Morgunblaðið - 24.07.1996, Side 20

20 MIÐVIKUDAGUR 24. JÚLÍ 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Niðurstöður
hreinsunarátaks
UNGMENNAFÉLAG íslands og
Umhverfissjóður verslunarinnar
stóðu fyrir umhverfisátaki dagana
1.-17. júní sem nefnt var „Flöggum
hreinu landi 17. júní“.
Markmiðin með átakinu „Flögg-
um hreinu landi 17. júní“ voru að:
1. Efla vitund almennings og sér-
hvers einstaklings á bættri um-
gengni við landið.
2. Hvetja einstaklinga, félög og
hagsmunasamtök til að sinna
umhverfisvernd.
3. Leitast við að safna upplýsingum
um umfang útlitsmengunar.
Ætlunin var að fá iandsmenn til
að hreinsa rusl hvarvetna úr nátt-
úrunni og taka þar með þátt í
að gera Island að einu hreinasta
vestræna iandinu fyrir árið 2000.
1. Áróðursgiidi átaks af þessu
tagi er mikilvægt og því sýnilegra
sem það er þeim mun líklegra er það
til að efia vitund fólks um umhverf-
ið. Margt var gert til að vekja at-
hygli á hreinsuninni. Hljómsveitin
Endurvinnslan tók t.d. þátt í kynn-
ingu og hélt m.a. umhverfistónleika.
Fjölmiðlar voru mjög virkir í að fylgj-
ast með hreinsuninni og hefur það
án efa haft hvetjandi áhrif. Fyrsta
markmiðið hefur því örugglega að
nokkru skilað sér til almennings.
En til að halda vitund fóiks við,
þarf stöðugt að vera að minna á
mikiivægi umhverfisins. Umhverf-
isátak af þessu tagi er því nauðsyn-
legt með jöfnu millibili. Það er með
SKIPTING RUSLSINS
þetta eins og annað að
það er dropinn sem
holar steininn.
2. Ætla má að alls
hafi um 10.000 manns
tekið þátt í átakinu.
Þetta er gróflega hægt
að áætla út frá því að
10.000 Grænir hirðar
gengu út. En Græni
hirðirinn var taupoki
sem var seldur í tilefni
af átakinu og innihélt
hann ruslapoka og bók
með fróðleik um um-
hverfismál.
Alls tilkynntu 74
ungmennafélög um
þátttöku í átakinu en
ætla má að þau hafi verið fleiri þar
sem þau voru ekki beðin formlega
um að tilkynna þátttöku. Stór land-
svæði voru hreinsuð, til dæmis
hreinsaði Ungmennafélagið Leifur
heppni um 35 kílómetra meðfram
þjóðvegi og önnur félög hreinsuðu í
kringum heilu bæjarfélögin. Mörg
sveitarfélög voru jafnframt virk í
átakinu og íbúar þeirra voru víða
duglegir að hreinsa.
3. Ymsar upplýsingar skiluðu sér
í hreinsunarátakinu og voru þær
mjög mikilvægar. Merkilegt var t.d.
að sjá að það sama kom fram í
hreinsunarátakinu í ár og í hreins-
unarátaki Ungmennafélags íslands
í fyrra. En plastúrgangur af ein-
hveiju tagi var lang algengasta rusi-
□ Gler/Glerbrot
B Garöaúrgangur
ið í báðum hreinsunun-
um. Þrátt fyrir að í ár
hafi verið miðað við
hreinsun á öllu landinu,
en hreinsunin í fyrra
hafi miðað við strendur,
ár og vötn. Spýtnadrasl
og pappír fannst jafn-
framt víða nú, en var
líka algengt í fyrra.
Fólk virðist einnig
henda sælgætisbréfi og
gleri umhugsunarlaust
á víðavang. Miklu af
rusli var safnað í ár og
þrátt fyrir að vakning
hafi orðið varðandi
umhverfið á síðari
árum er enn langt í
land að umgengni við náttúruna sé
viðunandi.
Hreinsunin dreifðist nokkuð jafnt
Tíu þúsund manns tóku
þátt í átakinu Flöggum
hreinu landi, segir
Berghildur Erla
Bernharðsdóttir, og
stór landsvæði voru
hreinsuð.
á strjálbýli þéttbýli og meðfram veg-
um en minna var um að fólk hreins-
aði í fjörum. Skýringin á því gæti
verið að átakið í fyrra miðaði að
hreinsun við ár, Qörur og vatns-
bakka.
Berghildur Erla
Bernharðsdóttir
HUGMYNOIR UM ÚRBÆTUR
2%%
fl Ganga betur um
□ Fleiri ruslafötur
fl Kenna börnum
umgengni við
náttúruna
H Ganga vel frá rusli
■ Stööugan
áróöur/fræðslu um
umhverfisvernd
E3 Sekta þá sem fleygja
rusli
§ Kenna fólki að nota
ruslafötur
ID Fleiri gámastöðvar
^ Áhersla á flokkun og
endurvinnslu
'Z& Ekki henda rusli
Bi Hjóla
Margir sem tóku þátt í hreins-
uninni bentu á að það vantar víða
ruslafötur. Umgengni við landið
myndi batna ef þær væru fleiri. Þar
er kannski komin ástæðan fyrir því
að úrgangi er hent í miklum mæli út
í náttúruna. Mjög mörgum fannst til
dæmis ástæða til að minna á að það
eigi ekki að henda rusli út í umhverf-
ið. Fólk vill einnig fá meiri áróður
og fræðslu um umhverfisvemd.
Nokkur hluti vildi leggja áherslu á
flokkun og endurvinnslu úrgangs en
aðrir vildu fjölga gámastöðvum.
Af framantöldu má sjá að vel tókst
að ná fram þeim markmiðum sem
voru sett fram í bytjun hreinsunar.
Mikið af rusli safnaðist og margir
tóku þátt í hreinsun landsins. En
hvað varð um ruslið? Mjög líklegt
er að mestu af því hafí verið fargað.
Þrátt fyrir að endurnýting og endur-
vinnsla úrgangs séu landsmönnum
ekki alveg ókunn þá eiga þau enn
langt í land með að hljóta almenna
útbreiðslu. Lítið af rusli er endurnýtt
og endurnotkun hluta er enn minni.
Til að draga úr úrgangsmyndun er
nauðsyniegt að virkja landsmenn
meira til að flokka rusl til endur-
vinnslu og endurnýtingar. Jafnframt
þarf að undirstrika að um leið og
úrgangur er nýttur minnkar mengun
og í stað förgunar verður oft á tíðum
til verðmætt hráefni.
Verkefnið í ár var einn af mörgum
áföngum í að gera ísland að einu
hreinasta vestræna landinu árið
2000. Þetta er verðugt markmið en
til að ná því þurfa landsmenn að
vera virkari varðandi umhverfis-
vernd. Það er því mikilvægt að halda
átaki sem þessu áfram á næstu árum
og vekja jafnframt athygli á að það
er hægt að nýta úrgang í mun meiri
mæli en gert er í dag.
Höfundur er verkefnisstjóri.
15%
fl Sígarettustubbar
[1 Einnota umbúðir
■ Vegastiklur
■ Pappír/Bréfarusl
Hl Spýtur
fl Plast
ii Sælgætisbréf
^ Annað
IXD Dósir
NYJU NILFISK RYKSUGURNAR HAFA FEIKNA SOGAFL
OG FULLKOMNASTA SÍUNARBÚNAÐ SEM VÖL ER Á*
Nilfisk AirCare Filter® Með 2ja laga pappírspoka, grófsíu
og HEPA-síu heldur Nilfisk eftir 99,97% allra rykagna sem
eru stærri en 3/10.000 úr millimetra (0,3 my).
*í sænskri neytendaprófun (Konsumentverket) á 11 þekktum ryksugum var
Nilfisk með HEPA-síu sú eina sem fékk toppeinkunn fyrir síunarhæfni.
NY NILFISK - NU A FRABÆRU KYNNINGARVERÐI
NILFISK gerð»» GM-300 GM-310 GM-320 GM-330
Verðlistaverð 24.750 28.400 31.350 33.920
Kynningar- og stgr. afsl. 3.590 4.120 4.550 5.930
Staðgreíðsluveró nú 21.160 2-1.280 26.800 28.990
NILFISK fæst í 4 litum
og4 mismunandi útfærslum.
Komdu og kynntu þér kostina.
/FOnix
HÁTÚNI6A RHYKJAVÍK SÍMI 552 4420
Um útvarpshúsið og
íslenska dagskrárgerð
BANDALAG íslenskra lista-
manna sendi nýverið frá sér yfirlýs-
ingu um framtíð íslenskrar kvik-
myndagerðar og íslensks mynd-
máls. I þessari yfirlýsingu er að
finna kafla undir heitinu „Ríkisút-
varpið - Sjónvarp“.
í þessum kafla er komið inn á
hugsanlegan flutning Sjónvarpsins
yfir í Efstaleitið. í yfirlýsingu
Bandalags íslenskra listamanna,
sem öll listamannafélög landsins
hafa fylkt sér á bak við, segir m.a.:
„Setja þarf reglur um hver skuli
að lágmarki vera hlutur innlendrar
dagskrárgerðar í sjónvarpi og
hversu stórum hluta hans skuli var-
ið til smíði og kaupa á samfelldu
leiknu efni s.s. framhaldsþátta og
sjálfstæðra sjónvarpsmynda. Að-
skilja skal hlut leikins efnis frá
rekstri Innlendrar dagskrárdeildar
og ákveða heildarfjárhæð til þess
liðar við fjárlagagerð stofnunarinn-
ar á hveiju ári. Framleiðsla leikins
efnis skal flutt til sjálfstæðra fyrir-
tækja utan veggja stofnunarinnar.
í því ljósi þarf að endurskoða áætl-
anir um nýtingu útvarpshússins við
Efstaleiti."
Svo mörg voru þau orð úr tíma-
mótayfiriýsingu frá Bandalagi ís-
lenskra listamanna. En hyggjum
að fleiri atriðum: Ríkisendurskoðun
lagði nýverið til í skýrslu um Ríkis-
útvarpið, að framleiðsla Rikisút-
varpsins á innlendu sjónvarpsefni
yrði færð sem mest út úr stofnun-
inni og sett í hendurnar á sjálf-
stætt starfandi kvikmyndagerðar-
mönnum. Ótal dæmi væru til vitnis
um að fyrirtæki þeirra gætu fram-
leitt bæði betra og vandaðra sjón-
varpsefni heldur en stofnunin sjálf,
og það fyrir lægra verð. Ef farið
yrði eftir þessari tillögu
Ríkisendurskoðunar
yrði núverandi hús-
næði Sjónvarpsins full-
rúmt fyrir starfsemi
þess, og mætti þá
hugsanlega leigja
hluta þess út til lista-
mannafélaganna í
landinu.
Er einhver glóra, í
því að flytja starfsemi
Sjónvarpsins í marg-
falt stærra og dýrara
húsnæði, þegar hlut-
verk þess sem fram-
leiðanda sjónvarpsefn-
is fer minnkandi, og sú
þróun er í beinu sam-
ræmi við það sem hefur verið að
gerast í þeim löndum sem við berum
okkur að jafnaði saman við? Er ein-
hver glóra í því að eyða milljarði
(sjá frétt Morgunblaðsins 2.2.
1996) í flutninga sem hafa engan
sýnilegan tilgang annan en að nýta
autt húsnæði í Efstaleiti, þegar allt
Sjónvarp er ekki hús,
segir Hilmar Oddsson,
heldur dagskrá!
þetta fé gæti runnið í íslenska dag-
skrárgerð? Húsnæði Ríkisútvarps-
ins í Efstaleiti er ekki sérhannað
fyrir sjónvarpstækni dagsins í dag,
hvað þá morgundagsins. Gleymum
ekki, að sjónvarp er ekki hús heldur
fyrst og fremst dagskrá. Þetta er
lykilatriði.
Nýlega birtist í fjölmiðlum nýr
útreikningur á umræddum flutning-
um og þar hefur ein-
hvetjum reiknimeistar-
anum tekist að slá
helminginn af milljarð-
inum. Nú á það sem-
sagt aðeins að kosta
hálfan milljarð að
fiytja sjónvarp allra
landsmanna. Eitthvað
finnst manni þessi
lækkun grunsamleg,
og ekki er laust við að
hugurinn hvarfli til
Bessastaða og verð-
lagningar á fram-
kvæmdum þar. Nú er
það í sjálfu sér ekki
höfuðatriði hversu rok-
dýr flutningurinn verð-
ur, hann verður alltaf of dýr, því
hann verður ekki til að auka fram-
leiðslu á íslensku efni, þvert á móti,
og heldur ekki til að bæta aðstöðu
til framleiðslu á íslensku efni, sem
er enn sorglegra. Þetta risavaxna
gímald (sem aðstaðan í Efstaleitinu
er) mun nefnilega að öllum líkindum
verða til að gleypa þá litlu fram-
leiðslu sem sjálfstæðir kvikmynda-
gerðarmenn halda úti, þrátt fyrir
allt. Þetta teljum við okkur vita sem
störfum við framleiðsluna sjálfa.
Vilji menn íslensku sjónvarpi vel,
sem ég vona að sem flestir geri,
verður að finna útvarpshúsinu nýtt
og hentugra hlutverk. Sjónvarps-
húsið við Laugaveg hefur þjónað
starfseminni allvel til þessa og það
er fullfært um að hýsa Ríkissjón-
varp framtíðarinnar. Um tilvist þess
erum við, vel að merkja, ekki að
deila.
Höfundur er kvikmyndaleikstjóri.
Hilmar
Oddsson