Morgunblaðið - 31.08.1997, Blaðsíða 4

4 B SUNNUDAGUR 31. ÁGÚST 1997
MORGUNBLAÐIÐ
■aiiaaa^ílaa
Æ fleiri íslendingar eru
að upplifa Islendingasög-
urnar með nýjum hætti.
Iðulega er þetta hópur
fólks sem les einhverja
söguna undir leiðsögn og
því næst er haldið á sögu-
slóðirnar hvort sem þær
eru heima eða erlendis.
Þannig stóð á ferð
Halldóru J. Rafnar til
Grænlands fyrr í sumar,
þar sem farið var á sögu-
slóðir Eiríks sögu rauða,
Grænlendingasögu
og fleiri sagna.
^ ^ ÚR Hvalseyjarkirkju.
I FOTSPOR
;SUk«®t
_ ypS
Narssaq ® -^lganfeUGarðar)
1 sss nssr
Sydproven
Alluitsup PgaQfjj Jj
n oTasiusag'
Nanortalik®--"'" Aappnatroq
NarsaqKuialleq
Frederiksdqlí/ '
100 200 km H\arf
>
VIÐ öllu búin í Qaqortoq. Frá vinstri: Ragnheiður, Baldvin,
Aðalheiður, Páll og Jón.
GRÆNLAND er
grænna en þig grun-
ar,“ sagði vinkona mín,
er heimsótti landið í
fyrra, er hún heyrði að
við værum á leið á
söguslóðir Eiríks sögu
rauða, Grænlendinga-
sögu og fleiri sagna. Reyndist þetta rétt, enda
hefur Eiríkur greinilega kannað landkosti vel
og á svo sannarlega skilið að vera kallaður
fyrsti markaðsfrömuður íslandssögunnar.
Tildrög ferðarinnar voru þau að við hjónin,
ásamt ýmsum fleirum, höfðum sl. vetur eins
og marga undanfarna vetur lesið íslendinga-
sögur undir leiðsögn Jóns Böðvarssonar,
cand. mag. Haustið 1996 voru Eiríks saga
rauða og Grænlendingasaga lesnar og kvikn-
aði þá sú hugmynd að fara til Grænlands og
vonandi síðar til Vínlands og viðhalda þeirri
vepju sem skapast hefur, að ferðast um vett-
vang sagnanna. Færri komust með en vildu,
en farnar voru þrjár ferðir og ein „tilrauna-
ferð“. Magnús Jónsson og Ingvi Þorsteinsson,
náttúrufræðingur, er dvalið hefur margoft á
Grænlandi, sömdu ferðaáætlun í samráði við
Nielsens Travel í Qaqortoq.
Fyrir ferðina viðuðum við að okkur hag-
nýtum upplýsingum um veðurfar, staðhætti,
útbúnað o.fl. og er ástæða til að hvetja fólk til
að hyggja að slíku. Grænland er um tuttugu
sinnum stærra en ísland þ.e. tæplega
2.200.000 ferkílómetrar, en þar af eru tæp
85% jökull sem getur orðið allt að 3.500 metra
þykkur. Strandlengjan er löng og vogskorin
og siglingar þangað erfiðar vegna íss. Aðeins
lítill hluti strandarinnar og þá aðeins við vest-
anvert landið, er íslaus allt árið, frá Paamiut
(Frederikshaab) í suðri til Sisimiut (Hol-
steinsborgar) í norðri.
Mannfólkið hefur gert nokkrar atrennur
að því að nema þetta fallega en hrikalega
land, en oftast orðið að lúta í lægra haldi.
Talið er að sex bylgjur inúíta hafi komið frá
Norður-Ameríku til Norður-Grænlands, sú
fyrsta fyrir um 4.500 árum, hin síðasta fyrir
um 1100 árum. Landnám virðist hafa mistek-
ist í fyrstu fimm skiptin en afkomendur síð-
asta hópsins lifa enn í landinu. Ekki er talið
að inúítarnir úr síðustu bylgjunni hafi komið
til suðurhluta landsins fyrr en milli 1100 og
1200.
Norrænir menn námu land syðst á vestur-
strönd Grænlands rétt fyrir árið 1000 og hélst
byggð þeirra sums staðar fram um 1500. ís-
lenskar heimildir segja frá landnámi Græn-
lands, þegar íslenskir bændur halda þangað
undir forystu Eiríks rauða, er áður hafði
kannað þar landkosti í 3 ár. Kölluðu þeir það
Eystribyggð og Vestribyggð. Fornleifarann-
sóknir er farið hafa fram á undanförnum ár-
um styðja sannleiksgildi þessara sagna í gróf-
um dráttum. Fundist hafa rúmlega 500 húsa-
rústir norrænna manna og hafa nokkrar
þeirra verið rannsakaðar ítarlega.
Haldið var af stað laugardaginn 28. júní sl.
í súldarveðri frá Reykjavíkurflugvelli. Þar
hittum við aðra ferðalanga en þar sem flogið
var í áætlunarflugi safnaðist hópurinn ekki
saman fyrr en til Grænlands kom. Flugið var
þægilegt og skyggni ljómandi gott. Sáum við
vel gróðurlaus fjöllin á austurströndinni og
hina hrikalegu ísbreiðu er þekur landið. Við
minntumst ferða landnámsmannanna og ann-
arra norrænna manna er siglt höfðu milli ís-
lands og Grænlands á öldum áður. Margir
hafa náð landi við illan leik og aðrir aldrei
komist á leiðarenda heldur horfið í ískalt hafið
eða borið beinin á hrjóstrugri ströndinni.
Lent var í Narsarsuaq (stóru sléttu) við
Eiríksfjörð í yndislegu veðri, björtu og fallegu
skyggni. Þar tóku Jón Böðvarsson og Ingvi
Þorsteinsson á móti okkur. Voru þeir þá ný-
búnir að kveðja 30 manna hóp sem var að fara
heim. Ingvi annaðist fararstjórn og Jón sögu-
leiðsögn. Við hittum aðeins hópinn sem var á
heimleið. Var fólkið mjög ánægt með ferðina,
en sumir voru illa bitnir af mývargi og það var
Jón Bö einnig. Hann varaði okkur eindregið
við varginum og minnti óspart á flugnanet,
derhúfu og krem til að fæla flugumar frá.
Sem betur fer urðum við lítt vör við varginn.
Narsarsuaq liggur innarlega í hinum langa
Eiríksfirði (Tunulliarfik) og er helsti milli-
landaflugvöllur suðurhluta landsins og mið-
stöð ferðalaga. Svotil engir vegir eru utan
þéttbýliskjama þannig að samgöngur fara
fram á sjó, þegar ís leyfir, og í lofti, aðallega
með þyrlum. Hvort tveggja er vitaskuld háð
veðri. Loftslag er þar milt, miðað við Græn-
land, nokkur skógur og er svæðið vinsælt
gönguland. Flestar byggingar eru frá þeim
tíma er Bandaríkjamenn vom þarna með her-
stöð „Bluie West One“, þ.e. 1941-1958. Frá
Narsarsuaq hefur verið fylgst með ísreki fyrir
Suður-Grænlandi eftir hið hörmulega slys er
skipið „Hans Hedtoft" fórst árið 1959.
Ferðahópurinn hélt að Hótel Narsarsuaq, “
sem er ljómandi gott og þar var gist fyrstu
nóttina. Eftir að við höfðum komið farangri
inn á herbergin var gengið út að safni í ná-
grenninu. Þar era aðallega minjar frá seinni
heimsstyrjöld. Þó var þar einnig fróðleikur
um ýmislegt annað t.d. húsaskipan og áveitu-
kerfi - frá tímum norrænna manna í Görð-
um, hinu forna biskupssetri og þingstað,
steintegundir er finnast á Grænlandi, þjóðina,
lifnaðarhætti o.fl. Eftir góðan kvöldverð var
kynningarfundur. Síðan fengu sumir sér
göngu eða spjölluðu saman og loks komu f
menn sér í rúmið. |
Sunnudagur 29. 6. i
Öllum á óvart var komið dumbungsveður
og vora það mikil vonbrigði eftir væntingar
sem hið yndislega veður daginn áður hafði
vakið. Okkur var ekið niður að bryggju í rign-
ingu. Siglt var með bátnum „Sapangoq" =
Perla, sem var farartæki okkar og samastað-
ur næstu fjóra daga, yfir að Brattahlíð (Qassi-
arsuk), bæ Eiríks rauða, er staðið hefur hand- L
an Eiríksfjarðar nánast beint á móti þeim *
stað þar sem Narsarsuaq er núna. Bærinn |
hefur staðið á sléttu graslendi innarlega í firði |
þar sem veðurfar er betra og sólríkara en úti
við strönd þar sem meira er um votviðri og