Morgunblaðið - 21.05.1997, Qupperneq 32

32 MIÐVIKUDAGUR 21. MAÍ1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 21. MAÍ 1997 33
JHffltypniÞIfifetfe
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
STAÐANA
VESTFJÖRÐUM
VINNUDEILAN milli Alþýðusambands Vestfjarða og
vinnuveitenda á Vestfjörðum er í algjörum hnút, sem
virðist vera illleysanlegur. Verkföll þar vestra hafa nú
staðið á 5. viku og eru vestfirzkir verkfallsverðir á ferð
um landið til þess að koma í veg fyrir landanir vest-
firzkra fiskiskipa utan heimahafna. Verkalýðsfélög utan
Vestfjarða hafa og boðað samúðarvinnustöðvanir til þess
að styðja við baráttu félaga sinna fyrir vestan. Sáttasemj-
ari ríkisins hefur látið í ljós þá skoðun, að tilgangslaust
sé að leggja fram sáttatillögu, svo mikið beri í milli deilu-
aðila.
Deilurnar fyrir vestan bera merki fortíðar. Forystu-
menn ASV virðast telja, að vestfirzk fiskvinnslufyrirtæki
og útgerðir geti borið mun hærra kaupgjald en önnur
sambærileg fyrirtæki í landinu, með kröfum sínum um
mun hærri laun þar en um samdist annars staðar. Sann-
leikurinn er sá, að um árabil hafa vestfirzk sjávarútvegs-
fyrirtæki staðið mun verr en útgerðar- og fiskvinnslufyrir-
tæki annars staðar á landinu. Sú var tíðin, að fyrirtækin
fyrir vestan voru hin öflugustu á landinu. Það er löngu
liðin tíð. Ástæður þess hafa verið margræddar. Það er
fyrst á síðustu misserum, sem forráðamenn sjávarútvegs-
fyrirtækja á Vestfjörðum hafa hafizt handa um endur-
skipulagningu atvinnugreinarinnar, með sameiningu fyr-
irtækja og myndun stærri heilda, sem gefizt hefur vel
annars staðar.
Árangur þessarar endurskipulagningar er ekki kominn
í ljós. Þau áföll, sem fyrirtækin eru að verða fyrir vegna
langvarandi vinnustöðvunar geta riðið sumum þeirra að
fullu og valdið því, að önnur verða mun lengur að ná sér
á strik en ella. Vinnustöðvunin er því ekki til þess fallin
að bæta hag verkafólks á Vestfjörðum heldur getur hún
auðveldlega orðið til að veikja fyrirtækin enn frekar. Það
er raunveruleg hætta á að óbreyttu, að vinnudeilan nú
verði upphafið að því að byggð dragist enn frekar saman
á Vestfjörðum
Það þjónar ekki hagsmunum neinna, og allra sízt verka-
fólks, að eyðileggja grundvöll undirstöðuatvinnuvegar
heils landsfjórðungs. Forysta ASV er greinilega komin í
blindgötu, sem aðeins endar með ósköpum, ef svo fer
fram sem horfir. Ábyrgð samningamannanna vestra er
mikil. Þessa deilu verður að leiða til lykta strax.
MISSMÍÐ Á
VELFERÐARKERFINU
ASTA R. Jóhannesdóttir, alþingismaður, rakti athyglis-
verða reynslusögu atvinnulauss íslendings í ræðu í
eldhúsdagsumræðum á Alþingi fyrir fáeinum dögum. Um
er að ræða fjölskylduföður með eitt barn á framfæri, sem
hafði misst vinnu sína og fékk af þeim sökum um fimm-
tíu þúsund krónur á mánuði í atvinnuleysisbætur. Þegar
hann gréindist með kransæðastíflu og fór á biðlista eftir
tilheyrandi aðgerð missti hann atvinnuleysisbæturnar og
fór á sjúkradagpeninga. Þeir eru aðeins tuttugu þúsund
krónur á mánuði, að sögn þingmannsins, og væru fjórð-
ungi lægri, ef viðkomandi hefði ekki barn á framfæri.
Stjórnvöld hafa ekki borið brigður á þessa frásögn með
sannfærandi hætti.
Það er óviðunandi gloppa í íslenzka velferðarkerfinu,
ef takmarkaður framfærslueyrir atvinnulauss samborgara
skerðist um meira en helming við það eitt að hann grein-
ist með alvarlegan sjúkdóm og fer á biðlista eftir nauðsyn-
legri aðgerð á sjúkrahúsi. Þegar slík missmíð á sameigin-
legu öryggisneti landsmanna kemur í ljós þurfa viðkom-
andi stjórnvöld að bæta úr með eins skjótum hætti og
aðstæður frekast leyfa.
Heilbrigðis- og tryggingakerfið er langstærsti útgjalda-
þáttur á fjárlögum ríkisins. Það sækir kostnaðarlega
undirstöðu sína til atvinnulífsins - í skattfé fólks og fyrir-
tækja. Ekkert er eðlilegra en það sæti viðvarandi að-
haldi, eins og aðrir útgjaldaþættir í ríkisbúskapnum. En
það á einmitt að vera verkefni velferðarkerfisins að koma
í veg fyrir, að fólk geti staðið jafn höllum fæti í lífsbarátt-
unni og þetta dæmi sýnir. Það er til marks um himinhróp-
andi misrétti, sem ekki verður við unað. Þessu þarf að
breyta tafarlaust.
4-
Mynd/Pressens Bild
DAVÍÐ Oddsson og Göran Persson héldu blaðamannafund í Stokkhólmi í gær
í stjórnarráðsbyggingunni, sem gengur undir nafninu Rosenbad.
Opinber heimsókn í góð-
um anda og góðu veðri
ÁSTRÍÐUR Thorarensen og Annika Persson ferðuðust um
Smálöndin í gær og heimsóttu m.a. glerverksmiðju.
ÞINGMENNIRNIR Jón Baldvin Hannibalsson, Þingflokki jafnaðarmanna, og Guðjón Guðmundsson,
Sjálfstæðisflokki, kveðjast að loknu 121. löggjafarþingi íslendinga.
123 frumvörp að lög-
um á nýafstöðnu þingi
Davíð Oddsson forsætis-
ráðherra og Ástríður
Thorarensen kona hans
eru í Svíþjóð í opinberri
heimsókn. Sigrún
Davíðsdóttir fylgdist
með fyrri degi heim-
sóknarinnar í Stokkhólmi
MORGUNGANGA Davíðs
Oddssonar í gær var frá
konungshöllinni, þar sem
hann hitti Karl Gústaf
Svíakonung að máli, og að þinghús-
inu, þar sem Birgitta Dahl þingfor-
seti kynnti honum þingstörfin. I há-
deginu snæddi forsætisráðherra í
ráðhúsinu. Eftir hádegi ræddi hann
við Göran Persson forsætisráðherra
og formann Jafnaðarmannaflokksins
og þó þeir starfsbræðurnir séu ekki
flokksbræður virtist það ekki koma
i veg fyrir að vel færi á með þeim.
Síðdegis hélt Davíð fyrirlestur í
sænsku utanríkisstofnuninni, sem er
virt rannsóknarstofnun á sínu sviði
og í gærkvöldi sátu forsætisráðherra-
hjónin kvöldverð Persson-hjónanna.
Meðan eiginmaðurinn sinnti stjórn-
málarekstri ferðaðist Ástríður Thor-
arensen forsætisráðherrafrú um
Smálöndin með Anniku Persson.
Norræn samvinna
grundvöllurinn
Þótt dagskrá opinberrar heimsókn-
ar sé að öllu jöfnu ströng og henni
fylgi öryggisverðir og bílalestir brá
Davíð Oddsson þó út af dagskránni
og gekk í vorveðrinu frá konungshöll-
inni að þinghúsinu og lagði þá ieiðina
um gamla bæinn, eina af perlum
Stokkhólms. Með honum gekk Pár
Kettis sendiherra Svía á Islandi, á
undan fór einkennisklæddur lög-
regluþjónn og á eftir óeinkennis-
klæddur öryggisvörður, en ekki fór
meira fyrir fylgdarliðinu en svo að
óbreyttir vegfarendur tóku vart eftir
þessari óvenjulegu morgungöngu.
Birgitta Dahl er ein af helstu
frammámönnum Jafnaðarmanna-
flokksins og skipar nú stöðu þingfor-
seta, sem er virðingarstaða í sænska
þinginu eins og annars staðar. Hún
tók á móti forsætisráðherra og föru-
neyti hans ásamt öðrum starfsmönn-
um þingsins og ræddi við gestina í
virðulegu herbergi í þinginu, sem
áður var stjórnarherbergi sænska
seðlabankans. Þarna héngu því áður
á veggjum málverk af stjórnarfor-
mönnum bankans, þar á meðal Dag
Hammarskjöld, síðar aðalfram-
kvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna.
Úr þinghúsinu lá leiðin í ráðhúsið,
gamlar slóðir fyrir fyrrum borgar-
stjóra, enda sagði Mats Hulth borgar-
stjóri í ávarpi sínu að Davíð væri
ekki að koma í húsið í fyrsta skipti
og húsið og starfsemi þess þyrfti
ekki að kynna honum. Hulth minnti
á að mikið hefði gerst síðan Davíð
hefði komið þarna sem borgarstjóri,
þar sem aðild Svíþjóðar að Evrópu-
sambandinu hefði einnig haft sín
áhrif á starfsemi og stöðu borgarinn-
ar. Með aukinni alþjóðavæðingu
keppti borgin líka við aðrar stórborg-
ir um athygli og fjárfestingar, auk
þess sem sjónum væri beint að sam-
starfi við Eystrasaltslöndin, Sankti
Pétursborgarsvæðið og Sarajevo. Öll
þessi erlendu umsvif breyttu því þó
ekki að norræn samvinna væri undir-
staðan og á því sviði væri metnaður-
inn ekki minni en áður.
Ráðhúsið gegnir miklu hlutverki í
opinberum umsvifum borgar og ríkis
og er iðulega notað fyrir innlendar
og alþjóðlegar samkomur. Það er til
dæmis í ráðhúsinu, sem hin árlega
og glæsilega Nóbelshátíð er haldin,
þegar mörg hundruð manns eru
boðnir í kvöldverð og dansleik til að
fagna úthlutun Nóbelsverðlaunanna.
Kokkar hússíns eru greinilega í góðri
æfingu og árangurinn eftir því. Á
matseðlinum í gær voru léttreyktar
hreindýralundir með kryddaðri beija-
sultu og Nóbelsbrauði, rauðspretta
með grænmetisvendi, humarsósu og
pressuðum kartöflum og í eftirrétt
var kaka með súkkulaðifrauði og
nýjum betjum.
í ávarpi sínu rifjaði Davíð upp
fyrra samband sitt við borgina, sem
hefði verið mikið og gott þau tuttugu
ár sem hann sat í borgarstjórn og
var borgarstjóri. Hann hélt því fram
að starf að borgarmálefnum væri
hinn besti skóli fyrir störf á landsvett-
vangi og sagðist hvorki vilja vera án
þeirrar reynslu, sem það hefði fært
honum né þeirra tengsla, sem þau
störf hefðu aflað honum.
Tveir forsætisráðherrar
upprunnir í bæjar- og
borgarstjórn
Þeir Davíð Oddsson og Göran Pers-
son eiga ekki sameiginlegan pólitísk-
an bakgrunn, en stjórnmálauppruni
beggja er hins vegar í bæjarstjórnar-
málum. Persson var bæjarstjóri í
Katrínarhólmi í Suður-Svíþjóð og
hafði þar viðurnefnið „konungurinn
af Katrínarhólmi". Innreiðina í lands-
málin hélt hann fyrir fímm árum er
hann varð fjármálaráðherra og þótti
hann taka það starf með sömu föstu
tökunum og bæjarstjóraembættið.
Tökin þykja hins vegar hafa linast
heldur eftir að hann varð flokksfor-
maður og forsætisráðherra í fyrra
og þar sem hann er nú einn óvinsæl-
asti forsætisráðherra sem Svíar hafa
lengi haft hefur hann kannski spurt
Davíð Oddsson ráða á vinsældasvið-
inu.
Það virtist fara einkar vel á með
þeim starfsbræðrunum og á blaða-
mannafundinum fóru þeir báðir
mörgum orðum um gagnsemi þess
að hittast og eiga stundir saman utan
strangrar fundardagskrár. Persson
mætti á blaðamannafundinn sólbrúnn
og sumarlega klæddur, þó vorið sé
varla komið til Stokkhólms. Hann var
áberandi sportlega klæddur, í himin-
bláum jakka, ljósum buxum, blárri
skyrtu og með gult smámynstrað
bindi, en mætti að öllum líkindum
taka sér grannt holdafar Davíðs
Oddssonar til fyrirmyndar. Það sá á
að Davíð kom af norðurslóðum, þar
sem hann var í grábrúnum fötum,
hvítri skyrtu og með brúnt og rautt
bindi.
Fundur forsætisráðherranna var
haldinn í reisulegri stjórnarráðsbygg-
ingunni, sem gengur undir nafninu
Rosenbad. í tilefni dagsins var ís-
lenski_ fáninn við hún við bygging-
una. í dag halda forsætisráðherra-
hjónin til Lundar og með í förinni
verða sænsku forsætisráðherrahjón-
in, sem þar eru á heimaslóðum. Þótt
Sageska höllin í Stokkhólmi, stein-
snar frá þinghúsinu, hafi nýlega ver-
ið gerð upp sem forsætisráðherraíbúð
hafa Persson-hjónin haldið því til
streitu að búa í Málmey, þar sem
Annika Persson starfar og börn
þeirra ganga í skóla. í Lundi heim-
sækja þau háskólann og heyra af
rannsóknum þar. Meðal annars mun
Úlfur Árnason prófessor í sameinda-
líffræði kynna merkar rannsóknir á
þeirri stofnun, sem hann hefur um-
sjón með. Heimsókninni Iýkur í kvöld,
en þó tveggja daga heimsókn þyki
kannski ekki löng þá er þetta óvenju-
löng opinber heimsókn forsætisráð-
herra og'er hún til endurgjalds heim-
sókn Perssons til íslands í fyrra.
Meðal nýrra laga
eru lög um fjárreiður
ríkisins, lög um stöðu
þjóðkirkjunnar, um
járnblendiverksmiðju í
Hvalfirði og álbræðslu
á Grundartanga.
ALLS urðu 123 frumvörp að
lögum á 121. löggjafar-
þingi sem lauk á laugar-
daginn. Þar af voru 106
stjórnarfrumvörp og 17 þingmanna-
frumvörp. Samtals voru lögð fram á
þinginu 218 frumvörp. Af þeim voru
132 stjórnarfrumvörp og 86 þing-
mannafrumvörp. Þetta kom fram í
máli Ólafs G. Einarssonar, forseta
Alþingis, þegar þingi var frestað.
Lagðar voru fram 111 þingsálykt-
unartillögur, þar af 13 stjórnartillögur
og 98 þingmannatillögur. Af þeim
voru 32 samþykktar sem ályktanir
Alþingis, fimm var vísað til ríkis-
stjórnarinnar en 74 eru óútræddar.
Meðal þess sem samþykkt var á
þinginu voru lög um fjárreiður ríkis-
ins sem miða að því að einfalda og
skýra reikningsskil ríkisins og færa
þau nær alþjóðlegum viðmiðum. Einn-
ig voru samþykkt lög um stöðu þjóð-
kirkjunnar, um járnblendiverksmiðju
í Hvalfirði, álbræðslu á Grundar-
tanga, um Lánasjóð íslenskra náms-
manna, lög um samningsveð og iög
um Tryggingasjóð sjálfstætt starf-
andi einstaklinga. I tengslum við
kjarasamninga voru samþykkt lög um
tekju- og eignaskatt.
Á síðustu dögum þingsins var
ákveðið að breyta lögum um sjálfræð-
isaldur og hækka hann úr sextán
árum í átján. Sú breyting mun taka
gildi um næstu áramót og því munu
allir þeir sem verða sextán ára á þessu
ári fá sjálfræði. Breytingin var harð-
lega gagnrýnd við aðra umræðu um
málið og greiddu þar tuttugu þing-
menn atkvæði gegn henni. Frumvarp-
ið var þó að lokum samþykkt með
miklum meirihluta atkvæða.
Brestir í liði stjórnar
og stjórnarandstöðu
Á síðustu starfsdögum þingsins
voru samþykkt sem lög stjórnarfrum-
vörp sem fela í sér verulegar breyting-
ar á fjármálastofnunum í eigu ríkisins
en þar er um að ræða lög um stofnun
hlutafélaga um Landsbanka íslands
og Búnaðarbanka íslands, lög um
stofnun Fjárfestingabanka atvinnu-
lífsins og Nýsköpunarsjóðs atvinnu-
lifsins og loks lög um Lánasjóð land-
búnaðarins. Við lokaatkvæðagreiðslu
um þessi frumvörp komu fram brest-
ir í bæði stjórnarliði og þingflokkum
stjórnarandstöðu í afstöðu til frum-
varpanna.
Lögin um Landsbankann og Bún-
aðarbankann voru samþykkt með 40
samhljóða atkvæðum stjórnarþing-
manna, sjö þingmanna þingflokks
jafnaðarmanna og atkvæði Kristins
H. Gunnarssonar Alþýðubandalagi.
Aðrir þingmenn Alþýðubandalags,
Kvennalista og þingflokks jafnaðar-
manna sátu hjá við atkvæðagreiðsl-
una.
Lögin öðlast þegar gildi en undir-
búningsnefndum verður falið að ann-
ast undirbúning að stofnun hlutafé-
laganna sem á að ganga í garð 1.
janúar á næsta ári. Annarri nefnd
verður falið að leggja mat á stofnhlut-
afé bankanna. Skv. lögunum verður
allt hlutafé bankanna í eigu ríkissjóðs
og er sala á því óheimil án samþykk-
is Alþingis. Úndantekningu er þó að
finna í lögunum sem kveður á um
að ráðherra geti til að styrkja eiginfj-
árstöðu bankanna heimilað útboð á
nýju hlutafé og varð niðurstaðan inn-
an ríkisstjórnarmeirihlutans sú að
samanlagður eignarhlutur annarra
mætti ekki vera hærri en 35% af
heildarfjárhæð hlutafjár í hvorum
bankanna um sig.
Breytingartillögur stjórnarand-
stæðinga við frumvarpið, m.a. um að
aðeins einn bankastjóri skyldi vera
við hvorn banka, voru felldar.
Einn stjórnarþingmaður á
móti fjárfestingarbankanum
Lög um Fjárfestingarbanka at-
vinnulífsins voru samþykkt með 31
atkv. gegn átta. Pétur H. Blöndal
Sjálfstæðisflokki greiddi atkvæði gegn
frumvarpinu og það gerðu einnig þing-
menn Álþýðubandalags og óháðra.
Aðrir stjórnarandstöðuþingmenn sátu
hjá við atkvæðagreiðsluna.
Hlutverk bankans er að veita ís-
lensku atvinnulífi fjármálaþjónustu.
Stofnað verður hlutafélag um ’oank-
ann á stofnfundi, sem á að halda í
síðasta lagi 1. júlí næstkomandi. Um
næstu áramót tekur bankinn við öllum
eignum, skuldum og skuldbindingum
Fiskveiðasjóðs, Iðnlánsjóðs, Útflutn-
ingslánasjóðs og Iðnþróunarsjóðs að
fjórum milljörðum undanskildum sem
verða teknir af sameiginlegu eigin fé
þessara sjóða og lagðir sem stofnfé
til Nýsköpunarsjóðs. Ríkissjóður er
eigandi alls hlutafjár bankans við
stofnun hans en heimilt er að selja
allt að 49% hlutafjár bankans og eiga
iðnaðarráðherra og sjávarútvegsráð-
herra þegar í stað að hefja undirbún-
ing að sölu hlutafjár eftir að lögin
hafa tekið gildi.
Ný lög um Nýsköpunarsjóð at-
vinnulífsins voru samþykkt með 37
samhljóða atkvæðum. Gengu sex
þingmenn Alþýðubandalags til liðs
við stjórnarmeirihlutann í atkvæða-
greiðslunni og greiddu atkvæði með
frumvarpinu. Einn þingmaður Al-
þýðubandalags, Bryndís Hlöðvers-
dóttir, þingmenn þingflokks jafnað-
armanna og kvennalistakonur <<•
greiddu ekki atkvæði. Þá sat Pétur
H. Blöndal Sjálfstæðisflokki einnig
hjá við lokaafgreiðslu frumvarpsins.
Hlutverk sjóðsins er að stuðla að
uppbyggingu og vexti íslensks at-
vinnulífs með þátttöku í fjárfesting-
arverkefnum á sviði nýsköpunar og
styðja við þróunar- og kynningarverk-
efni. Einnig starfrækir sjóðurinn
tryggingardeild útflutningslána. Sjóð-
urinn á að taka til starfa um næstu
áramót en fyrir 1. júlí næstkomandi á
viðskiptaráðherra að hafa lokið skipan
í fimm manna stjóm sjóðsins, einn að
tilnefningu iðnaðarráðherra, einn skv.
ábendingum samtaka atvinnufyrir-
tækja í iðnaði, einn skv. tilnefningu
sjávarútvegsráðherra og annan skv.
ábendingum samtaka atvinnufyrir- 5
tækja í sjávarútvegi og loks einn skv.
tilnefningu ASÍ.
Lánasjóður landbúnaðarins
umdeildur
Loks var umdeilt frumvarp um
Lánasjóð landbúnaðarins samþykkt
sem lög undir lok þingsins með 37
atkv. gegn einu atkv. Péturs H. Blön-
dal. Egill Jónsson Sjálfstæðisflokki
sem gagnrýnt hafði frumvarpið harð-
lega við aðra umræðu greiddi at-
kvæði með því við lokaafgreiðslu
þingsins. Þrír þingmenn Alþýðu-
bandalags, Hjörleifur Guttormsson,
Kristinn H. Gunnarsson og Sigríður
Jóhannesdóttir studdu einnig frum-
varpið. Aðrir stjórnarandstöðuþing- 1
menn sátu hjá og það gerði einnig
Einar Oddur Kristjánsson Sjálfstæð-
isflokki.
Með þessum lögum er gerð breyt-
ing á starfsemi Stofnlánadeildar land-
búnaðarins, sem felst m.a. í því, að
hin lögboðnu tengsl Búnaðarbankans
og Stofnlánadeildarinnar verða rofin.
Hlutverk sjóðsins er að tryggja land-
búnaðinum aðgang að iánsfé til fjár-
festinga á hagstæðum kjörum „og
stuðla þannig að æskilegri þróun at-
vinnuvegarins", eins og segir í lög-
unum. Sjóðurinn hefur starfsemi um
næstu áramót. Ein meginbreyting
laganna felst í að horfið verður frá
innheimtu 1% neytendagjalds og 1%
jöfnunargjaids á heildsöluverð seldra
landbúnaðarvara. Þess í stað á hluti
búnaðargjalds að renna til sjóðsins
eða 1,1% af veltu búvöru og tengdrar
þjónustu.
Norræna vegabréfa-
sambandinu ekki fórnað
SCHENGEN, stækkun Nato
og norræn skýrsla um efna-
hagsbata á Norðurlöndum
voru helstu umræðuefni íslenska
og sænska forsætisráðherrans í
gær. Hinn pólitíski hluti opinberrar
heimsóknar Davíðs Oddssonar for-
sætisráðherra fólst í viðræðum við
Göran Persson, auk þess sem Dav-
íð hélt fyrirlestur í sænsku utan-
ríkismálastofnuninni. Engin sér-
stök tvíhliða mál eru í deiglunni
milli landanna, en fundurinn var
liður í almennu samstarfi þeirra.
Formúlan í ESB
gengur ekkiupp
Þegar Göran Persson kynnti 1
1/2 klukkustundar viðræður for-
sætisráðherranna á blaðamanna-
fundi síðdegis í gær eyddi hann
nokkru í að undirstrika hve hin
persónulegu kynni væru mikilvæg
í stjórnmálum og undir það tók
Davíð síðan í ávarpi sínu.
Persson sagði að ný norræn
skýrsla um efnahagslega stöðu
Norðurlandanna fimm væri hin
merkasta. Efnahagsframfarir
landanna eftir dýfu í lok síðasta
áratugar, fyrst íslands og Noregs,
síðan Danmerkur, Finnlands og
nú Svíþjóðar væru norrænt afrek
á heimsmælikvarða. Persson
nefndi einnig að Schengensam-
starfið hefði verið rætt.
Schengensamstarfið er eins og
kunnugt er óháð öðru innra starfi
ESB, en nú er til umræðu að færa
það inn í nýjan sáttmála, er unnið
er að á ríkjaráðstefnunni. Sú ráð-
stöfun gæti bæði torveldað þátt-
töku íslands og Noregs í samstarf-
inu, en einnig gert Dönum erfitt
um vik, þar sem undanþágur þeirra
lúta einmitt að þess konar sam-
starfi. Persson sagðist í morgun
hafa séð nýjasta uppkastið frá
ríkjaráðstefnunni og ekki kæmi til
greina af hálfu Svía að fórna nor-
ræna vegabréfasambandinu. Þeir
myndu því ekki samþykkja neinar
breytingar, sem torvelduðu það.
Persson sagði ESB ekki hafa neina
skoðun á norrænu samstarfi, enda
mætti það undarlegt heita ef svo
væri. í heimi vaxandi alþjóðavæð-
ingar og samruna í Evrópu væri
nauðsynlegt að eiga einhvers stað-
ar heima og það heimili væri hið
norræna svið.
Davíð Oddsson tók undir orð
starfsbróður síns um norræna sam-
vinnu og sagði að það hefði komið
sér þægilega á óvart hve aðild
Svía og Finna hefði bætt miklu við
upplýsingaflæðið frá ESB og því
komið íslendingum til góða, auk
þess sem norrænu ESB-löndin
huguðú vel að hagsmunum íslend-
inga á vettvangi ESB. Erlendir
blaðamenn höfðu áhuga á að heyra
hvort aðild íslendinga að Eystra-
saltsráðinu hefði nokkra hag-
kvæma þýðingu og Davíð undir-
strikaði að sá vettvangur væri ís-
lendingum mikilvægur og þar
gætu íslendingar rekið erindi
Eystrasaltsríkjanna, sem þeim
væri umhugað um og þá einnig
innan Nato.
Davíð Oddsson vildi ekki ræða
sérstaklega umræður forsætisráð-
herranna um Efnahags- og mynt-
bandalag Evrópu, EMU, og undir-
strikaði að íslendingar hefðu ekk-
ert um það að segja, þar sem þeir
væru ekki aðilar að ESB. Eins og
kunnugt er hefur Göran Persson
ekki látið í ljós hvort hann mæli
með sænskri aðild eða ekki. Það
liggur sá rómur á að hann sé tor-
trygginn á aðild, meðal annars
vegna þess að það dragi úr stjórn
einstakra landa á skattheimtu og
þar með tekjuöflun sinni.
í samtali við Morgunblaðið sagði
Davíð að veigamestu rökin fyrir
ESB-aðild væru pólitísks eðlis.
Reynslan sýndi áð þar mætti hafa
einhver áhrif, en hins vegar hefði
það gengið svo fýrir sig undanfarið
að Þýskaland og Frakkland kæmu
sér saman um hlutina, sem síðan
væru samþykktir á leiðtogafundi
og fyrir þessu fyndu hin löndin. Því
þyrfti að vega og meta hvernig sú
formúla horfði við að löndin misstu
áhrif á eigin málefni, en fengju lít-
il ráð í staðinn. Væri spurningin
lögð þannig fyrir Islendinga væri
lítill vafí á því hvert svarið yrði.
Engin stofnun getur gegnt
hlutverki Nato
í ávarpi sínu í utanríkismála-
stofnuninni lagði Davíð Oddsson
áherslu á Atlantshafsvíddina og
stöðu íslands innan hennar. Hann
undirstrikaði þátt Islendinga, sök-
um landfræðilegrar legu, í sigri
bandamanna í síðari heimsstyijöld-
inni og þátt Nato í friði í Evrópu
eftir stríð. Ekkert benti til að nokk-
ur stofnun væri í stakk búin til
að taka við því hlutverki. Hann
minnti á að íslenska stjórnin hefði
stutt að öllum áhugasömum ríkjum
í Evrópu væri boðið að hefja að-
ildarviðræður að Nato í stað þess
að nokkur yrðu valin úr, eins og
orðið hefði ofan á.
Þar sem engin ESB-þjóð virðist
jafn tortryggin á ESB og einmitt
Svíar eiga orð Davíðs Oddssonar
um að áhyggjusamlegt væri ef
Evrópusamruninn væri keyrður í
gegn án vilja og samþykkis Evr-
ópubúa skilningi að mæta í Sví-
þjóð. Hann undirstrikaði að meðan
ESB stefndi í aukna miðstýringu
væri ekki íslenskur áhugi fyrir
aðild. Hann kynnti einnig sjónar-
mið sín gagnvart hvalveiðum og
endurskoðun á úrsögn úr Alþjóða
hvalveiðiráðinu, eins og hann hefur
áður sagt í ísienskum umræðum.
Um áttatíu manns hlýddu á erind-
ið og var mestur áhugi fyrirspyij-
enda á eftir tengdur afstöðu ís-
lands til Nato og þeirra mála, sem
þar eru uppi, enda Nato viðkvæmt
umræðuefni í Svíþjóð.