Morgunblaðið - 04.01.1998, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
MINNIIMGAR
SUNNUDAGUR 4. JANÚAR 1997 37
JÓHANN
TRYGGVASON
■4- Jóhann
* Tryggvason
var fæddur á Ytra-
Hvarfi í Svarfað-
ardal 20. janúar
1916. Hann lést í
London 26. desem-
ber síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Tryggvi Jó-
hannsson bóndi (d.
1971) og kona hans
Soffía Stefánsdótt-
ir (d. 1963).
Jóhann kvæntist
árið 1938 eftirlif-
andi eiginkonu
sinni, Klöru Símonsen (f. 1918)
sem er norsk í föðurætt en
alin upp á íslandi. Þau eignuð-
ust sex börn sem öll eru á Iífi:
Þórunn Soffía húsmóðir (f.
1939), býr í Sviss, maki Vlad-
imir Ashkenazy; Tryggvi
hljóðupptökumaður (f. 1942),
býr í Englandi, maki Marian
Freeman; Sólveig húsmóðir (f.
1944), býr í Sviss,
fráskilin; Stefán (f.
1947), vinnur við
tölvur, býr í Dubai,
maki Cerys Powell;
Sigrún sjúkraþjálf-
ari (f. 1952), býr á
Islandi, maki Einar
Arnalds; Kolbrún
húsmóðir (f. 1955),
býr í Englandi,
maki Patrick Jos-
eph Connolly. Af-
komendur Jóhanns
og Klöru eru orðnir
fjölmargir.
Jóhann varð tón-
listarkennari að atvinnu og
kenndi frá 1938 söng við Aust-
urbæjarskólann í Reykjavík
en árið 1945 fluttist hann til
London til frekara náms og
bjó þar alla tíð síðan og stund-
aði tónlistarkennslu að námi
loknu.
Utför Jóhanns fór fram I
London 2. janúar.
Jóhann Tryggvason tónlistar-
kennari hafði átti við heilsubrest
að stríða um nokkurt skeið fyrir
andlát sitt. Jóhann var afar minnis-
stæður þeim sem honum kynntust.
Hann var fremur lágvaxinn, þéttur
á velli og kvikur í hreyfingum og
einstaklega fjörlegur. Gáfurnar
voru leiftrandi, minnið traust og
áhuginn og sjóndeildarhringurinn
víðfeðmur. Hann var knúinn stöð-
ugri þrá og vilja til fróðleiks og
athafna og fjölmargir ólíkir þættir
léku í höndunum á honum. Tónlist-
in varð hans ævistarf, en örlögin
hefðu allt eins getað fengið honum
það hlutskipti að verða verkhagur
og dugandi búhöldur norður í
Svarfaðardal.
Jóhann lifði miklar þjóðfélags-
breytingar á liðlega 80 ára langri
ævi. Hann var fæddur árið 1916 í
torfbæ á íslandi, en lést á tímum
hátækninnar eftir að hafa búið
lengst af í milljónaborginni London.
Jóhann ólst upp við venjuleg
sveitastörf að Ytra-Hvarfi í Svarf-
aðardal hjá foreldrum sínum sem
bjuggu þar ágætu búi. Þegar hann
var u.þ.b. fimm ára gamall kom
orgel á heimilið, sem annars var
næsta fátítt á þessum tíma. Það
kveikti óðara áhuga Jóhanns sem
lærði nær af sjálfsdáðum að spila
á hljóðfærið. Tryggvi, faðir Jó-
hanns, spilaði svolítið á fiðlu og
gat komið syni sínum á sporið við
að lesa nótur. Fjórtán ára fór hann
í læri í einar þijár vikur til bróður
síns, Jakobs, á Akureyri. Jakob
varð síðar organisti þar í bæ og
skólastjóri tónlistarskólans. Frá 16
ára aldri til tvítugs var Jóhann
einnig organisti í nokkrum kirkjum
fyrir norðan og auk þess stjórnaði
hann um tíma tveimur kórum. Þá
spilaði hann undir á þöglum kvik-
myndasýningum á Dalvík.
Það var vilji foreldra Jóhanns
að hann tæki síðan við búinu af
þeim á Ytra-Hvarfi, enda var hann
að mörgu leyti ágætlega til þess
fallinn, verkhagur og dugmikill.
En tónlistin togaði stöðugt sterkar
í drenginn. Árið 1935 brá hann sér
suður til Reykjavíkur á sex vikna
námskeið fyrir organista utan af
landi hjá Páli ísólfssyni. Eftir það
varð ekki aftur snúið og árið eftir
flutti Jóhann alfarinn úr sveitinni
og til Reykjavíkur. Þar hóf hann
nám við Tónlistarskólann í Reykja-
vík og var þar næstu fjögur árin.
Jóhann fékk í vöggugjöf afburða
tónlistarhæfileika en aðstæður
hans í uppvextinum réðu því að
möguleikar hans til að komast til
fulls þroska á því sviði skertust
áreiðanlega nokkuð. Kannski má
orða það svo að hann hafi fæðst
á röngum stað eða tuttugu árum
of snemma. Þetta sést best á því
að Jóhann hóf ekki eiginlegt tón-
listarnám fyrr en tvítugur að aldri.
íslenskt sveitalíf var fátækt og
fábreytt í æsku hans og mun sjald-
gæfara en nú að föng væru á að
hlúa að sérstökum hugðarefnum
eða „draumórum" ungra manna.
„Skýjaglópum" varð að halda við
raunveruleika daglegs lífs og „hag-
nýt“ störf. Og svo komu kreppuár.
Þegar Jóhann innritaðist í Tón-
listarskólann tvítugur ól hann með
sér þann draum að verða konsert-
píanisti. En hann komst fljótt niður
á jörðina, orðinn of gamall til að
byija slíkan feril. Árna Kristjáns-
syni, kennara hans, leist hreint
ekkert á stirða fingurna á honum,
en Jóhann hafði erfiðað við brúar-
smíði allt sumarið. En það voru
aðrir möguleikar, kennsla og kór-
stjórn, og veturinn 1937-1938 var
Jóhann jafnframt i sérkennara-
deild Kennaraskólans og lauk það-
an söngkennaraprófi. Þá um
haustið tók hann til við söng-
kennslu við Austurbæjarskólann.
Jafnframt stundaði hann einka-
kennslu og spilaði á dansleikjum
til að afla heimilinu tekna, því
hann kvæntist Klöru Símonsen
þetta sama ár og árið eftir fæddist
fyrsta barnið, en þau áttu eftir að
verða sex. í Austurbæjarskólanum
stofnaði Jóhann skólakór, stjórnaði
einnig fleiri kórum, og 1942 réðst
hann í að stofna Samkór Reykja-
víkur sem Róbert Abraham Ottós-
son tók síðar við. Þessi kór hélt
allmarga tónleika, m.a. einn fyrir
Tónlistarfélagið til ágóða fyrir
væntanlegt tónlistarhús, sem þá
var ráðgert að risi nálægt þar sem
nú eru gatnamót Hringbrautar og
Snorrabrautar. Einnig stjórnaði
Jóhann lúðrasveitinni Svan um all-
langt skeið.
Undir lok heimsstyijaldarinnar
fór að koma í Jóhann fiðringur að
fara til útlanda og læra meira í
tónlist. Hann fékk eins árs leyfi á
launum frá Austurbæjarskólanum
til að fara utan og læra hljómsveit-
arstjórn. Royal Academy í London
varð fyrir valinu og til London kom
hann í október 1945. Jakob bróðir
hans fór með honum í framhalds-
nám í Royal Academy. Fjölskyldur
þeirra urðu hins vegar eftir heima,
en rétt eftir stríðið var erlendum
fjölskyldum ekki hleypt inn í land-
ið vegna skorts á nauðsynjum.
Borgin var víða í rústum og ömur-
legt til að sjá og húsnæðisekla
mikil.
Jóhann sagði eitt sinn við mig
um fyrstu mánuðina í London: „Ég
man hvað mér fannst sjóndeildar-
hringurinn allur víðari í London
heldur en í Reykjavík; ekki ólíkt
því þegar ég fór úr sveitinni til
Reykjavíkur. London var eftir
stríðið alheimsborg í tónlist, hvergi
voru haldnir fleiri konsertar en
þar, hvergi fleiri hljómsveitir starf-
andi. Þetta verkaði eins og vítam-
ínssprauta á mig í tónlistarlegum
skilningi. Fram að jólum fór ég á
konsert næstum því hvem einasta
dag, en svo fór nú að grynnka í
pyngjunni." Jóhanni fannst að eitt
ár væri ekki nóg til þess að læra
eitthvað að gagni svo úr varð að
hann fékk fjölskylduna til sín og
hélt áfram námi í samtals fjögur
ár og öðlaðist prýðilega menntun.
Að vonum var erfitt að kljúfa þetta
fjárhagslega, en Jóhann kenndi
talsvert með náminu. Það hjálpaði
einnig upp á sakirnar á þessum
árum að Jóhann og dóttir hans
Þórann, sem þótti undrabam á
píanó, fóru til íslands á hveiju
sumri í 11 ár þar sem þau héldu
tónleika, þann fyrsta 1947 með
hinum gamla kór Jóhanns, Sam-
kórnum.
Eftir að námi lauk ílentust Jó-
hann og fjölskylda í London.
Ástæða þess að þau fóru þá ekki
heim var sú að þá var Þórunn
dóttir hans í námi Royal Academy
og Jóhann vildi gefa henni færi á
að ljúka því. Jóhann tók til við
tónlistarkennslu í London, bæði við
skóla og í einkatímum. Um tíma
stjórnaði hann einnig hljómsveit
og kór. Sennilega naut hann sín
best í einkatímum, þar var hann
hreint frábær kennari, strangur,
kröfuharður en jafnframt mjög lif-
andi og hvetjandi. Jóhann sagði
mér einu sinni að það væri ekki
til nein ein formúla við kennslu,
það yrði að skyggnast inn í hug
hvers einstaks nemanda og ná
fram því besta sem hann byggi
yfir.
Mikill heiðursmaður hefur nú
kvatt þennan heim. Til hinstu
stundar glataði hann aldrei þjóð-
erni sínu, þrátt fyrir langdvöl á
enskri grund. Tungutakið var
ómenguð norðlenska, í minni sér
geymdi hann ýmsar sögur frá
æskuárunum norður í landi, sagði
óborganlega frá og hermdi eftir
persónum þannig að þær stóðu
ljóslifandi fyrir hugskotssjónum.
Jóhann var jafnan glaður og reif-
ur, þótti gott í staupinu og var
hrókur alls fagnaðar á góðri stund.
Hann var hjartahlýr og yndislegur
maður, elskur að börnum og þau
að honum, og ávallt var hann
reiðubúinn að greiða hvers manns
götu. Munu þeir vera margir ís-
lendingarnir sem nutu gestrisni
þeirra hjóna í London á umliðnum
árum.
Mest dáðist ég þó að tengdaföð-
ur mínum fyrir leiftrandi gáfur,
ótvíræða tónlistarhæfileika og
þann kraft og kjark að bijótast til
menntunar og þroska á því sviði
sem átti hug hans allan, þrátt fyr-
ir að mörgu leyti mótdrægar ýtri
aðstæður.
Einar Arnalds.
Crfisclrykkjur
UciHngohú/lð
GAPt-mn
Sími 555-4477
Suðurlandsbraut 10
108 Reykjavík * St'mi 553 1099
+
Útfðr föður okkar, tengdaföður, afa og
langafa,
HANS KR. EYJÓLFSSONAR,
sem andaðist 15. desember, fer fram frá
Dómkirkjunni 5. janúar ki. 10.30.
Þeim, sem vildu minnast hans, er bent á
Tjaldanesheimilið (sími 566 6147).
Lára Hansdóttir, Gunnar Þ. Gunnarsson,
Bragi Hansson, Rose Marie Christiansen,
Grétar M. Hansson, Kristín Sigsteinsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
+
Hjartkær móðir okkar og fósturmóðir,
ÁSDÍS KÁRADÓTTIR,
áður húsfreyja að Garðskagavita,
lést á Hrafnistu Reykjavík að kvöldi gamlárs-
dags.
Sigrún Sigurbergsdóttir,
Kári Sigurbergsson,
Valgerður Marinósdóttir.
+
Okkar ástkæra,
JÓHANNA EINARSDÓTTIR,
Hátúni 10B,
Reykjavík,
lést á Landspítalanum föstudaginn 2. janúar. Útförin auglýst siðar.
Vandamenn.
+
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
GUÐNÝ INGIBJÖRG JÓSEPSDÓTTIR,
Álfaskeiði 45,
Hafnarfirði,
sem lést á St. Jósefsspítala 15. desembersl.,
verður jarðsungin frá Þjóðkirkjunni í Hafnar-
firði þriðjudaginn 6. janúar kl. 13.30.
Magnús Ragnarsson, Erla Ásgeirsdóttir,
Ingibjörg Margrét Ragnarsdóttir,
Elínborg Ragnarsdóttir, Óskar Ásgeirsson,
Hjördís Ragnarsdóttir, Örn Halidórsson,
barnabörn og bamabarnabörn.
+
, Ástkær móðir okkar, tengdamóðir og amma,
RAGNHEIÐUR GUÐMUNDSDÓTTIR
Hrafnistu,
Reykjavfk,
áður til heimilis að
Kaplaskjólsvegi 60,
verður jarðsungin frá Áskirkju þriðjudaginn
6. janúar, kl 10.30.
Þeim sem vildu minnast hennar er bent á líknarfélög og stofnanir.
Vilborg Sigurðardóttir, Sigurður Hermannsson,
Ásthildur Sigurðardóttir, Sigmundur Arthúrsson,
Ásdís Sigurðardóttir,
og barnabörn.
+
Hjartans þakkir fyrir auðsýnda samúð og
vinarhug við andlát og útför eiginmanns míns,
föður okkar, tengdaföður og afa,
ARNAR EIÐSSONAR,
Hörgslundi 8,
Garðabæ.
Sérstakar þakkir til starfsfólk St. Jósefsspítala
og Heimahlynningar.
Hallfríður Kristín Freysteinsdóttir,
Guðbjörg Kristín Arnardóttir,
Eiður Arnarson, Hafdís Stefánsdóttir,
Einar Örn Eiðsson,
Valur Rafn Valgeirsson,
Einar Rafn Eiðsson.