvær og komið þeim undir traustri
vernd um borð í flugvél og heim
til íslands.
Þetta var ekki gert, og verður
sjálfsagt ekki gert, því ennþá er
verið að þvæla um þetta mál sem
forræðismál, en engu að síður þá
óska ég þeim eina manni úr toppi
ráðamanna á íslandi, Ólafí Egils-
syni sendiherra, sem hefur þor og
dug til beinna afskipta í málinu,
heilla og gæfu í för sinni.
En hitt skulu þeir menn, sem í
dag fást við stjórnmál, vita að
þjóðin mun ekki gleyma því hveij-
ir sýndu manndóm í þessu erfíða
máli - og hveijir ekki!
Höfundur er flugstjári og
lögfræðingur.