Morgunblaðið - 26.02.1997, Qupperneq 26

26 MIÐVIKUDAGUR 26. FEBRÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Þroskaheftir og
kynferðisofbeldi
BÖRNUM sem
verða fyrir kynferðis-
legu ofbeldi hér á landi
er yfirleitt ekki tryggð-
ur fullnægjandi stuðn-
ingur.
Búast má við að ekki
færri en 50 böm þurfi
árlega á sérhæfðri
meðferð að halda. Eng-
in hópmeðferð stendur
þeim til boða, áfalla-
meðferð skortir yfir-
leitt og lítið eða ekkert
skipulag er á því hvem-
ig og hvort þeim er
veitt langtímameðferð.
Þetta em alvarlegar
upplýsingar úr svari
félagsmálaráðherra, sem lagt var
fram á Alþingi við fyrirspum Jó-
hönnu Sigurðardóttur um kynferðis-
lega misnotkun á bömum. Sérstak-
lega þegar litið er til þess, að aðeins
10% af þessum málum eru uppi á
yfirborðinu, en það er álit þeirra sem
gerst þekkja þessi mál.
Líða fyrir niðurskurð
ríkisstjórnarinnar
Það er ljóst að niðurskurðurinn
til heilbrigðismála hefur bitnað
aivarlega á þjónustu
við þennan hóp barna.
Starfsfólk á Barna- og
unglingageðdeild
Landspítalans hefur
aldrei upplifað annað
eins. Ásókn þangað og
álagið þar hefur aldrei
verið meira.
Önnur meðferð er
kostnaðarsöm fyrir
aðstandendur, sjúkra-
tryggingar taka
hvorki þátt í sálfræði-
kostnaði né útgjöldum
vegna félagsráðgjaf-
ar. Félagsmálastofn-
anir geta að vísu kom-
ið til móts við þann
kostnað, en oft er það aðeins að
hluta.
Lítil fræðsla, meðferð
og stuðningur
Þroskaheftir eiga mun frekar á
hættu en aðrir að verða fórn-
arlömb kynferðisofbeldis.
Hér á landi hefur þessum hópi
lítið verið sinnt eða hann kannaður
með tilliti til kynferðismisnotkun-
ar. Ekkert í námsefni hans tekur
á þessum málum.
Meðferð fyrir fóm-
arlömbin verður að
auka, segir Asta R.
Jóhannesdóttir, og
huga sérstaklega að
áhættuhópum eins og
þroskaheftum.
Brýnt er að koma á fót öflugri
kynfræðslu þroskaheftra svo að
þeir geri sér grein fyrir því hvenær
verið er að bijóta gegn þeim. Auk
þess þarf að tryggja að þeir fái
sömu meðferð og stuðning og aðr-
ir.
Allt að 70% fórnarlömb
kynferðisofbeldis
Samkvæmt erlendum könnun-
um hefur að meðaltali meira en
önnur hver þroskaheft kona orðið
fyrir kynferðislegri misnotkun
einhverntíma á lífsleiðinni, sem
barn eða síðar, en margar þeirra
ná aldrei andlegum þroska fullorð-
inna. Aðrar kannanir sýna enn
Ásta R.
Jóhannesdóttir
Fermingar
Sunnudaginn 9. mars gefur Morgunblaðið út hinn árlega blaðauka Fermingar, en um
4 þúsund ungmenni verða fermd nú í lok marsmánaðar og í aprílmánuði.
Er þetta í áttunda sinn sem slíkur blaðauki er gefínn út með upplýsingum á einum
stað um allt það sem viðkemur undirbúningi fermingardagsins.
í blaðaukanum verður m.a. rætt við fermingarböm og foreldra um undirbúninginn og
fermingardaginn. Fjallað verður um fatnað, hárgreiðslu,
veisluna ásamt uppskriftum af mat og kökum, skreytingar á fermingarborðið, fermingargjafir og
gefnir minnispunktar varðandi fermingarundirbúninginn.
Auk þess verður fjallað um fermingar íslenskra bama erlendis, tekin verða tali fermingarböm
fyrr og nú, skoðaðar gamlar fermingarmyndir ásamt fleiru.
Allar nánari upplýsingar veita starfsmenn auglýsingadeildar
í síma 569 1171 eða með símbréfi 569 1110.
Skilafrestur auglýsingapantana
er til kl. 12.00 mánudaginn 3. mars.
- kjami málsins!
hærri tölur, allt upp í 70%.
Mörg dæmi eru um að til Stíga-
móta komi þroskaheftar konur
sem hafa orðið fyrir kynferðislegu
ofbeldi í æsku og síðar - og ekk-
ert hafði verið brugðist við því.
Þær finna til vanmáttar og von-
leysis - og hending er hveiju
þroskaheftir segja frá í tilvikum
sem þessum.
Stjórnvöld að vakna -
þrír karlar funda
Þroskahjálp hefur reynt að
bregðast við með námskeiðum um
þessi mál fyrir starfsfólk á sambýl-
um fyrir þroskahefta. Og nú félags-
málaráðherra með því að skipa þijá
karla í nefnd til að gera úttekt á
kynferðilegu ofbeldi á heimilum
fyrir fatlaða.
Það er jákvætt að stjórnvöld hafí
vaknað til vitundar um vanda þessa
hóps og vilji taka á þessum málum.
En hefði ekki jafnréttisráðherrann
átt að hafa samráð við Þroskahjálp
vegna þessa og skipa þó ekki væri
nema eina konu í nefndina?
Kvenfólk er oftast þolendur, én
karlarnir gerendur í þessum alvar-
legu málum.
Stuðning við og meðferð fyrir
fórnarlömb kynferðisofbeldis verð-
ur að auka, en 'einnig að huga sér-
staklega að áhættuhópum eins og
þroskaheftum.
Höfundur er alþingismaður.
Hvert stefnir sál-
fræðiþjónusta í
grunnskólanum?
SÁLFRÆÐINGAR hafa unnið
við skóla á íslandi í yfir 30 ár,
en það var fyrst við setningu
grunnskólalaganna 1974 sem sál-
fræðiþjónustan var skilgreind. í
þeim lögum var lagður grunnur
að metnaðarfullu starfi til aðstoð-
ar grunnskólabörnunum og fjöl-
skyldum þeirra, sem því miður
hefur verið dregið
úr með hveijum nýj-
um grunnskólalög-
um. Sem dæmi um
minnkandi þjónustu
er, að í lögunum frá
1974 var gert ráð
fyrir einum sálfræð-
ingi á hveija þúsund
nemendur, en núna
er hlutfallið einn sál-
fræðingur á u.þ.b.
fimmtán hundruð
nemendur. Á sama
tíma hefur eftir-
spurnin eftir þjón-
ustu sálfræðinga
aukist gífurlega,
þannig að ekki hefur
verið hægt að sinna nema brýn-
ustu vandamálunum.
Kosturinn við sálfræðiþjónustu
í skólum hefur verið nálægðin við
Sálfræðingar, segja þær
Agústa Gunnarsdóttir
og Svanhvít Björg-
vinsdóttir, hafa
áhyggjur af skerðingu
sálfræðiþjónustu við
grunnskólaböm.
börnin og auðvelt aðgengi að
þjónustunni þar sem sálfræðingar
hafa fasta viðveru í skólanum.
Foreldrar og starfsfólk skóla hafa
nýtt sér þessa ráðgjafarþjónustu
þannig að hægt hefur verið að
íeysa mál áður en í óefni er kom-
ið. Þessi þjónusta, sem að stórum
hluta er forvarnarstarf, hefur ver-
ið ódýr fyrir samfélagið og að
kostnaðarlausu fyrir þá sem hafa
notað hana.
Sálfræðingar hafa áhyggjur af
skerðingu sálfræðiþjónustu við
grunnskólabörn, sem boðuð er í
nýjum grunnskólalögum. Þessi
þjónusta á að vera hluti af heild-
stæðri þjónustu við börn og fjöl-
skyldur þeirra, en eins og staðan
er í dag vantar mikið upp á. í
kjölfar nýrra laga um grunnskól-
ann var sett reglugerð um sér-
fræðiþjónustu í grunnskólum
landsins, sem skerðir verulega þá
sálfræðiþjónustu sem börnum og
fjölskyldum þeirra hefur staðið til
boða.
í nýrri reglugerð um sérfræði-
þjónustu skóla, sem sett var sl.
sumar, er hlutverk sálfræðingsins
þrengt til muna. Búið er að draga
úr þeirri ráðgjafarþjónustu, sem
foreldrum grunnskólabarna hefur
staðið til boða fyrir sig og börn
sín. í stað þess að hafa barnamið-
aða þjónustu, eins og verið hefur,
hafa menntamálayfirvöld breytt
þessari þjónustu í skólamiðaða
þjónustu og störf sérfræðiþjón-
ustu skóla eiga fyrst og fremst
að beinast að því að efla grunn-
skólana sem faglegar stofnanir,
sem geti leyst flest þau viðfangs-
efni sem upp koma í skólastarfi
og leiðbeina starfsmönnum skóla
eftir því sem við á. Vandamál
barnanna eru enn til staðar og
einhver verður að sinna þeim
verkefnum, sem sálfræðiþjónusta
skóla sinnti áður. Það er ekki nóg
að finna þau börn, sem eiga rétt
á aðstoð skv. lögum, heldur þurfa
að vera til staðar úrræðin sem
veita eiga þeim aðstoðina. Þetta
samræmist ekki þeirri kröfu, að
þjónusta við börn og fjölskyldur
þeirra verði heildstæð, þ.e. að
ekki þurfi að leita til margra að-
ila í mörgum „kerfurn" til að fá
aðstoð.
Eins og fram hefur komið er
reglugerðin ný og lítil reynsla
komin á hana. Nýlega var haldinn
fundur með mörgum sálfræðing-
um, sem starfa við skóla. Þar kom
fram veruleg óánægja með skerta
þjónustu, bæði þeirra sem veita
þjónustuna og þeirra sem nota
hana.
Okkar tillaga er, að í lok skóla-
ársins 1996-1997, fari fram mat
á því hvernig vinna samkvæmt
nýrri reglugerð hefur komið til
móts við þarfir nemenda og ann-
arra þeirra aðila, sem þurfa á
þjónustu sálfræðinga í skólakerf-
inu að halda.
Ágústa er formaður Félags
sálfræðinga viðskóla. Svanhvíter
formaður Sálfræðingafélags
íslands.
Svanhvít Ágústa
Björgvinsdóttir Gunnarsdóttir