Morgunblaðið - 06.10.1996, Page 5

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 6. OKTÓBER 1996 B 5
ferðuðust norður til Akureyrar í
leit að Karólínu spákonu. Sigur-
veig Jónsdóttir fór með hlutverk
hennar í uppsetningu Leikfélags
Akureyrar á Djöflaeyjan rís.
„Þannig að ég var búin að móta
hana fyrir norðan," segir Sigur-
veig. „Og þótt vinnan í bíómynd
sé allt önnur, handritið allt annað
og leikmátinn annar er grunnurinn
sá sami. Það var mjög góður andi
í hópnum en oft var þetta erfítt.
Oft var galið veður og oft var
þetta kuldaverk. Tekið var í hvaða
veðri sem var jafnt á degi sem
nóttu. Stundum byrjuðum við
klukkan sex að deginum og kom-
um heim uppúr átta morguninn
eftir. En þetta var engin þræla-
vinna. Allt var þetta úthugsað og
skipulagt. Allir voru svo ljúfir og
elskulegir og manni leið vel og þá
sprettur eitthvað, kemur eitthvað
gott útúr manni. í mínum huga
er Karólína bláfátæk kona sem
ól upp barnabörn sín og barðist
eins og ljón til að hafa í sig og
á. Mér þykir ákaflega vænt um
hana. Hún notaði alls konar að-
ferðir til að komast af og hún sá
ekki sólina fyrir Badda sínum. Ég
tók þá stefnu að allt sem Karólína
gerði væri í raun og veru gert
vegna þess að hún varð að duga
eða drepast til að sjá fyrir þessu
heimili. Ég las bækurnar spjald-
anna á milli og hef heyrt að Karó-
lína hafi verið til í Reykjavík en
ég er ekki að leika þessa konu sem
talað er um að hafí verið til heldur
þessa sem skáldið býr til. Þetta
er bara mín Karólína."
Fjárfest í kvikmyndatækjum
Staða Friðriks Þórs í íslenskri
kvikmyndagerð hefur orðið mjög
sterk á síðastliðnum árum. Það
er ekki gerð svo bíómynd að fyrir-
tæki hans, íslenska kvikmynda-
samsteypan, sé ekki meðframleið-
andi; Tár úr steini, Benjamín dúfa,
Draumadísir o.fl. Börn náttúrunn-
ar var byrjunin. Velgengni hennar
gaf tækifæri til að fjárfesta í kvik-
myndatækjum sem áður höfðu
ekki verið til hér á landi en verið
leigð erlendis. „Þegar ég var ung-
ur var ég alltafað leita að einhveij-
um sem vildi taka áhættu með
kvikmyndum mínum. Ég labhaði
á milli manna og bað þá að taka
þátt í til dæmis Börnum náttúr-
unnar; ef þeir settu tíu milljónir í
hana fengju þeir fyrstu tíu milljón-
irnar af innkomunni. Það vantaði
yfirleitt um tíu milljónir. Enginn
þorði að taka áhættu á neinum
af mínum myndum svo eftir að
á svo sína uppreisn þegar hann
gerir eitthvað með sitt líf, lærir
eitthvað."
Systir bræðranna er Dolií og
hennar maður heitir Grettir. „Það
gildir það sama um Gretti og
Tomma að hann er bara vinnudýr
en minni sanda og sæva en
Tommi. Hann er maður sem fer
með löndum. Ég hélt alltaf mest
uppá Gretti. Fólk upplifir Dollí
sem neikvæðustu persónuna í
bókunum, en það var ekki ætlun-
in. Ég hafði alltaf simpatí með
þessari persónu og mér finnst
Halldóra Geirharðsdóttir koma
henni mjög vel til skila í mynd-
inni. Hún er stödd í þeirri ógæfu
að sjá og upplifa í návígi og fjar-
lægð einhverja draumaveröld
sem tengist Ameríku en er föst í
allt öðrum veruleika. Hún er
móðir og eiginkona í bragga-
hverfi í Rcykjavík og það gerir
hana ofsalega frústreraða."
Móðir Badda og dóttir Karól-
ínu heitir Gógó. „Hún kemur lít-
ið við sögu en er mikill örlaga-
valdur. Hún býr í Ameríku og
vegna hennar og gjafanna frá
henni verður Karólínufólkið svo-
lítill aðall í braggahverfinu. Þau
höfðu hotline til himnaríkis með
því að þekkja einhvern í Amer-
íku.“
HRINGURINN
„Proktíkal jók en nær þessari hugmynd þegor
maður kom sem strókur tieim ór sveitinni og
hitto fólkið sem býr í jressum ljésum.“
ROKK I REYKJAVIK
SKYTTURNAR
„Gerð fyrír engan pening; minni pening en
Veggfóður. Held hón höfði konnski meiro til
ungs fólks í dog en þegar hún vor gerð. Ég
held hún hafi ollo burði tif oð verðo ku!tmynd.“
„Mér finnst hún mjög merkileg heimildormynd
sem við gerðum fyrir litlo peninga og ón allro
styrkjo. Held hún hofi verið nouðsynleg fyrir
TiTTrfTffT.
stno.
„Mynd sem hefur því miður hefur aldrei verið
sýnd erlendis þv» Kvikmyndosjóður hefur oldrei
sett krónu í gerð hennorné sett pening í text-
un hennor. hess vegno er hún ekki komin um
heimsbyggðina. Nóði oð fonga þoð skemmtilego
fyrirbrigði sem kúrekar norðursins eru."
„Sannoði að það vor hægt að gero þessor
myndir uppúr íslenskum hversdogsleiko og gera
hann óhugoverðon fyrir heimsbyggðina. Stendur
mér næst af því oð við Siggo Hogalin urðum
. vinir og hún er ekki lengur ó meðöl okkor, þó
að Gísli Holldórsson beri myndino uppi."
„Sú mynd sem ég heid mest uppó. í henni et ég
oð fjollo um mino eigin æsku. Leikoromir eru
allir Ijóslifondi eftirmyndir fólks sem mótoði mig.“
Jkro Kristinssyni tókst oð fongo svo oft töfra-
stundir sem gera myndina ósomt leik Nogase
og Gíslo Holldórssonar óhugaverða fyrir fólk
með ólíkosto bokgrunn. hoð eru biðraðir ó hano
í Ástralíu. Furðumynd. Það er ekkert sem stend-
ut i vegi fyrir henni. Hún er eins og torfaeru-
tröll. Við breythim endinum ó myndinni sem
hefur konnski orðið til þess oð hún fór í þessa
• frægðarför."
DJÖFLAEYJAN
„Mossiv mynd. Efnismesto myndin sem við
höfom gert. bað sem höfðortilstærri óhorfendo-
hóps i henni en hinor myndirnar er oð ollir
geta fundið eitthvað til oð samsoma sig við."
ég eignaðist pening með Börnum
náttúrunnar fjárfesti ég í hljóð-
veri, sem var einn af veikustu
hlekkjunum íframleiðslu á íslensk-
um bíómyndum. Smám saman
keyptum við fleiri hluti, Ijósa-
pakka, klippitölvu, myndavél. Það
er fyrst núna sem við höfum verið
að tæknivæða íslenska kvik-
myndagerð. Þetta höfum við lagt
fram í flestar þær myndir sem við
höfum verið þátttakendur í gegn
ágóðahlut. í öllum tilfellum höfum
við tapað á þessu. Þetta hefur
verið hrein góðgerðarstarfsemi.
Ef Djöflaeyjan gengur eins vel og
við vonum að hún gangi þá er
komið fyrirtæki sem getur tekið
þessum skakkaföllum. Við höfum
mætt vanþakklæti og misskiln-
ingi. Ég hef kosið að vinna þetta
á einhvers konar vinagrundvelli
en reynsla mín er þannig að ég
ætla í framtíðinni að vera miklu
vandlátari á vini mína. “
Guðmundur Ólafsson er gjör-
kunnugur Gretti sem hann lék
einnig í Djöflaeyjan rís. „Svo ég
þekkti kauða nokkuð áður. Það
eru að sumu leyti lagðar aðrar
áherslur á hann í bíómyndinni. í
leikgerðinni var hann hluti af hinni
vinnandi stétt ásamt Tomma en
við verðum ekki mikið vör við það
í kvikmyndinni. Þar kynnumst við
meira því hvernig hann tengist
málefnum innan fjölskyldunnar.
Þetta er voða skemmtilegur kar-
akter og ég hafði gaman af að
rifja upp kynni mín við hann.
Umhverfíð var alveg frábært.
Leikmyndin var glæsileg og hjálp-
aði manni að komast í karakter-
inn. Við lékum í þessum bröggum
og það gaf stemmningu sem ég
vona að skili sér í leiknum. Grett-
ir er tengdasonurinn á heimilinu.
Hann býr með Dollí og er svolítið
minnimáttar, frekar skotspónn
háðs og gríns. Hann kemur utan
af landi þótt það komi ekki fram
í bíómyndinni en það er einmitt
mjög skemmtileg lýsing í sögunni
þegar hann snýr aftur í sveitina
ásamt konunni sinni og er orðinn
allt annar maður, brattari og hrók-
ur alls fagnaðar.“
Samvinna Friðriks Þórs og Ein-
ars við handritsgerðina var með
mestu ágætum að sögn leikstjór-
ans. Samstarf þeirra hófst í gamla
daga á því að Friðrik Þór hannaði
fyrstu kápuna á Þar sem Djöfla-
eyjan rís og gerði sjónvarpsauglýs-
ingu um bókina. Þeir töluðu alla
tíð um hana sem kvikmynd. Þeir
fengu menn til að lesa handritið
yfir á ýmsum stigum undir lokin,
t.d. Sveinbjörn I. Baldvinsson og
Kirsten Rask í Danmörku. „Smám
saman náðum við að sveigja hand-
ritið að lögmálum kvikmyndarinn-
ar. Það er hægt að sjá þessa mynd
frá mörgum sjónarhornum. Út frá
Tomma sem heldur öllu saman og
er þungamiðja myndarinnar. Ut
frá Badda sem er á leið til glötun-
ar. Út frá baráttu bræðranna
Badda og Danna. Það sem við
reyndum að gera var að setja fjöl-
skylduna í aðalhlutverk. “
Þægilegt að hafa heim
skáldsögunnar
„Ég byrjaði á því að lesa bæk-
urnar. Það er ekki verra þegar
maður er kominn með handrit í
hendurnar að vera með skáldsögu
á bak við sem maður getur teygt
sig í,“ segir Ingvar E. Sigurðsson,
sem leikur Gijóna. „Það er oft
ekki mikið í handritinu sem hjálp-
ar manni að fínna karakterinn.
Maður þarf að gera það sjálfur
með Ieikstjóranum. Þess vegna er
þægilegt að hafa þennan heim
skáldsögunnar. Það er auðveldara
að vera á tökustað, maður verður
mjög afslappaður og þar var af-
slappað andrúmsloft, enginn verk-
kvíði hjá neinum. Gijóni er strákur
sem elst upp við ömurlegar að-
stæður. Pabbinn er dáinn ogmam-
man er að reyna að vinna fyrir
fjölskyldunni. Fjölskylduaðstæð-
urnar eru mjög grimmar og fólk
verður hálfklikkað undir slíkum
kringumstæðum. Gijóni býr í Þór-
gunnarbragga sem var mjög kald-
ur og óhuggulegur en leikmyndin
hjálpaði mikið að byggja karakter-
inn. Ég hef ekki unnið með Frið-
riki Þór áður. Það var ósköp nota-
legt. Hann talar þegar honum
mislíkar eitthvað, annars lætur
hann mann í friði, sem er mjög
gott. Hann leyfír manni að prófa
hvað sem er. Þarna myndaðist
mjög góð og notaleg stemmning
en líka rosalega hráslagaleg og
kuldaleg. Það var kalt í veðri og
braggarnir voru kaldir og um-
hverfið hráslagalegt en fólkið var
hlýtt og gott.“
Djöflaeyjan er fímmta leikna bíó-
mynd Friðriks Þórs í fullri lengd
og markar að ýmsu leyti kaflaskil.
Hún er dýrasta myndin sem hann
hefur gert og sú fyrsta þar sem
reist er sérstök leikmynd og hún
látin leika stórt hlutverk í mynd-
inni. Þetta er í fyrsta sinn sem
aðaláherslan er á leikarahópinn og
persónugalleríið. En eitt er óbreytt.
Hann vill vinna með sama fólkinu
og hefur myndað um sig eins kon-
Grjóni
f næsta bragga býr Þórgunnur
með sonum sínum, Grjóna og
Didda. „Hún er kannski fulltrúi
þeirrar algeru eymdar sem fólk
í braggahverfi bjó oft við. Fólk
sem hrökklaðist þangað fátækt
og heilsulaust með börn. Hún er
ekkja sem þarf að þræla allan
daginn í kalsa fiskiðjunnar og
börnunum er strítt í skóla fyrir
braggafýluna. Hún er svona kona
sem ég las um, ég man ekki hvar,
sem sat uppi alla nóttina við að
sauma nýja skólatösku handa
stráknum sínum en hann kom svo
heim úr skólanum með hana í
tætlum af því honum var strítt á
henni.“
Synir hennar eru Gijóni og
Diddi. „Þeir eru aldir upp í fá-
tækt og eymd. Diddi guggnar á
lífinu en Gijóni snýsttil varnar
og verður stoltur glæpamaður.
Hann rís upp og skorar þjóðfé-
lagið á hólm, sterkastur og mest-
ur en alltaf utangarðs. Það er
ein setning sem lýsir honum vel
og ég heyrði fyllibyttu segja, sem
ég kjaftaði við og hafði oft setið
inni. Þetta var 1984, þegar ég
var að skrifa Gulleyjuna. Hann
kvartaði yfir framkomu lögregl-
unnar í sinn garð og sagði reið-
ur: Eins og ég sé einhver snúru-
þjófur. Honum fannst hann vera
eitthvað merkilegra en það.
Gijóni segir þetta í myndinni:
Heldur þú að ég ætli alltaf að
vera einhver snúruþjófur?"
Hreggviður
í þriðja bragganum býr
Hreggviður með fjölskyldu sinni.
„Hreggviður er svona íslenskur
kraftamaður sem alltaf virðast
vera til. Eftir því sem hlutfall
krafta gildir meira á móti tækni
og fimi eigum við meiri séns í
íþróttum. Hann er hrímþurs sem
ræður ekki við afl sitt. Þegar
bækurnar komu út var annar
hver maður með það á hreinu
að hann væri Gunnar Huseby.
Hann var einn af þessum mönn-
um með takmarkalausa krafta
sem farnast illa í einkalífinu og
verða drykkjunni að bráð. En
hann er ekki kveikjan nema að
litlu leyti. Ég heyrði um annan
mann sem setti falskt heimsmet
á Melavelli, ég held í kringlu-
kasti, og þar kviknaði hugmynd-
in að kúluvarparanum. Þess
vegna er ósanngjarnt að líkja
honum við Gunnar, afrek hans
voru aldrei neitt fals.“
Eiginkona Hreggviðs er Gréta.
„Hún er fyrrverandi dægurlaga-
ar fjölskyldu samstarfsmanna með
mönnum eins og Ara Kristinssyni,
kvimyndatökumanni, Árna Páli
Jóhannssyni leikmyndahönnuði,
Kjartani Kjartanssyni sem sér um
hljóðið, að ógleymdum Gísla Hall-
dórssyni leikara. Slíkt skapar gott
andrúmsloft á tökustað. „Það er
númer eitt að leikurum og tæknil-
iði líði vel, “ segir Friðrik Þór um
andann sem hann reynir að skapa
við tökur. „Ef því líður illa sést það
á vinnunni. í þessari mynd var ég
umkringdur þvílíku úrvalsfólki að
ekkert gat farið úrskeiðis. Það er
líka ákveðið öryggi í því að vita
að við erum að vinna að einhverju
sem á eftir að virka. Það vita allir
sem vinna að myndinni að við erum
að gera eitthvað sem á eftir að lifa.
Það myndar góðan móral. Og þótt
vinnuálag og aðstæður skapi
streitu eru þetta allt vinir manns.
Ég þekki ekkert annað en dimmu
og kulda við tökur með þessu fólki.
Þetta er orðið eins og fjölskylda
sem hittist í fjölskylduveislum og
jólaboðum þegar við förum í tökur. “
„Friðrik hafði aldrei séð mig
leika,“ segir Halldóra Geirharðs-
dóttir sem fer með hlutverk Doll-
íar, systur Badda og Danna. „Við
sátum saman í nefnd sem valdi
besta tónlistarmyndband ársins
1994 og hann hringdi í mig og
ég fór í prufu. Það var eins og
að mæta í leikhús að koma inn í
leikmyndina. Dollí er skemmtilega
klikkuð og það var gaman að fá
að leika hana í bíómynd. Hún er
ekki einlitur karakter. Hún er kona
sem flýtti sér að verða fullorðin
og tók fyrsta manninum sem hún
sá en er orðin súr og beisk langt
um aidur fram. Lífshlaup hennar
er eins og margra annarra kvenna
sem verða óléttar snemma.“
Saga Jónsdóttir, sem leikur
Gógó, var ráðin í hlutverkið eftir
að leikstjórinn sá hana í Barpar
og hún hefur reynslu af braggabú-
skap. „Það vill svo til að ég átti
heima í bragga á Akureyri í eitt
ár og þegar ég kom inn í bragga
Karólínu úti á Seltjarnarnesi og
sá innbúið og eldhúsið fannst mér
þeim hafa tekist mjög vel að ná
þeirn tíðaranda sem var.“
„Ég mundi hafa gaman af að
sjá þetta sem sjónvarpsþætti núna
eftir að bíómyndin hefur verið
gerð, “ segir Friðrik Þór aðspurður
um hvort eitthvert framhald yrði.
„Höfundinum ogleikurunum hefur
tekist að búa til persónur sem ég
held að þjóðin vildi alveg heyra
meira af. Þetta er náma sem enda-
laust er hægt að krukka í. “
söngkona í bókunum en það
færðist yfir á Þórgunni í bíó-
myndinni. Gréta er lítil kona sem
býr með þessu ógurlega stór-
menni og hefur enga burði til
að ráðskast með það á neinn
hátt. Ég held mikið uppá setn-
ingu í myndinni sem lýsir henni
vel. Þau koma inn i sóðalegan
braggann, sem er í algerri niður-
niðslu og hún lítur í kringum sig
upptendruð af hrifningu og seg-
ir: Loksins fáum við hús til þess
að búa í.“
Dóttir Heggviðs er Hveragerð-
ur. „Hún er falleg og fíngerð
stúlka sem allir strákar líta til
og það er plús fyrir Badda, sem
giftist henni í myndinni, að hún
er fámál; kellingar hafa ráðskast
með hann allt hans líf. Hvera-
gerður segir hins vegar afar fátt
en hefur blik í auga og hugsar
sitt.“
Að auki eru minni hlutverk
eins og Maggi bjútí, krimmi sem
dæmdur er í fangelsi fyrir að
brjótast inn í fiskbúð, og Lúí
Lúí, vasaþjófur sem fer að sýna
vasalistir sínar á sviði. „Skari
skrípó leikur hann og það er eins
og rullan hafi verið skrifuð með
hann í huga. Það er enn einn
vitnisburður um geníalítet Frið-
riks að fá Skara í hlutverkið.“