Morgunblaðið - 08.12.1996, Side 8

8 SUNNUDAGUR 8. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
GALLAR kvótakerfisins virðast miklu alvarlegri en stjórnvöld vilja vera láta...
Framkvæmdastj óri VSI vill ræða nýjar leiðir í fiskvinnslunni
Föst laun hækkuð
á kostnað bónussins
ÞÓRARINN V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri VSÍ, segir að náist
samningar um fyrirtækjasamn-
inga í fiskvinnslunni sé sennilegt
að í slíkum samningum verði sam-
ið um að hækka föst laun fisk-
vinnslufólks á kostnað bónus-
greiðslna. Hann segir jafnframt
að VSÍ sé reiðubúið til að ræða
við stéttarfélögin um að styrkja
stöðu trúnaðarmanna.
„Ef samkomulag næst um fyrir-
tækjaþátt kjarasamninga þá sé ég
fyrir mér að það gefi t.d. fisk-
vinnslunni færi á að byggja launa-
kerfi upp með öðrum hætti en
gert er í þessu hefðbundna launa-
kerfi. Það má hugsa sér að ýmis
fiskvinnslufyrirtæki sæju sér hag
í að blanda saman samkomulagi
um aukinn sveigjanleika í vinnu-
tíma og að færa á milli bónus-
greiðslna og fastakaupsins. Þetta
eru hins vegar hlutir sem fólkið á
vinnustöðunum verður að taka
ákvörðun um, annars verður aldrei
friður um það.“
Staða trúnaðar-
manna styrkt
Þórarinn sagðist ekki geta spáð
hvaða breytingar yrðu í fiskvinnsl-
unni ef þessi leið yrði farin.
„Breytingarnar verða náttúrlega
mismunandi eftir fyrirtækjum. Við
teljum það einmitt mikilvægt að
fyrirtækin fari að þróa mismun-
andi lausnir. Við getum hins vegar
séð fyrir okkur að stærri hluti
launa fiskvinnslufólks komi frá
fastakaupinu á kostnað bónus-
greiðslna og það haldi því kaupi
þegar lítið er að gera í fiskvinnsl-
unni.“
Þórarinn sagði að ekki væri ljóst
hvort samkomulag næðist við
Verkamannasambandið um ein-
hvers konar fyrirtækjasamninga.
Hann sagði að VSÍ hefði lýst sig
reiðubúið til viðræðna við viðsemj-
endur sína um stöðu trúnaðar-
manna og réttindi þeirra. „Það er
engin spurning að trúnaðarmenn
hljóta að leika lykilhlutverk í sam-
skiptum á vinnustöðunum. Það er
þess vegna ekki síður hagsmuna-
mál vinnuveitenda heldur en stétt-
arfélaganna að staða þeirra sé
viðunandi og þeir séu sem best
starfi sínu vaxnir.“
Forsetinn
fær viður-
kenningu
Á HÁDEGISVERÐARFUNDI sem
haldinn var í byggingu Sameinuðu
þjóðanna í New York fyrir helgi var
Olafi Ragnari
Grímssyni, for-
seta íslands, veitt
sérstök viður-
kenning fyrir
störf sín í þágu
alþjóðlegu þing-
mannasamtak-
anna, Parlia-
mentarians for
Global Action.
„Fundurinn
var sóttur af þingmönnum frá ýms-
um þjóðlöndum og sendiherrum hjá
Sameinuðu þjóðunum,“ segir Ólaf-
ur. „Þeir voru svo elskulegir að
veita mér viðurkenningu fyrir störf
mín á þessum vettvangi á síðustu
árum.“ Ólafur Ragnar var formaður
og síðar forseti samtakanna á árun-
um 1984-1990 en hefur síðan setið
í stjórn þeirra.
13-18
Jólasveinar konia í heímsókn
kl. 13,13:45 og 16:45
KRINGMN
frá nwrgni til hvöld.s
200 ár frá vígslu Dómkirkjunnar
Hýsti slökkvilið
og söfn bæjarins
Þórir Stephensen
TVÖ hundruð ár voru
liðin 30. október síð-
astiiðinn frá því
Dómkirkjan í Reykjavík var
vígð. Af þessu tilefni kom
út Saga Dómkirkjunnar í
tveimur bindum eftir séra
Þóri Stephensen, staðar-
haldara í Viðéy, sem var
dómkirkjuprestur 1971 til
1989. í bókinni er bygging-
arsaga kirkjunnar rakin og
safnaðarstarfið og greint
frá ýmsum munum sem
hafa verið í eigu kirkjunnar
og trúmáladeilum sem
henni hafa tengst. í bókinni
eru á fjórða hundrað mynda
og margar þeirra hafa ekki
áður birst á prenti.
í bók séra Þóris kemur
fram að Dómkirkjan var
níu ár í smíðum. Biskups-
stóllinn var fluttur frá
Skálholti til Reykjavíkur 1785 og
var þá gerð úttekt á Jóns kirkju
postula í Vík sem stóð í Aðal-
stræti. Hún þótti of lítil og var í
fyrstu ráðgert að byggja kirkju
utan um Víkurkirkju og notast
við hana meðan á framkvæmdum
stæði. Landlæknir stöðvaði hins
vegar framkvæmdirnar því við
ætlaðan byggingarstað höfðu ný-
lega verið grafnir bólusóttarsjúkl-
ingar. Þess vegna var ákveðið að
reisa Dómkirkjuna milli Austur-
vallar og Tjarnarinnar.
Hvernig kom til að þú fórst að
rita sögu Dómkirkjunnar?
„Ég er fæddur með mikinn
söguáhuga og strax og ég fór að
starfa í kirkjunni fór ég að halda
til haga öllu sem ég fann. Ég var
líka iðinn við að spyija séra Jón
Auðuns, sem hafði verið dóm-
kirkjuprestur frá 1945 og þekkti
séra Bjarna Jónsson vígslubiskup
og gamla kirkjuvörðinn, Árna
Árnason. Þarna fékk ég upplýs-
ingar um ýmsa kirkjugripi og
fleira sem ég hefði ekki náð með
neinu öðru móti. Eftir að ég hætti
sem dómkirkjuprestur og gerðist
staðarhaldari í Viðey fóru sóknar-
nefnd og prestar Dómkirkjunnar
að íhuga að láta skrifa sögu Dóm-
kirkjunnar. Þeir leituðu til mín
með verkið og ég ákvað að slá
til. Ég hef notað mínar frístundir
í ritstörfin undanfarin fjögur ár.“
Hvað er hægt að segja um
sjálfa smíði kirkjunnar?
„Þetta eru tvær kirkjur. Sú
fyrri er eftir danskan arkitekt að
nafni Kirkerup sem var þekktast-
ur fyrir að teikna hernaðarmann-
virki og lystihús. Winstrup heitir
sá er teiknaði seinni kirkjuna og
er hann fyrsti arkitektinn sem
kemur til Islands til þess að sjá
hvar húsið á að standa sem hann
er að teikna. Þegar
fyrri kirkjan var byggð
var enginn steinsmiður
sendur til landsins til
að byija með, einvörð-
ungu múrarar og smið-
ir. Múrararnir kunnu ekki að
höggva stein og þess vegna gekk
verkið mjög hægt.“
Hvaða breytingar gerði Wins-
trup á kirkjunni?
„Winstrup lagði til að byggt
yrði við báða enda kirkjunnar,
kórstúka öðru megin og forkirkja
hinum megin. Upp af henni vildi
hann hafa steinturn en rentukam-
merið danska samþykkti það ekki
af sparnaðarástæðum. Það varð
úr að byggð var forkirkja og timb-
urtum upp af þakinu, sá turn sem
er á kirkjunni í dag. Þetta var
fyrsta byggingin á Isiandi sem
var pússuð með sementi og það
furðulega er að Winstrup iagði
fyrir að íslensk: sandurinn yrði
► Þórir Stephensen er fædd-
ur 1931. Hann lauk kandidats-
prófi í guðfræði frá HÍ 1954
og stundaði framhaldsnám í
kennimannlegri guðfræði í
Þýskalandi 1964-1965. Hann
varð aðstoðarprestur við
Dómkirkjuna í Reykjavík
1971 og dómkirkjuprestur
1973-1989. Hann hefur verið
staðarhaldari í Viðey frá
1989. Hann hefur starfað mik-
ið að félagsmálum og eftir
hann liggja ýmis rit trúarlegs
og sagnfræðilegs eðlis. Kona
hans er Dagbjört G. Stephen-
sen og eiga þau þrjú börn.
þveginn áður en hann yrði notað-
ur í múrlímið. Danskur sandur var
notaður í pússninguna. Engu að
síður vildi hún -springa og lárétta
regnið okkar lamdi sig inn í múr-
steininn. Einnig urðu skemmdir á
kirkjunni innanfrá því hún var
ekki upphituð fyrr en 1879.“
Var nauðsynlegt að stækka
kirkjuna?
„Já, hún var orðin alltof lítil.
Þegar Latínuskólinn var fluttur
frá Bessastöðum og tók til starfa
í Reykjavík 1846 bættust við allt
að því sextíu manns sem höfðu
kirkjugönguskyldu annan hvern
sunnudag. Nemendurnir áttu frá-
tekin sæti í kirkjunni, tvo fremstu
bekkina á svölunum beggja meg-
in. Þeim var raðað niður á bekk-
ina eftir kunnáttu í skólanum
þannig að öllum var ljóst hver
stóð sig best í skólanum og hver
var lakastur. Biskup og stiftamt-
maður höfðu einnig sínar sérstöku
stúku í kirkjunni og einnig áttu
gömlu fjölskyldurnar í bænum
frátekin sæti. Kirkjan þjónaði
miklu meiru en guðs-
þjónustunni. 1819 var
byggt nýtt skrúðhús
og líkhús við kirkjuna.
1827 var farið að nota
líkhúsið sem geymslu
fyrir brunadæluna og fötur og
annað sem tilheyrði slökkviliðinu.
Þarna var því fyrsta slökkvistöð
Reykjavíkur þar til 1886. Á lofti
kirkjunnar voru einnig þrjú helstu
söfn bæjarins, þ.e. Landsbóka-
safnið, sem þá hét Stiftbókasafn,
Þjóðskjalasafnið, sem þá hét
Landsskjalasafnið, og Þjóðminja-
safnið, sem þá hét Forngripasafn.
Hið íslenska bókmenntafélag var
einnig uppi á lofti kirkjunnar allt
tii 1962. Þá var kirkjuloftinu
breytt í lítið safnaðarheimili.
Loks er saga safnaðarins vel
rakin, sagt frá barna- og æsku-
lýðsstarfi og ekki síst frá miklu
tónlistarlífi sem hefur haft varan-
leg áhrif á íslenska menningu.“
Áttu frátekin
sæti í
kirkjunni