Morgunblaðið - 31.08.1997, Blaðsíða 6

6 B SUNNUDAGUR 31. ÁGÚST 1997
MORGUNBLAÐIÐ
4»
I
.IsatísÍO-ÍUrl
r i b ÝR k 0
Qsqótijqí
FÓTSPOi
EIRIKS
RAUÐA
v ,»«cíA'ú'
Iha'X,
gleði. Veður hafði verið slæmt en stytti upp
um 12 klst. fyrir brúðkaupið og versnaði aftur
þegar allt var yfirstaðið!
Gengið var að rústum íveruhúsanna, sem
hafa verið myndarleg, og síðan upp á hæðina
fyrir ofan bæinn, þaðan var fallegt útsýni.
Niður var haldið og nú fór aftur að rigna og
síðan að hvessa. Við drifum okkur aftur um
borð í „Perluna“.
í tilraunastöðinni í Upernaviarssuk. Frá hægri: Jón Bö,
ingvi Þ. og Lasse Bjerge.
Kvöldmatur var snæddur á Hótel Narsaq
og reyndist hann eini vondi maturinn í ferð-
inni. A eftir var þjóðlífssafn staðarins skoðað.
Var það fróðlegt, sérstaklega að sjá kajak,
veiðarfæri, geysistóran uppstoppaðan örn og
ýmis líkön m.a. af konubát.
Mánudagur 30.6.
Hellirigning eins og maður stæði undir
sturtubunu! Eftir að hafa pakkað var haldið
að Hótel Narsaq, morgunverður snæddur,
Gist var í nokkrum bústöðum er minntu á
sumarhús hér heima, ljómandi hugguleg.
Okkar hús hét „Pacalaq“ og deildum við því
með góðu fólki. Eftir að búið var að hengja
upp blautan fatnað og skipta um það sem
blautt var, hvíldum við okkur smástund. Að
nokkrum tíma liðnum fór fólk að tínast inn í
setustofuna og spjallaði saman.
Öllum til óblandinnar gleði tók að birta yfír
og loks var komið sólskin og sást þá fyrst til
hlítar hversu fallegur staður þetta var! Kvöld-
verður var snæddur á Hótel Qaqortoq.
kirkju 16. september 1408. Voru það íslend-
ingamir Porsteinn Ólafsson, síðar lögmaður
og hirðstjóri á íslandi, og Sigríður Bjöms-
dóttir, frá Ökrum í Skagafirði. Vom þau síðan
farþegar á síðasta skipi sem vitað er um að
hafi komið frá Grænlandi til Noregs. Var það
árið 1410. Brúðkaupsins er getið í íslenskum
annálum og er reyndar síðasti atburður á
Grænlandi sem heimildir em til um. Næstsíð-
asti atburðurinn sem minnst er á frá Græn-
landi á sér líka stað í Hvalseyjarfirði, en það
eru réttarhöld og aftaka Kolgríms nokkurs er
DAGBÖKARBROT fra gr/enlandi
keyptai' regnhlífar og síðan haldið
um borð í bátinn. Þar var haldinn
fundur á dekki og samþykkt með
meirihluta atkvæða að hætta við
ferð inn í ísafjörð að Grænlands-
jökli. Þótti sýnt að vegna veðurs,
rekíss og skyggnis myndum við
ekki njóta ferðarinnar sem skyldi,
en hún átti að taka 8-9 klukku-
tíma. Siglt var út að Dýmesi. Þar
höfðu nokkrir gist og sumum þótt
heldur óvistlegt. Umfangsmiklar
minjar era þar um byggð nor-
rænna manna en eftir er að rann-
saka þær betur.
Helgi Jónsson auglýsir m.a.
aðstöðu fyrir veiðimenn og ferðir
að námu einni. Hann leigir líka
sagir og sagt var að þar geti
menn sagað blokkir af fágætum
steinum, sem sumir hverjir finn-
ast jafnvel hvergi annars staðar í
heiminum, og haft með sér heim.
Haldið til Qaqortoq (Juli-
anehaab), stærsta bæjar í Suður-
Grænlandi með um 3.200 íbúa.
Nafn bæjarins þýðir „hið hvíta“
og segjast menn ekki muna hvort
það sé dregið af baldursbránum
er þar blómstra eða hafísnum
sem þekur gjarnan siglingaleiðir. Verður hið
síðarnefnda að teljast trúlegra! Til Qaqortoq
var um 3 klst. sigling milli eyja og um sund,
misþröng. Fyrst vora nokkrir stórir ísjakar á
siglingaleiðinni en síðasta spölinn var ísinn
svo þéttur að maður úr áhöfninni var látinn
standa uppi á stýrishúsinu með langt prik og
benda sldpstjóranum hvar hann ætti að sigla.
Ekki kom þetta þó í veg fyrir að við sæjum
hraðbáta þjóta um allglannalega, enda sagði
Ingvi að slys vegna glæfrasiglinga væra
nokkuð algeng. - Alltaf húðrigndi!
SÉÐ yfir byggðina í Görðum og Einarsfjörð
Reyndist hann ágætur. Eftir það fengu marg-
ir sér göngu en síðan var hvíldin kærkomin.
Þriðjudagur 1.7.
B:
0
i æjarstæðið í Qaqortoq er bratt en fal-
Jegt. Húsin virðast vaxa upp úr berginu
*og era langflest máluð með björtum,
glaðlegum litum, nánast eins og klippt út úr
ævintýrabók! Fyrstu húsin vora reist þar
1775 og enn eru þar nokkur gömul, vel varð-
veitt hús. Bærinn er miðstöð samgangna,
þjónustu og menntunar. Fiskiðnaður er mikil-
vægur og þarna er stópasmíðastöð og skinna-
verksmiðja í eigu heimastjórnarinnar „Great
Greenland" og saumastofa henni tengd, þar
sem saumaðir eru dýrindis pelsar. Við skoð-
uðum hana síðar. Allmörg handverkstæði era
í bænum, þar sem unnin era mörg falleg lista-
verk, og undanfarin ár hafa listamenn frá
Skandinavíu, íslandi og Grænlandi unnið verk
í grænlenskt granít undir yfirskriftinni „Mað-
ur og steinn“, má segja að bærinn sé nokkurs
konar sýningarsvæði því verkin era dreifð um
allan bæ.
Er litið var út um gluggann um morguninn
kom í ljós að aftur var orðið dimmt yfir en þó
þurrt. Eftir ágætan morgunverð á hótelinu
var haldið með bátnum okkar „Sapangoq" til
Hvalseyjartórkju. Siglt inn Hvalseyjarfjörð,
fram með Hvalsey, sem eins og nafnið ber
með sér þykir líkjast hval og er nokkuð stór.
Á leiðinni var þéttur ís í fyrstu og í raun allt
inn undir Tartoqvík. Kirkjan stendur í túni
eyðibýlis undir háu og þungbúnu fjalli. Þar
var landnámsmaður Þorkell farserkur, frændi
Eiríks rauða. Var hann heiðinn og heygður í
landi sínu og sögðu sögur að hann gengi aftur.
Ektó urðum við vör við hann! Mjög lágsjávað
var og mannskapurinn ferjaður í land í fimm
ferðum í léttabát sem útvegaður hafði verið
um morguninn og dreginn á eftir bátnum.
Drjúgur gangur var upp að rústunum, sem
era býsna vel varðveittar, einkum tórkjan. Er
hún talin reist um árið 1300 og er hennar get-
ið í lista yfir kirkjur á Grænlandi sem er að
finna í Flateyjarbók frá því um 1390. Veggir
standa enn og er hlaðið listilega í kring um
glugga. í kirkjunni tók Jón Bö til við að miðla
fróðleik eins og honum er einum lagið. Las
hann m.a. upp úr bréfum umboðsmanns
(officialis) biskupsins í Görðum frá 1409 þar
sem segir frá lýsingu með hjónaefnum og síð-
an giftingu þeirra er fram fór í Hvalseyjar-
dvaldi á Grænlandi á árunum 1831-1834.
Samdi hann „ferðarolluna“ „Frá Grænlandi"
og ætlaði hana fróðleiksfúsum löndum sínum
sem enn geta lesið hana sér til gamans. I
minningu Sigurðar var rifjuð upp og sungin
ein af fjölmörgum vísum hans er fjalla um efni
tengt Grænlandi:
Komir þú & Grænknds grund
ef gerir ferð svo knga
þér vil ég kenna aó þekkja sprund
sem þar á buxum ganga.
Miðvikudagur 2.7.
Á siglingu út Eiríksfjörð - innan um
rekísinn í rigningarsudda. Halldóra
J. Rafnar og Baldvin Tryggvason.
brenndur var á báli fyrir að hafa tælt með
göldrum til fylgilags við sig Steinunni Hrafns-
dóttur lögmanns, eiginkonu Þorgríms Sölva-
sonar. Steinunn missti síðan vitið og dó, segir
í Nýja annál.
Á þessum tíma sat enginn biskup í Görðum
og gerði reyndar ekki eftir dauða Álfs biskups
1378. Virðist býlið hafa verið mitólvægur stað-
ur og kirkjan stór og myndarleg. Ingvi sagði
okkur þvínæst frá brúðkaupi þeirra Jóhann-
esar og Kristjönu Motzfeldt. Fór það fram
fyrir nokkrum áram og var Ingvi boðinn, en
Kristjana hafði verið aðstoðarmaður hans um
skeið. Hafði bar verið mikið fiölmenni oe
Aleiðinni til baka bauð Ingvi feitógóð
vínarbrauð. Til Qaqortoq komum við 2
klst. síðar og var þá snæddur Ijómandi
góður „frukost“ á hótelinu. Síðan skoðuðum
við safn með fornum minjum. Er það til húsa í
gamalli smiðju sem reist var 1871 og hefur
verið gerð upp. Var það fróðlegt og skemmti-
legt. Úti helli- hellirigndi og vorum við harla
fegin er Ingvi sá til þess að Hans Motzfeldt,
atvinnumaður í handbolta í Austurríki (spilaði
víst um skeið með FH), en var í sumarleyfi
heima, ók okkur heim í hús. Síðari hluta dags-
ins var stónnaverksmiðjan skoðuð undir leið-
sögn ungs manns, Alibak Hard. Var hann
hressilegur og gaman að hlusta á hann.
Um kvöldið var snæddur ágætis kvöld-
verður á „aðaldjammstað" bæjarins,
„Nanuk“. Undir borðum sagði Kaj Egede, ,
fyrrverandi ráðherra, okkur frá Grænlandi
nútímans. Var það býsna áhugavert.
Ingvi var búinn að kenna okkur undir-
stöðuatriði í grænlensku fyrir erindið svo við
gátum þakkað fyrir okkur.
Gojanak = Takk fyrir.
Kasut = Skál.
Sigurður Breiðfjörð, skáld og beytór,
Þurrt og þokkalega bjart. Pakkað og góður
morgunverður snæddur á hótelinu. Haldið
niður í bát og siglt fyrir mynni Hvalseyjar-
fjarðar til rannsókna- og tilraunastöðvar i
landbúnaði í Upernaviarssuk. Á móts við
Qaqortoq er stór eyja Akia (Renö). Er hún
væntanlega eyjan sem í fornum heimildum er
nefnd Hreiney vegna hreindýranna er þar
áttu að vera. Á leiðinni glitti í bláan himin og
sagði einn ferðafélaginn, Páll Halldórsson, að
hann hefði séð svona náttúrufyrirbrigði einu
sinni á Egilsstöðum þar sem hann bjó um
skeið! Þetta var til að undirstrika hve lítið
hafði verið um bjartviðri hjá okkur.
í Upernaviarssuk hefur í rúm 40 ár farið
fram tilraunatrjárækt með það fyrir augum
að finna hvaða tegundir gætu þrifist á Græn-
landi. Einnig hafa farið þar fram rannsóknir á
beitarþoli lands og hafa íslenskir sérfræðing-
ar komið þar að verki þ.á m. Ingvi Þorsteins-
I
I
I