Morgunblaðið - 02.02.1997, Síða 9

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 2. FEBRÚAR 1997 B 9
MAIMNLIFSSTRAUMAR
IVIATARLIST /Hvad erjógúrt?
Jógúrt á morgnana
ogjógárt á kvöldin!
að langlífi liggi í hægari efnaskipt-
um og almennt minni lífvirkni.
Brennsla sykurs í frumum líkam-
ans leiðir til myndunar hvarf-
gjamra efna, s.k. sindureinda, sem
í miklu magni geta valdið tjóni á
DNA sameindum og öðrum mikil-
vægum lífrænum efnum. Það er
skoðun margra líffræðinga að það
sé einmitt þessi skaðræna virkni
sindurefna sem er ein af meginor-
sökum öldrunar lífvera. Lakowski
og Hekimi telja að hægari efna-
hvörf leiði til myndunar færri sind-
urefna og dragi á þann hátt úr
hraða öldrunarferilsins.
Vísindamennimir í Montreal
segja að í raun og veru sé öll lífs-
starfsemi, vöxtur og hreyfing líf-
löngu ormanna langtum hægari en
hjá frændum þeirra sem einungis
lifa í 10 daga. í ljósi þessa er ólík-
legt að fólk, ef það ætti kost á,
mundi kæra sig um lengra en langt-
um tilþrifaminna líf. Hver vill vera
barn í 60 ár eða á eftirlaunum í
heila öld? Vissulega er erfðafræði
manna langtum flóknari en erfða-
fræði orma og því er langt í það
að við, eða barnaböm okkar, eigum
kost á slíkum boðum. Það er hins-
vegar ljóst af hveiju náttúran hefur
ekki boðið ormunum upp á það
langlífí sem Lakowski og Hekimi
hafa gefíð þeim. Jafnlengi til þess
að eignast afkvæmi eða hreyfa sig
frá einum stað til annars hefði
gert þá tilvalin fórnardýr hraðari
og sterkari, en skammlífari skor-
dýra.
Rannsóknir af þessu tagi eru
mjög áhugaverðar frá vísindalegu
sjónarmiði og hugsanlegt er að vís-
indi framtíðarinnar geti haft ein-
hver not af þeim. Mikil lenging lífs-
ins virðist hinsvegar leiða til lífs-
forma sem eru tilþrifaminni og ef
til vill óhæf til sjálfstæðs lífs í nátt-
úrulegu umhverfi, utan veggja
rannsóknarstofunnar. Við ættum
því að binda meiri vonir við aðrar
leiðir til lengra lífs, s.s. þær sem
leiða til betri gmndvallarskilnings
á þeim sjúkdómum sem stytta ævi
milljóna á hverju ári.
Margar kenningar hafa í sér ófull-
komleika tilgátunnar, og oft þannig
að fáránlegt er að hugsa sér þann
efnislega veruleika sem þær tákna.
L.D. Landau, hinn frægi rússneski
eðlisfræðingur, var síðastur allra
sem hafði öll meginsvið eðlisfræð-
innar á valdi sínu. Eitt hins ótal-
marga sem hann gerði var kenning
um samverkan fermieinda, sem
gengur alls ekki nema að einhver
guðvera hafi við upphaf heims (Á
eðlisfræðingamáli heitir það t = -
oo) og byijað hægt að setja á kraft
sem orkar á milli eindanna, þannig
að honum sé akkúrat komið á nú
í dag með þeim styrk sem hann
mælist. Annað og mun stærra dæmi
er að margt er óljóst í sambandi
við gang tímans. Hann hefst í
klassískri aflfræði á sömu rök-
hyggju og er Múnchhausen barón
tók sjálfan sig upp á hárinu. Gang-
ur himintungla stjórnaði tímanum
og aftur var tíminn látinn stjórna
gangi himintunglanna. Ekki tekur
betra við í nútímaeðlisfræðinni er
grundvallaijafna skammtafræði
kennd við E. Schrödinger lætur
hlutina einnig geta gerst aftur á
bak á þann veg að sami atburður
er jafneðlilegur sé tekin af honum
kvikmynd og hún leikin aftur á
bak. Samt er efnisveruleikinn fullur
af atburðum sem geta ekki gerst
aftur á bak. Vitaskuld hefur margt
verið skýrt við þessi vandamál sem
er ekki hægt að skýra hér. En allt-
ént er mynd almennings af hinum
alrétt hugsandi vísindamanni röng.
Mig minnir að ég hafi heyrt um
eðlisfræðing sem vitnaði í gamla
sönnun um að ógerlegt sé að reikna
út hvernig þijár eindir hreyfast,
sannaði svo það sama um tvær
samverkandi eindir, síðan um eina
eind og endaði röðina á að sanna
að ógerlegt sé að reikna út hvernig
engin eind hreyfist. Engin eind er
semsé of margar eindir til að hægt
sé að henda reiður á hreyfingu
hennar.
JÓGÚRT er ein elsta fæðutegund
jarðar og eins má kalla hana fyrsta
skyndiréttinn, en skyndirétturinn
sá er afar auðugur af vítamínum
og annarri næringu. Náttúruleg,
hrein jógúrt inniheldur meira af
b-vítamíni tíamíni og riboflavíni
heldur en mjólk og eins meira pró-
tein. Einnig er hún full af kalsíum
og inniheldur líka járn, fosfór og
potassium. Jógúrt er tilvalin sem
staðgengill fyrir kólesterólgreif-
ana ijóma og sýrðan ijóma. Þrátt
fyrir þessa góðu eiginleika var jóg-
úrtin ekki uppgötvuð á Vestur-
löndum fyrr en frekar nýlega,
miðað við hvað hún er búin að
vera lengi við lýði annars staðar.
ÞAÐ voru hirðingjar í Asíu sem
„fundu upp“ jógúrtina af til-
viljun. Pokarnir sem þeir báru
mjólkina í voru úr kindavömbum
og þar þrífst hin heillavænlega
baktería sem
geijaði síðan
mjólkina í hitan-
um.
Margar vísanir
til jógúrts er að
finna bæði í forn-
um menningar-
samfélögum Asíu
og eins Balkan-
löndum Suðaustur-Evrópu. Sumir
sem hafa rannsakað Biblíuna
halda því fram að um Fyrirheitna
landið hafí streymt „laban“ (enn
notað sem orð yfir jógúrt) og hun-
ang, en ekki mjólk og hunang.
Eins má finna ,jógúrttilvísun“ í
sjálfri Sköpunarsögunni, er Abra-
ham býður mönnunum þreniur
sem tilkynntu honum fæðingu ís-
aks, jógúrt, sem erfikenning telur
hafa verið lykilinn að fijósemi
hans og langlífi.
Kákasusjógúrt fór að fást hér
fyrir nokkrum árum og hún var
auglýst með myndum af hressu
og spræku eldra fólki þaðan við
leik og störf. Súperheilsa fólks frá
þessum slóðum er nefnilega meira
en goðsögn. Á 19. öld uppgötvaði
maður að nafni Ilya Mechnikov
að fólk í Búlgaríu vann erfiðis-
vinnu og eignaðist börn langt fram
yfir þann aldur sem menn eru yfir-
leitt vanir. Hann var að rannsaka
ófijósemi og orsakir hrörnunar hjá
mönnum, og komst að þeirri niður-
stöðu að jógúrtin (sem Búlgarar
borða mikið af) væri lykillinn að
hreysti þeirra.
En hvaða töfraefni er í jógúrt-
inni? Þessum merka Ilya tókst að
einangra tvær höfuðbakteríur jóg-
úrtinnar, þær streptococcus
thermophilus og lactobacillus
bulgaricus. Hans kenning er sú
að þessar bakteríur hafi góð áhrif
á þarmaflóruna, og hafi þannig
stjórn á skað-
legum bakter-
íum, sem
venjulega
dvelja í líkam-
anum um langa
hríð og eitra
líkamann og
flýta þannig
fyrir hrömun
hans. Frábær
nýjung í ,jóg-
úrtflóru" okkar
hér er Ab-
mjólkin sem
allir ættu að
gera að sínu
daglega brauði,
en hún er sýrð
með lactobac-
illus acidophil-
us og
bifidobacter-
ium bifidum,
sem báðir eru
einstaklega
hollir og góðir
fyrir líkamann.
Sjálfsagt er að
benda fólki líka
á í allri þessari
flensutíð að
drekka nóga
Ab-mjólk með
hinum illræmdu (fyrir þarmaflór-
una), en oft nauðsynlegu penisill-
ínkúrum sem margir þurfa stund-
um að fara á.
Jógúrt er notuð í matseld
margra landa. Hjá Indveijum er
t.a.m. algengt að bera fram hina
frískandi jógúrtblöndu raita með
karrýréttunum, annaðhvort ferska
eða kryddaða, með grænmeti eða
ávöxtum úti í. Einnig búa þeir til
úr jógúrt frískandi drykk sem kall-
ast ihassi. Grikkir búa til ljúffeng-
an eftirrétt úr jógúrt og hunangi,
og einnig er réttur þeirra tzatziki
margrómaður. Á matseðli Búlgar-
íu má finna gómsætt gúllas og
paprikurétti með jógúrt í og eins
í Rússlandi og Skandinavíu er hún
mikið notuð í mat og svo mætti
lengi telja. Frakkar hafa löngum
einnig verið miklar jógúrtætur, en
þeir nota jógúrt mikið í stað sýrðs
og venjulegs ijóma Ein leið til að
búa til jógúrtina sjálfur er einfald-
lega að sjóða mjólk, kæla hana
síðan niður í ca líkamshita og
bæta síðan dálitlu af tilbúinni jóg-
úrt út í og halda blöndunni heitri
þar til hún lyftir sér. Tilvalið er
að fá sér jógúrt með morgunkomi
og ávöxtum (ferskum eða þurrk-
uðum) í morgunmat. Þessi blanda
er bæði auðmeltanleg og mjög
næringarrík auk þess sem hún
bragðast afar vel.
Jógúrt er ekki eingungis fyrir
munn og maga, hún er líka góð
fyrir húðina, og sagt hefur verið
að fyrirsætur margar hveijar þvoi
andlit sitt með hreinni jógúrt. Ég
heyrði einhvern tíma að leikkonan
Audrey Hepburn notaði jógúrt sem
andlitsmaska! í slíkan maska er
gott að blanda t.d. haframjöli,
ferskum jarðarbeijum og hunangi.
Þessi blanda fer mjög vel í húðina
og hún ljómar af kæti. Þessi
ijómakennda og bragðgóða fæða
er frábær því hægt er að nota
hana í svo margt, auk þess sem
hún er rosalega holl og fitulítil.
Við skulum því nýta hana út í
ystu æsar, en ekki bara sem morg-
unverð. Hún er náttúrlega lostæti
með ávöxtum út í, en mjög snið-
ugt er líka að setja grænmeti út
í hana og borða þannig sem með-
læti með kjöti eða fiski, eða eina
og sér, sem frískandi sósu eða
sjálfstæðan rétt. Hún er frábær í
grænmetisrétti og sem staðgengill
ijóma t.d. í rétt eins og strogan-
offbuff. Notið ímyndunaraflið og
borðið jógúrt með nánast hveiju
sem ykkur dettur í hug. Með því
uppgötvið þið ekki bara frábært
nýtt bragð, heldur græðir bæði
heilsa og útlit á jógúrtneyslunni.
Eggjapúnsfrauðís
3 msk. hunang
1 egg
3 msk. viský
1 'A bolli hrein jógúrt
1 'A bolli mulnir ísmolar
Setjið allt hráefnið í matreiðslu-
vél (blandara) og hrærið þar til
ísmolarnir eru orðnir að ískrapi,
Setjið blönduna í frystibox og lát-
ið bíða í frysti uns hún er orðin
maukkennd, látið hana þá þiðna á
ný og setjið hana svo aftur í frysti
og látið fijósa vel. Berið fram í
háum frauðísglösum eða eftir-
réttaskálum.
/

Iffel
GoldStar
símabúnaður
GoldStar GT-9500
Þráðlaus sími fyrir heimili og fyrirtæki, með innbyggt
símtæki í móðurstöð og innanhússtalkerfi milli allt að
þriggja þráðlausra síma og móðurstöðvar.
Grunnpakki:
Móðurstöð með einum þráðlausum síma og öllum fylgihlutum.
| Verð kr, 24.490.- stgr. I
Auka þráðlaus sími:
Þráðlaus sími með fylgihlutum.
GoldStar
GS-635
Símtæki með hátalara og endur-
vali.
Sérstakléga falleg hönnun.
Litir. Rauður; grænn og Ijós grár
Verð kr. 3.900.- stgr.
Síðumúla 37 *108 Reykiavík Endursöluaðilar: Eyjaradíó- Vestmannaeyjum, Metró-Akureyri.Tölvuvæðing- Keflavík
Sími 588 2800 • Fax 56ö 7447 Hátíðni- Höfn, Snerpa- Isafirði, Versl. Hegri- Sauðárkróki ogiölvuþjónusta Húsavíkur.
® O -V
jf
eftir Álfheiöi Hönnu
Friðriksdóltur