Morgunblaðið - 21.01.1999, Qupperneq 18

18 FIMMTUDAGUR 21. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ

NEYTENDUR
Verð nú kr. Verð áður kr. Tilb. á mælie. SUoMF'" TILBOÐIN zzt nú kr. áður kr. ■ iid. a mælie.
T * —'
Gildir á meðan birgðir endast Verð Verð áður kr. Tilb. á mælie. [ Comflakes 359 399 399 kai
TSaltað hrossakjöt í fötu 689 994 689 kgj Siampó Best Buv, 500 ml 99 nýtt 198 Itr
Kjúklingapylsur 551 689 551 kg [ Hárnæring Best Buy, 500 ml 99 nýtt 198 Itrj

[Kjúkli ngaiif rarkaefá 598 748 598 kg | Findus wokqrænmeti, 2 teg., 400 g215 297 538 kg!
Kjúklingaskinkuálegg 1.598 1.998 1.598 kg Hunangs Cheerios, 565 g 349 368 618 kg KÁ-verslanir Gildir til 27. ianúar
[ Luxus maískorn, 3x340 g 125 nýtt 120 kgj Kjöris heimaís 2 I, súkkul. og vári. 379 442 189 Itr
Gull kakómalt, 400 g 125 nýtt 313 kg Pripps léttöl, 0,5 I 59 77 118 Itr I Kjúklinqur frosinn 398 567 398 kqj
[Ananas, 3x230 g, 1/4 ds. 125 nýtt 180 kg Eqils Kristall, 2 Itr 119 169 59 Itr
Pepsí, 2 Itr 125 159 63 Itr _ . Náttúru appelsínusafi 79 99 79 Itrj
BÓNUS nitHUDUU-CbbU Gildir til 27. ianúar Náttúru eplasafi 79 99 79 Itr
Gildir ti! 27. janúar Eqils pilsner, 1/2 Itr 59 100 118 ítrl | Kelloggs Sp. K morgunkom, 500 g 269 308 538 kg I
1 Lambasúpukiöt 358 nýtt 358 kql Egils Kristall, 2 Itr 139 200 70 Itr Kellogs Coco pops, 375 g 199 259 530 kq
Bónus síld, 880 q 199 249 213 kq I Grape hvítt og rautt 99 169 99 kSl
[ Létta, 400 g 109 118 272 kg i SELECT-búðirnar
Tomma oq Jenna safi, 6 pk. 179 nýtt 119 Itr Gildir til 27. janúar dAmrvAurd-versianir Gildir til 24. janúar
Fiber bruöur, 300 q 99 nýtt 330 kq i I Daloon danskar eplaskífur 298 398 372 kgj
Bónus rasp, 300 q 79 89 263 kq Franskar kartöflur 110 150 488 kg [ hoiaiaagunas 7t>y 958 759 kq |
Folaldasnitsel 789 958 789 kq
Ariel þvottaefni, 5 kq 1.499 1.599 300 kq [Égils X-Orka 99 130 198 Itr
[ Folaldainnralæri 889 958 889kg]
Head & shoulders sjampó 399 459 997 Itr Prins polo, xxl, 56 q 49 69 875 kq
■ Marvland kex, 200 q 89 110 445 kqj Folaldabuff 789 958 789 kg
10-11-búðirnar Gildir til 27. janúar [ Folaldapiparsteik 889 958 889 kq|
Isl. gulrætur 228 498 228 kq
I Nvhreinsuð svið 398 nýtt 398 kq| KEA-NETTÓ I Klementínur 128 198 128 kg
Úrvals saltkiöt 298 398 298 kq Gildir til 24. janúar Dönsk lifrarkæfa, 380 g 149 198 392 kg
[Ora síld (allar teg.) 15% afsl. I íslandslýsi þorska, 250 ml 285 nýtt 1.140 Itr
Ömmu rúqbrauð 58 88 290 kq Ryvita hrökkbrauð sesam, 250 q 77 nýtt 308 kq
I Kötlu kartöflumús 48 59 480 kgj I Buitoni spaqhetti, 500 g 54 66 108 kg iinB-Austurianai
SS 1944 2 teq., 20% afsl. Buitoni farfalle, 500 q 59 72 118 kq
| Kötlu raspur + kaupauki, 300 g 119 nýtt 397 kg
LFreyju hrisflóð 189 nýtt 945 kgi I Knorr pasta napolitana, 153 q 109 123 712 kg
KK fiskibollur 489 613 489 kq
Appelsínur 95 162 95 kg
1 Vatnsmelónur 119 234 119 kgj
ÞÍN VERSLUN Gildir til 27. janúar NÝKAUP Gulrætur 169 317 169 kq
Vikutilboð I Tómatar Spánn 216 297 216 kg|
[Blandaður súrmatur, 1,2 kg 1.098 nýtt 915 kql | Lambasviðasulta 898 1.226 898 kg Granini grape, 750 ml 138 168 180 Itr
Soðið hanqilæri 1.698 1.876 1.698 kq Hreinsuð svið 298 398 298 kg [ Keebler C.D. Rainbow, 510 g 298 378 584 kq|
[ SS lifrarkæfa, 200 g 159 189 795 kg f Bl. súrmatur í fötu, 1200 g 998 1.298 832 kgj Egils Kristall, 2 Itr 159 198 80 Itr
Sevtt rúqbrauð, 200 g 65 91 325 kq Soðið Sambandshangilæri úrb. 1.498 2.095 1.498 kg
I Krvddsíld, 520 ml 198 260 350 kg] | Þorrabakki fyrir tvo 1.349 1.639 M l
Kartöflumús, 220 q 149 198 270 kq Egils Pilsner, 0,5 Itr 55 69 110 Itr rJAnuAH IVAU r Gildir 21., 22. og 23. janúar
I Pripps pilsner, 1/2 Itr 59 71 118 Itr I Rófur 98 179 98 kgj
| Sviðasulta ný 885 1.198 885 kgj
Heimaís 229 284 229 Itr
Þorrabakki, 500 q 669 899 1.338 kq
TIKK-TAKK-verslanir Gildir til 24. janúar 11-11-búðirnar I Hákarl 1.198 1.598 1.198 kg|
Gildir til 28. janúar Flatkökur, 200 q 39 48 195 kq
[Goða bl. súrmatur í fötu, 3 kg 1.098 1.298 366 kg j [ Lamba- og nautahakk 659 nýtt 659 kgj I Soðið hangikjöt í bitum 699 898 699 kql
Sambands hanqilæri soðið 1.698 1.986 398 kg Sveitabjúgu 439 nýtt ... 439 kq Weetos kókóhringir, 375 g 198 530 kq
ISS lifrar- oq skólakæfa, 200 g, 2 teq.149 198 745 kgi I Beikonbúðingur 429 nýtt 429 kq| I Big Rice Cake, 200 g 149 745 kgj
Isl.matv. konfektsíld, 580 ml 279 349 481 kg KS súrmjólk, 500 ml, 4 teg. 96 108 192 Itr Wasa hrökkbrauð, 680 g 298 345 440 kg
Baimaspírutegundin refasmári talin hafa valdið salmonellusýkingu í Bandaríkjunum og víðar
I
EINN aðili ræktar refasmára hér á
landi og segir hann fyllsta hreinlætis
gætt við ræktunina og að framleiðsl-
an sé undir eftirliti heilbrigðisyfir-
valda. Hollustuvemd ríkisins hefiir
ekki rakið hópsýkingar beint til þess-
arar baunaspírutegundar en við
reglubundið eftirlit hafa vísbend-
ingarörverur þó á stundum mælst yf-
ir viðmiðunarmörkum.
í nýrri skýrslu Sjúkdómseftirlits-
og forvarnarmiðstöðvar Bandaríkj-
anna og Heilbrigðisdeildar Oregon-
fylkis er fullyrt að eðliseiginleikar
baunaspírutegundarinnar refasmára
geri hana að ákjósanlegri uppsprettu
samonellusýkinga. Par til girðingar
um sýklalaus fræ verði reistar sé
ástæða til þess að vara við neyslu
tegundarinnar vegna sýkingarhættu.
„Meginvandinn er sá að í spírunar-
ferli framleiðenda er ekkert „dráps-
stig“ sem útrýmir hugsanlegum
sýklum án þess að tefla spírunar-
möguleikum í tvísýnu," segir í
skýrslunni sem birtist í þessari viku í
tímariti Amerísku læknasamtak-
anna.
Höfundar skýrslunnar segja að
salmonelluveiran taki sér bólfestu í
refasmárafræjum í sprungum milli
kímblaðs og fræskurnar og sé þar
óhult fyrir hvers kyns efnameðferð.
Salmonellufaraldur geisaði í Oregon
og Bresku Kólumbíu árin 1995 og
1996 og er hann í skýrslunni rakinn
til refasmára. Yfir 20 þúsund Banda-
ríkjamenn eru sagðir hafa sýkst og
er jafnframt minnst á tílfelli sem upp
komu í Danmörku árið 1995.
Nauðsynlegt að
gæta fyllsta hrein-
lætis við framleiðslu
Beinir sýklar ekki fundist;
í baunaspirum hérlendis
Engin salmonellutilfelli hafa komið
upp hérlendis sem rekja má beint til
refasmára. Franklín Georgsson, for-
stöðumaður rannsóknarstofu Holl-
ustuverndar ríkisins, segir hins veg-
ar að baunaspírur séu vandmeðfarn-
ar í framleiðslu og menn séu sífellt að
leita leiða til þess að tryggja öryggi
neytenda. „Sýkingar af völdum
baunaspíra eru þekkt vandamál og
tilfelli hafa komið upp á undanfóm-
um ái-um í Japan, Svíþjóð og Banda-
ríkjunum, jafnvel sýkingar af völdum
ákveðinna tegunda e-kólígerla,“
sagði Franklín. „Pessi afurð virðist
hafa ákveðin vandamál í fór með sér
og ég veit að Danir hafa meðal ann-
arra áhyggjur af þessu. Fræin eru að
þvi mér skilst látin spíra í vatnstönk-
um og það virðist bjóða upp á fjölgun
baktería, séu þær til staðar í fræjun-
um. Þetta smitast líklega á ökrunum
þar sem fræin eru ræktuð og sem
B aunaspírutegundin
alfalfa, eða refasmári
öðru nafni, er sam-
kvæmt nýrri skýrslu
bandarískra heilbrigð-
isyfirvalda talin hafa
valdið salmonellusýk-
ingu yfir 20 þúsund
manna í Bandaríkjun-
um og víðar árið 1995.
dæmi er ekki talið gott að dreifa hús-
dýraáburði á akrana.“
Að sögn Franklíns hefur verið
reynt að bregðast við vandanum með
ýmsum hætti, til dæmis með klór-
notkun. „Það hefur þó því miður ekki
alltaf reynst fullnægjandi þai- eð líf-
ræn efni binda klórinn oft hratt
þannig að hann nær ekki að virka
sem skyldi,“ sagði Franklín.
„Hér á landi eru ekki þekkt tilfelli
þar sem baunaspírur hafa valdið hóp-
sýkingum og beinir sýklar hafa held-
ur ekki fundist í spírunum. Hins veg-
ar hafa nokkrum sinnum við reglu-
bundið eftirlit í svona afurð fundist
svonefndar vísbendingarörverur um
saurmengun í of miklu magni miðað
við þau mörk sem við setjum. Vís-
bendingarörverurnar eru af sam-
bærilegum uppruna og salmonella og
e-kólí-gerlar og mega því ekki finnast
nema í ákveðnu hámarki. Fjöldi
þeirra gefur hugmynd um hættuna á
því að skaðlegri örverur finnist, og í
sumum sýnum sem við höfum fengið
til okkar hefur ástandið verið algjör-
lega ófullnægjandi.“
Að sögn Franklíns er sífellt verið
að leita leiða til þess að bæta ástand
afurðanna og sendir heilbrigðiseftir-
lit gjarnan sýni til rannsóknar hjá
Hollustuvemd.
„Fræin koma frá Danmörku og
þau eru sótthreinsuð fyrir ræktun,“
sagði Þór Ólafsson, eigandi Frjó-
anga í Hafnarfirði sem er að sögn
eini framleiðandi refasmára hér á
landi. „Fyrsta og síðasta boðorð við
framleiðslu alfalfa baunaspíra er
hreinlæti og við gætum þess í hví-
vetna. Til dæmis hreinsa ég allt
kranavatn með útfjólubláum geisl-
um, en fræin eru lögð í bleyti áður
en þau eru sett í sérstaka vél sem
vökvar fræin í snúningstromlu,"
sagði Þór. Hann sagði vélina
hreinsaða með klór fyrir og eftir
notkun og væru fræ frá Frjóanga
send heilbrigðisyfirvöldum til rækt-
unar á þriggja mánaða fresti. „Heil-
brigðiseftirlitið kemur líka reglu-
lega og skoðar húsnæðið,“ sagði
Þór.
Hann kvaðst kannast við sögur af
salmonellusýkingum af völdum
baunaspíra erlendis og sagði tilfelli
hafa komið upp í Svíþjóð fyi-ii- tæp-
um áratug. „Þangað höfðu fræ verið
keypt frá Kína þar sem sýkt fræ
hafði verið sett á markað eftir mikil
flóð á ökrunum."
Að sögn Þórs hefur refasmári ver-
ið ræktaður hérlendis í mörg ár en
uppruna ræktunar má hins vegar
rekja 4-5000 ár aftur í tímann. „Þeg-
ar arabarnir tóku efth- því að hestar
sem fóðraðir voru á baunaspírum
voru mun sprækari en aðrir fóru
þeir að prófa þetta sjálfir, en alfalfa-
spírnr innihalda öll nauðsynlegustu
næringarefni og eru hin mesta holl-
ustufæða.“
SÍÐASTI DAGUR
ÚTSÖLUNNAI
SUÐURLANDSBRAUT 22 - S: 553 6011 / 553 7
.!