Morgunblaðið - 16.02.1997, Page 12

12 B SUNNUDAGUR 16. FEBRÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ARL Guð-
mundsson
heillaði mig
upp úr skón-
um strax við
fyrstu kynni.
Þessi líflegi
en þó hljóð-
láti drengur tjáir sig aðallega með
svipbrigðum, meðal annars með
breiðu brosi, sem fyllir andlitið og
augun, þannig að útgeislunin nær
til alls líkamans. Greinilegt er líka
að skopskynið er til staðar.
Nokkrir krakkar á Islandi eru í
svipuðum sporum og Kalli. Það sem
hann hefur umfram þau er að ganga
í venjulegan skóla, vera inni í
kennslustofunni allan skólatímann
og taka fullan þátt í hópverkefnum.
Líklegast er hann eina fatlaða
barnið á íslandi sem býr við þessar
aðstæður, því þó að mörg þeirra
gangi S skóla með ófötluðum fara
þau jafnan stóran hluta dags í sér-
kennslu eða æfingar utan bekkjar-
ins. Þó að Kalli hafi sérkennara
með sér allan tímann eru bekkjar-
kennararnir tveir jafn ábyrgir fyrir
sérkennslunni og bekknum. „Þetta
þykir mjög sérstakt því venjulega
sér sérkennarinn alfarið um fatlaða
barnið," segir Helga Ragnheiður
Gunnlaugsdóttir sérkennari sem
sinnti kennslu Kalla þann tíma sem
blaðamaður og ljósmyndari voru
staddir í skólanum.
Hvílíkt jafnvægi!
Það var áhugavert að fylgjast
með kennslu í 4. bekk 25 í Lundar-
skóla morgun einn í janúar. Tvennt
vakti sérstaka athygli, í fyrsta lagi
hversu mikið jafnvægi og friðsæld
ríkti innan bekkjarins og í öðru lagi
hvernig félagar Kalla, þeir Villi,
Friðrik, Erlendur, Helgi, Stefán og
Fúsi komu til hans að spjalla eða
ljós að það var alls ekki á spjöldun-
um, svo Helga Ragnheiður fann
möppu og loks fannst orðið: „Hve-
nær“. Blaðamaður kveikir á perunni
og spyr: Ertu að spyija hvenær
greinin birtist í blaðinu? Og þá
færist þetta geislandi bros yfir and-
litið, sem gefur til kynna að spurn-
ingin var rétt. Ekki þarf viðkom-
andi heldur að vera lengi í návist
Kalla áður en skynjað er á svip-
brigðum hvað þýðir nei eða hvað
er neikvætt. Stundum notar hann
einnig „á“ og „ei“ fyrir já og nei.
Því næst var drifið í að fara yfir
margföldunartöfluna. Til að Kalli
geti verið þátttakandi notar Ingi-
björg þá aðferð að láta krakkana
keppa. Hlutverk Kalla er að vera
tímavörður með aðstoð Helgu
Ragnheiðar og greinilegt er að hon-
um er skemmt. Þegar nýtt met,
3,48 mínútur fyrir 5 sinnum töfi-
una, er slegið heyrist gleðióp frá
bekknum og Kalli brosir út undir
eyru.
Vcrkcfniö verólaunaó
Sá árangur, að hafa fjölfatlað
bam inni í hefðbundnum bekk, þar
sem umgengnin er á sömu nótum
og annarra, hefur náðst með sam-
stilltu átaki stórs hóps. Þetta eru
foreldrar Kalla, þau Ingibjörg Auð-
unsdóttir sérkennari og Guðmundur
Svafarsson verkfræðingur, kennar-
arnir Ingibjörg Haraldsdóttir og
Ragna Pálsdóttir sem var samkenn-
ari Ingibjargar fyrstu tvö árin,
skólastjórinn Hörður Ólafsson,
nemendur og foreldrar nemend-
anna. Svo vel hefur tekist til að
Ingibjörg Haraldsdóttir hlaut síð-
astliðið haust gullverðlaun í sam-
keppni á vegum Evrópusambands-
ins um besta verkefni til aðstoðar
fötluðum í grunn- og framhalds-
skólum. Samkeppnin er hluti af
leUtuaí
í HÖFTUM
Á LEIÐ í ÚTRÉTTINGAR. Ingibjörg Auðunsdóttir, mamma Kalla, ber
hann út í fjölskyldubílinn.
Á SKIPTIBORÐI í SKÓLANUM. Ingibjörg Haraldsdóttir kennari hefur
verið stoð og stytta fjölskyldunnar.
HLEGIÐ MEÐ HELGU. Fléttuna flottu fékk Kalli á Kanaríeyjum nú
um nýárið þegar fjölskyldan fór eftir nokkurt hlé til sólarlanda.
Samskipti fjölskyldu fatlaðs barns við opinbera þjónustu
Heilsugæsla
Barnalæknir Heimilislæknir Tannlæknir Fræðsluskrifstofa Norðurlands eystra
Fræðslustjóri Tölvuséríræðingur Sérkennslufulltrúi Sálfræðingur
Sjálfsbjörg Akureyri
Sjúkraþjálfun

Reykjavík
----O-------
Öskjuhlíðarskóli
Hjálpartækjamiðstöðin
Greiningar- og
ráðgjafarstöð ríkisins
Hjálpartækjabankinn
Styrktarfélag
lamaðra og fatlaðra
Stoðtækjasmiður
Tölvumiðstöð fatlaðra
Lundarskóli
Skólastjórnendur
Tveirkennarar
Sérkennari
Hjúkrunarfræðingur
Talkennari
Akureyri
Svæðisskrifstofa
málefna fatiaðra
á Norðurl. eystra
Framkvæmdastjóri
Leikf.safn + tengii.
Félagsráðgjafi
Starfsmaður
foreldra fatlaðra barna'
og aðstandenda þeirray
á Akureyri
Sumardvðl
Stuðningsfjölsk.
Félagsmálastofnun Tómstunda-
Akureyrar og félagsmál
Félagsmálastjóri Liðveisla
Deildarstjóri Liðveitandi
dagvistardeildar n
Tryggingastofnun
ríkisins
Tannlæknaþjónusta
Styrkur eða lán
til bifreiðakaupa
Ferðakostnaður o.fl.
Skóladagheimili
Tveirforstöðum
Stuðningsaðili
Myndin sýnir þær stofnanir og einstaklinga sem fjölskylda meö
fjölfatlað barn þarfað hafa samskipti við mörgum sinnum á ári.
„Á tveggja mánaða timabili fór ég á 30 fundi og skráði 60 símtöl
i tengslum við Kalla. Þetta var fjórðungur af minum vinnutíma“
segir Ingibjörg Auðunsdóttir móðir hans.
sprella þegar tækifæri gafst. Þetta
eru bestu vinir hans og nær vin-
skapurinn utan skóla, þannig að
þeir heimsækja hann og hann þá.
„Vinir Kalla hafa mikil samskipti
við hann í tímum og fylgjast vel
með því sem hann er að gera. Einn-
ig sýna þeir skólavinnu hans áhuga.
Þessi samskipti trufla ekki og við
lítum á þau sem jafn eðlileg og písk-
ur,“ segir Ingibjörg.
í fyrsta tíma var stafsetningar-
æfing og á meðan Ingibjörg nánast
hvíslaði textann fyrir nemendur lét
Helga Ragnheiður Kalla lesa. Það
gengur þannig fyrir sig að orð eru
öðrum megin á síðunni en teikning-
ar af sömu hlutum hinum megin.
Efst á síðunni vinstra megin festir
Helga já og hægra megin nei. Síðan
hefst lesturinn með því að hún
bendir á fyrsta orðið, Kalli les það
í buganum, Helga bendir á fyrstu
teikninguna, augu Kalla staðnæm-
ast við „nei“ og þannig heldur hún
áfram þar til augu Kalla staðnæm-
ast við ,já“. Síðan tengir Helga
Ragnheiður orð og teikningu með
striki. Ef Kalli getur ekki rétt er
hann beðinn að lesa aftur og byijað
er upp á nýtt.
Talaö meó „blissi“
Þegar hér var komið vildi Kalli
fá að spyrja blaðamanninn spum-
ingar og þá var „blissið" tekið fram.
Það era táknmyndir með orðum,
sem Kalli notar til að tjá sig. Á
höfuð hans eru sett gleraugu með
tæki sem beinir geisla á orðin og
þarf mikla einbeitingu til að beina
geislanum á rétt orð. Á Kalli eftir
að styrkja hálsinn enn meir til að
ná betra valdi á hreyfingunum.
Ennfremur krefst þetta mikils sam-
spils kennara og nemanda.
Eftir mikla leit að orðinu kom í
HELIOSII víðtækri samstarfsáætl-
un á vegum ESB um málefni fatl-
aðra.
Ingibjörg Auðunsdóttir, móðir
Kalla, ítrekar að sá árangur að
gera Kalla kleift að fylgjast með
hinum krökkunum, hafi ekki komið
af sjálfu sér. Hún þakkar öllum
þeim sem á undan hafa gengið og
þokað málefnum fatlaðra í þessa
átt. „Það að leyfa Kalla að lifa eins
eðlilegu lífi og mögulegt er hefur
verið mikil barátta á öllum stigum
en við höfum alla tíð fengið farsæl-
ar lausnir."
Hún bætir við að á Norðurlandi
eystra sé sérstaklega vel staðið að
Sautján fötluð börn
hefja nám í fyrsta
bekk á næsta ári á
Akureyri einni
málefnum fatlaðra og stefna
fræðsluskrifstofu skýr í málefnum
barna með sérþarfir. Markvisst hafi
verið unnið að því að öll börn fengju
nám í sínum heimaskóla, sem komi
sér vel þar sem sautján fötluð börn
muni heija nám í fyrsta bekk á
næsta ári. „Skólarnir neita þeim
ekki um aðgang heldur velta strax
fyrir sér hvað hægt er að gera til
að mæta þörfum þeirra. Þetta lýsir
því hvað skólarnir hér og kennar-
arnir eru orðnir faglega sterkir,“
segir Ingibjörg. Hún tekur einnig
fram að Akureyrarbær hafi alla tíð
staðið vel að málefnum sem snúa
að Kalla en segir að án nöfnu sinn-
ar hafi hún ekki getað verið.
„Þetta «cta allir“
Ingibjörg Haraldsdóttir, sem er
þroskaþjálfi og íþróttakennari, seg-
ir að ekkert mál sé að aðlaga starf
bekkjarins að fjölfötluðum einstakl-
ingi. Hún telur ekki að það skipti
sköpum að hún hafi unnið mikið
með fötluðum og álítur aðra kenn-
ara fullfæra um að taka að sér fatl-
að barn í bekk. „Ég held að það
sem skipti máli sé fyrst og fremst
viðhorf kennarans og skólans gagn-
vart hinum fatlaða. Kennarinn
verður þó að vera þeim eiginleikum
búinn að vera opinn og hafa margt
á tilfinningunni. Nákvæmlega
svona finnst mér að samstarf eigi
að vera, því að mínu mati eiga fötl-
uð börn fullan rétt á að vera í sínum
hverfisskóla með jafnöldum úr göt-
unni. Það myndast vinskapur þegar
krakkarnir ganga í sama skóla og
einnig þegar mikil tengsl eru innan
bekkjarins. Aftur á móti verður vin-
skapurinn mun minni ef krakkarnir
era teknir út úr bekk í sérkennslu-
stofu. Þannig verður hinn fatlaði
alltaf gestur í skólastofunni.“
Ingibjörg leggur áherslu á að
blönduninni verði að stýra strax í
upphafi, því það komi ekki af sjálfu
sér. „í fyrstu unnum við markvisst
með bekkinn þannig að krakkarnir
fóru í hlutverk Kalla. Þau léku sér
í tækjunum hans og stundum völd-
um við eitt og eitt barn sem mátti
ekki tala. Meira að segja í einum
tíma mötuðum við eitt barnið, alveg
eins og gert er við Kalla, þannig
að þau reyndu ýmislegt,“ segir Ingi-
björg.
Þó að rólegt yfirbragð og jafn-
vægi einkenni bekkinn nú segir
Ingibjörg að svo hafi ekki alltaf
verið. Það vora jafn hávaðasöm og
fyrirferðarmikil börn sem hófu nám
í 1. 25 eins og í öðrum 1. bekkjum.
Munurinn er sá að þau urðu strax
að tala tillit til Kalla því hann stífn-
aði upp eða fór að gráta við hvell
hjóð eins og þegar þau kölluðu hátt
sín á milli. „Þá notuðum við tæki-