Morgunblaðið - 18.09.1997, Page 12

12 FIMMTUDAGUR 18. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Yerkkaupum boðnar heildar-
lausnir í sífellt meiri mæli
Hraðfrystihúsið hf.
í Hnífsdal
Nýtt skipu-
rit samþykkt
ísafirði. Morgunblaðið.
NÝTT skipurit fyrir Hraðfrystihús-
ið hf. í Hnífsdal var samþykkt á
stjórnarfundi sem haldinn var fyrir
stuttu. Samkvæmt skipuritinu er
Konráð Jakobsson framkvæmda-
stjóri en aðrir yfirmenn eru Helga
Jóakimsdóttir, skrifstofustjóri, Jón
Grétar Kristjánsson, fjármála-
stjóri, Kristján G. Jóakimsson sem
sér um fiskvinnsluna og gæðamál,
Guðmundur Kr. Högnason sem sér
um rækjuvinnsluna og tæknimál
og Ingimar Halldórsson sem gegn-
ir stöðu útgerðarstjóra.
Eins og greint hefur verið frá
sameinuðust Frosti hf. í Súðavík
og Miðfell hf. í Hnífsdal Hrað-
frystihúsinu hf. í Hnífsdal í byrjun
ágúst og var eignaskiptingin í
hinu sameinaða fyrirtæki 41,6%
til eigenda Frosta hf. og 58,4 til
eigenda Miðfells hf. og Hrað-
frystihússins hf. Kvóti fyrirtækis-
ins er um sjö þúsund þíg.tonn og
veltan áætluð um tveir milljarðar
á ári. Ráðgert er skrá fyrirtækið
bráðlega á Opna tilboðsmarkað-
inn.
-----♦ ♦ ♦----
Borgin selur
hús Gjald-
heimtunnar
BORGARRÁÐ hefur samþykkt að
selja ríkissjóði hlut borgarinnar í
húsnæði Gjaldheimtunnar á
Tryggvagötu 28, fyrir rúmar 24,3
milljónir króna. Jafnframt er sam-
þykkt að selja tollstjóranum í
Reykjavík eignarhlut borgarinnar
í lausafé Gjaldheimtunnar fyrir
rúmar 5,3 milljónir króna.
Gjaldheimtan verður lögð niður
frá og með næstu áramótum en
Reykjavíkurborg og ríkissjóður
eiga í sameign húsnæðið og hefur
fjármálaráðuneytið fyrir hönd rík-
issjóðs óskað eftir að kaupa eignar-
hluta borgarinnar sem er 42,5%.
Á næstu árum mun væntanlega
færast í vöxt að ráðgjafarfyrirtæki
bjóði verkkaupum upp á heildar-
iausnir í sambandi við verklegar
framkvæmdir. Þeirrar þróunar gæt-
ir í stöðugt auknum mæli erlendis
og hér á landi eru ráðgjafarfyrir-
tæki byrjuð að feta sig inn á þessar
brautir, eins og sjá mátti er Kópa-
vogsbær ákvað í síðustu viku að
ganga til samninga við VSÓ ráð-
gjöf og fleiri aðila um byggingu
leikskóla við Funalind, sem afhenda
á næsta vor.
Þorbergur _ Karlsson, verkfræð-
ingur hjá VSÓ ráðgjöf, sagði í sam-
tali við Morgunblaðið að þess gætti
í æ ríkari mæli erlendis að ráðgjaf-
arfyrirtæki kæmu fram með hug-
myndir og héldu þeim áfram gagn-
vart verkkaupa allt til loka. Þessar-
ar þróunar myndi eflaust eiga eftir
að gæta hér á landi í ríkara mæli
og hann ætti ekki von á öðru en
haldið yrði áfram á þessari braut.
Raunar væri hann á leiðinni á þing
alþjóðasamtaka ráðgjafarverkfræð-
inga þar sem þessi þróun væri eitt
helsta umræðuefnið og þær breyt-
ingar sem yrðu á þessari starfsemi
í framtíðinni.
VSÓ ráðgjöf átti frumkvæðið að
því að bjóða Kópavogsbæ að standa
að byggingu leikskólans í samvinnu
við Árkitektastofu Finns Björgvins-
sonar og Hilmars Þórs Björnssonar
og verktakafyrirtækið Birgi í Kópa-
vogi. Bænum var gert tiiboð um að
byggja skólann og ijármagna fram-
kvæmdimar og einnig var bænum
boðið upp á þann möguleika að
byggingaraðilamir leigðu bænum
húsið fyrstu fimm árin. Sú leið var
ekki valin þar sem í ljós kom að
einkaaðilar vom ekki samkeppnis-
færir við sveitarfélög um íjármögn-
un svona framkvæmda, vegna þess
að sveitarfélögum standa til þoða
mun hagkvæmari kostir á fjár-
magnsmarkaði en einkaaðilum. Nið-
urstaðan varð sú að tilboðsgjafamir
flármagna framkvæmdina á bygg-
ingartímanum fram til afhendingar
skólans næsta vor.
Ábyrgð á öllu verkefninu
Þorbergur sagði að það sem
stýrði þessari þróun væri bæði það
að menn væru að afla sér verkefna
með þessum hætti, en þó væri meg-
inskýringin sú að margir verkkaup-
ar væru farnir að setja fram óskir
um að skipta einungis við einn að-
ila sem hefði með höndum og bæri
ábyrgð á öllum þáttum verksins.
Þær kröfur yrðu stöðugt hávær-
ari að ólíkir þættir hvers verks yrðu
sameinaðir, eins og hönnun, fram-
kvæmd, verkefnisstjórnun og íjár-
mögnun. Þannig vildu margir verk-
kaupar geta átt kost á því að geta
leitað til eins aðila um alla þessa
þætti í stað þess að þurfa að eiga
samskipti við marga aðila, sem
hver hefði með höndum ólíka þætti.
Þá væri farið að bera á því í mörg-
um tilfellum að einnig væri boðið
upp á rekstur mannvirkisins til 2-3
ára eftir að framkvæmdin væri til-
búin. Þannig væri verkkaupanum
boðin enn frekari trygging fyrir því
að byggingin væri gerð á eins hag-
kvæman hátt og kostur væri.
Það væri ekkert frekar ráðgjafar-
fyrirtækið en aðrir aðilar sem kæmu
að einstökum þáttum verksins sem
byðu upp á þetta. Það gæti allt eins
verið verktakafyrirtækið, fjármögn-
unaraðilinn, arkitektarnir og verk-
fræðingarnir sem stæðu að því að
bjóða verkkaupa upp á slíkar heild-
arlausnir.
ÞEIR hafa upplifað margar
breytingar þessir heiðursmenn
og fyrrverandi bændur, Gestur
Sæmundsson og Helgi Símonar-
son, en þeir hittust í Tungurétt
í Svarfaðardal á sunnudag.
Helgi varð 102 ára deginum
áður, 13. september, en hann
stundaði búskap á Þverá í Svarf-
aðardal, en sonur hans og dótt-
urdóttir búa þar félagsbúi og
býr Helgi hjá þeim. Gestur sem
kominn er á tíræðisaldur er
fæddur í Svarfaðardal, en flutt-
ist ungur I Öxnadal. Hann stund-
aði búskap á Efstalandi í rúma
þrjá áratugi og var lengi réttar-
stjóri í Þverárrétt.
Morgunblaðið/Þórhallur Jónsson
Heiðurs-
menn í
Tungurétt
Deila Færeyja og Bretlands um lögsögumörk varðar hugsanlega olíuhagsmuni
Getur seinkað lausn á
deilunni um Hvalbak
Deila Færeyja og Bretlands um lögsögumörk á „hvíta svæðinu“
þar sem olíu kann að vera að fínna getur seinkað því að lausn finnist
á deilu Færeyja og íslands um stöðu Hvalbaks, skrifar Ólafur Þ.
Stephensen. í báðum tilfellum er deilt um stöðu óbyggðra eyja.
DEILA Færeyja við Bretland um
mörk landgrunnslögsögu landanna
á „hvíta svæðinu“ svokallaða milli
Skotlands og Færeyja, flækir við-
ræður Færeyja og Islands um lög-
sögumörk. Líklegt er að olía finnist
á „hvíta svæðinu“ og eru færeysk
stjórnvöld treg til að gera samning
við ísland um lögsögumörkin fyrr
en niðurstaða hefur fengizt í deil-
una við Bretland, þar sem mun
meiri hagsmunir eru í húfi.
Tenging þessara tveggja deilna
felst í því að bæði ísland og Bret-
land miða við óbyggðar eyjar eða
sker er þau gera kröfu til þess hvar
miðlína milli þeirra og Færeyja eigi
að liggja. íslenzk stjómvöld miða
við Hvalbak, 10 metra hátt óbyggi-
legt klettasker, sem grunnlínupunkt
og Bretar miða jafnframt m.a. við
óbyggðar eyjar, sem tilheyra Orkn-
eyjum og Vestureyjum.
Færeysk stjórnvöld telja að við-
urkenndu þau áhrif Hvalbaks að
einhveiju eða öllu leyti í samningi
við ísland væru þau um leið að
veikja stöðu sína í viðræðunum við
Breta. Þess vegna er hugsanlegt
að deilan um „hvíta svæðið" seinki
því að Danmörk, fyrir hönd Fær-
eyja, og Island nái sams konar
samkomulagi og nú hefur náðst við
Dani fyrir hönd Grænlendinga um
stöðu Kolbeinseyjar og lögsögu-
mörkin milli íslands og Grænlands.
Olíuhagsmunir í húfi
Árni Olafsson, formaður fær-
eysku viðræðunefndarinnar í við-
ræðum við Breta, segir í samtali
við Morgunblaðið að deila Færeyja
og Bretlands um lögsögumörk hafi
staðið árum saman og lítið gengið
að leysa hana. Nú í sumar hafi
löndin komið sér saman um að
reyna til þrautar í hálft ár, þ.e. út
árið, að ná samkomulagi. Takist.
það ekki verði að vísa deilunni til
Alþjóðadómstólsins í Haag. Næsti
samningafundur er áformaður í
London 25. þessa mánaðar. „Þetta
er síðasta tilraun til að semja,“
segir Árni.
Hann segir mikilvægt að deilan
verði leyst til þess að Færeyjar og
Bretland geti úthlutað olíufélögum
leyfum til olíuleitar, en Færeyingar
hyggjast úthluta fyrstu leyfunum
í sinni lögsögu næsta vor. „Hvíta
svæðið“ er talið áhugavert með til-
liti til olíuleitar en leyfum þar verð-
ur ekki úthlutað meðan deilt er um
lögsögumörkin. „Ef olíufélögin eiga
að leggja í milljarða fjárfestingu
verða þau að vita hver fer með
lögsögu á svæðinu, Færeyjar eða
Bretland,“ segir Árni.
Bretar miða við óbyggðar
eyjar og sker
Árni segir að þótt deilt sé bæði
um mörk fiskveiði- og landgrunns-
lögsögu ríði mest á að leysa deiluna
um landgrunnslögsöguna vegna
hugsanlegra olíuhagsmuna. „Við
höfum lifað með deilunni um fisk-
veiðilögsöguna í 20 ár og bæði
færeyskir og brezkir fiskimenn
hafa veitt á umdeildum svæðum
án þess að nein alvarleg atvik hafi
komið upp,“ segir hann.
Nýlega lýstu Bretar því yfir að
þeir myndu hætta að miða fisk-
veiðilögsögu sína við klettinn Roc-
kall, þar sem slíkt stæðist ekki
ákvæði hafréttarsamnings Samein-
uðu þjóðanna, sem Bretland full-
gilti í síðasta mánuði. { samningn-
um segir að klettar, sem ekki geti
borið mannabyggð eða eigið efna-
hagslíf, skuli ekki hafa nokkra sér-
efnahagslögsögu eða landgrunn.
Yfirlýsing Breta hefur þau áhrif
að áður umdeilt svæði í suðvestur-
horni færeysku lögsögunnar verður
óumdeild færeysk fiskveiðilögsaga.
Aðspurður hvort hann telji að
ákvörðun Breta muni að öðru leyti
styrkja stöðu Færeyja í viðræðun-
um segist Arni vonast til að áhrif
hennar verði a.m.k. einhver.
Bretar miða kröfu sína til fisk-
veiðilögsögu og landgrunns nú við
St. Kildu í stað Rockall en það telja
Færeyingar sömuleiðis hæpið, þar
sem ekki hefur verið önnur byggð
þar síðan um 1930 en fámenn brezk
herstöð. Þá vilja Bretar einnig miða
við aðrar óbyggðar eyjar og sker,
til dæmis Flannan-eyjar, þar sem
eingöngu gengur sauðfé á sumrin,
tvö sker kennd við súlu og eyna
North Rona, sem síðast var í byggð
árið 1844.
Obein tenging við
Hvalbaksdeiluna
Árni segir deiluna við Bretland
tengjast óbeint deilunni við ísland
um stöðu Hvalbaks. Hann segist
telja æskilegast að fá niðurstöðu í
deiluna við Bretland áður en samið
verður um lögsögumörk við ísland.
Ljóst er að fari deilan fyrir Al-
þjóðadómstólinn í Haag getur þess
orðið talsvert langt að bíða að dóm-
sniðurstaða fáist. Það gæti viðhald-
ið óvissu um lögsögumörk íslands
og Færeyja.
Færeyskir togarar hafa nokkr-
um sinnum á undanförnum árum
veitt á „gráa svæðinu", sem er á
lögsögumörkum íslands og Fær-
eyja vegna deilunnar um Hvalbak.
Landhelgisgæzlan hefur stuggað
við skipunum en ekki fært þau til
hafnar í samræmi við „heiðurs-
mannasamkomulag" Islands og
Danmerkur frá 1988.