Morgunblaðið - 18.03.1999, Blaðsíða 10

10 FIMMTUDAGUR 18. MARZ 1999
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Margar athugasemdir í skýrslu rannsóknarnefndar um flugslys á Bakkaflugvelli
Flugvélin ofhlaðin og
undirbúningur óvandaður
Morgunblaðið/Steinunn
VÆNGIRNIR brotnuðu af flugvélinni þegar hún skall í jörðina
skammt frá Bakkaflugvelli, skrokkurinn vélarinnar steyptist fram yfir
sig og stöðvaðist á hvolfi í 30 metra Qarlægð, mikið brotinn. Á mynd
inni má sjá fulltrúa rannsóknamefndar flugslysa á slysstað.
RANNSÓKNARNEFND flug-
slysa gerir fjölmargar alvarlegar
athugasemdir í skýrslu sinni
vegna flugslyss sem varð á
Bakkaflugvelli í Austur-Landeyj-
um 13. spetember sl. Fjögurra
sæta, eins hreyfils lágþekja í eigu
Flugfélags Vestmannaeyja ehf.,
sem var í þjónustuflugi á milli
Bakka og Eyja, með þrjá menn
innanborðs, steyptist til jarðar
skömmu eftir flugtak og brotlenti.
Við brotlendinguna hlaut flug-
maðurinn alvarleg meiðsl en far-
þegarnir meiddust minna.
Að mati nefndarinnar er líkleg-
asta skýringin á orsökum slyssins
sú að flugvélin hafi lent í svoköll-
uðu innskriði í vinstri beygju eftir
flugtak, vegna óstöðugleika sem
stafaði af mikilli afturhleðslu vél-
arinnar. Er m.a. bent á í skýrsl-
unni að flugundirbúningur hafi
verið óvandaður, vélin hafí verið
ofhlaðin fyrir flugtak, tekin hafi
verið beygja út úr flugtaksstefnu í
um helmingi minni flughæð en ör-
yggisfyrirvarar eru gerðir um í
flugtaki og hleðsluskrá hafi ekki
verið gerð. Nefndin bendir einnig
á að flugvélin hafi ekki verið
þannig tæknilega úr garði gerð,
að nota ætti hana í þjónustuflug.
Því er beint til Flugmálastjórnar
að hún veiti flugrekstri Flugfé-
lags Vestmannaeyja nægilegt að-
hald, sem dugi til þess að fylgt sé
gildandi reglum í flugrekstri.
Einnig verði settar skýrar reglur
um veitingu heimilda til að nota
afkastalitlar flugvélar í atvinnu-
flugrekstri.
Missti allt afl í 3-400 feta hæð
og steyptist til jarðar
Flugvélin fór á loft kl. 19.08.
Þegar hún var í klifurbeygju í um
300-400 feta flughæð eftir flugtak,
var komin þvert á brautarstefnuna
og að byrja beygju undan vindi fór
hreyfillinn að titra og skjálfa og
missti allt afl. Flugmaðurinn missti
stjórn á flugvélinni sem féll á
vinstri vænginn og steyptist til
jarðar. Hún brotlenti á sléttlendi í
um 300 metra fjarlægð frá miðlínu
flugbrautarinnar. Flugvélin brotn-
aði í sundur þegar hún kom niður,
skrokkurinn kastaðist á hvolf og
stöðvaðist um 30 metra frá fyrstu
snertingu við jörð.
Ekkert fannst við rannsóknina
sem benti til þess að bilanir hefðu
átt þátt í slysinu. í niðurstöðum
nefndarinnar segir m.a. að fram
hafi komið við rannsókn slyssins
að tvöfalt þyngi-i farangur var
settur í farangurshólf vélarinnar
fyrir flugtakið en flughandbókin
heimilaði og var flugvélin þá of-
hlaðin fyrir flugtak, miðað við
áætlaða lendingarþyngd í Vest-
mannaeyjum. Þyngdai'punktur
flugvélarinnar var fyrir aftan
leyfð aftari mörk og farangurinn
laus og óbundinn í farangurshólf-
inu.
Vinnudagur flugmanns
orðinn nokkuð langur
í skýrslu nefndarinnar segir m.a.:
„Við rannsókn slyssins kom m.a.
fram að í flugrekstrinum vantaði
nokkuð á að nákvæmra og vandaðra
vinnubragða væri gætt. Flugferðir
milli lands og Eyja taka stuttan
tíma og þegar hver ferðin rekur
aðra og vönduð vinnubrögð eru ekki
viðhöfð, er hætt við að hlutimir fari
úrskeiðis svo sem þama varð.
Fram kom að flugundirbúningur
var óvandaður. Til dæmis var far-
þegalisti ekki gerðm-, hleðsluski'á
vai- ekki gerð og ekki jafnvægisút-
reikningar. Flugmaðurinn notaði
ekki gátlista við starf sitt og flug-
handbók flutvélarinnar eða gild
flugrekstrarhandbók flugrekandans
vora ekki um borð í flugvélinni. Þá
vora allar flugferðir TF-VEL frá
Vestmannaeyjaflugvelli að Bakka
og til baka skráðar jafnlangar eða
14 mínútur, þótt í raun væri flug-
tíminn að meðaltali 19% lengri.
Þá kom fram við rannsókn máls-
ins að vinnudagur flugmannsins var
orðinn nokkuð langur, eða a.m.k.
11-12 klukkustundir og kann það að
vera meðverkandi þáttm-. Einnig
var flugtími hans undanfama 90
daga orðinn nálægt því sem mest
leyfist samkvæmt reglugerðum,"
segir í skýrslunni.
I niðurstöðum nefndarinnar segir:
„Líklegt er að flugvélin hafi farið í
innskrið í krappri vinstri klifur-
beygju eftir flugtak. Hið tiltölulega
litla eldsneyti sem var í vinstra
vænggeyminum rann þá í átt að
vængendanum í stað vængrótarinn-
ar. Það hætti því að ná til hreyfils-
ins sem missti afl. Flughraðinn
minnkaði svo snögglega eftir afltap-
ið og við innskriðið að flugvélin of-
reis. Flugmaðurinn missti stjóm á
flugvélinni og flughæðin var þá of
lítil til þess að unnt væri að ná
stjóm á henni með þeim afleiðing-
um að hún brotlenti.“
Mikið lán að ekki
kom upp eldur
I skýrslunni segir ennfremur að
telja verði víst að meiðsli mann-
anna þriggja hefðu getað orðið
mun alvarlegri en raun varð á, mið-
að við aðstæður og mikið lán sé að
ekki kom upp eldur í flakinu.
Mennimir misstu allir meðvitund
þegar vélin skall í jörðina. Annar
farþeginn kastaðist út úr flakinu,
eftir að festing öryggisólar hans
brotnaði og farþegaklefinn opnað-
ist. Þeir tveir sem í flakinu voru,
komust út af eigin rammleik. Telur
nefndin líklegt að farþegum og
flugmanni hafi viljað til happs að
skrokkur flugvélarinnar kastaðist
aftur á bak í stöðvunarferlinu
þannig að laus farangurinn varð
þeim ekki til frekari miska.
A
Stjórnaformaður Granda um ágreining um verðmæti Arness
Tilboð er raunhæft
Fj ármálaráðherra
Verið að
álykta til
langs tíma
GEIR H. Haarde fjármálaráðherra
segir að með ályktun landsfundar
Sjálfstæðisflokksins um eftirlaun til
aldraðra sé verið að álykta til Iangs
tíma. Þeir sem hafi staðið að undir-
búningi þessarar ályktunar hafi
gert sér grein íyrir því að það sé
vart hægt að reikna með að það sé
hægt að hrinda svona metnaðarfull-
um áformum í framkvæmd á einni
nóttu og ekki ætlast til þess. Umb-
ætur á þessu sviði séu mjög dýrar.
I Morgunblaðinu í gær kemur
fram að útgjöld Tryggingastofnun-
ar ríkisins vegna eftirlauna aldraðra
myndu aukast um 7,6 milljarða
króna á ári miðað við óbreyttan
fjölda eftirlaunaþega ef ályktun
landsfundar Sjálfstæðisflokksins
um afnám tekjutengingar lífeyris-
greiðslna almannatrygginga nær
fram að ganga. Ef mið væri tekið af
fjölgun lífeyrisþega, en þeim fjölgar
um í kringum 10% á ári, væri út-
gjaldaaukningin enn meiri.
Geir bætti því við að brýnt væri
að fara á stað með heildarathugun á
samspili almannatryggingakerfis-
ins, skattkerfisins og lífeyrissjóð-
anna. Reynt verði að kortleggja
þetta samspil þannig að þessir hlut-
ir hafi ekki óeðlileg áhrif hver á
annan.
ÁRNI Vilhjálmsson, stjórnarfor-
maður Granda hf. vísar á bug full-
yrðingum Brynjólfs Omarssonar
og Hauks Þórs Haukssonar sem
birtust í Morgunblaðinu í gær,
þess efnis að tilboðsgengi Granda í
hlutabréf í Árnesi í Þorlákshöfn sé
langt neðan við raunveralegt verð-
mæti félagsins.
Eins og komið hefur fram hefur
Grandi boðist til að kaupa öll
hlutabréf í Árnesi á genginu 1,3 en
félagið á í dag um helming hluta-
fjár í Árnesi. Þeir Brynjólfur og
Haukur telja raunhæft markaðs-
gengi hins vegar talsvert hærra
eða á bilinu 2,00 til 2,74. Þeir segja
að í fréttaflutningi af kauptilboð-
inu hafi Grandi lagt áherslu á að
nú sé lægð í þeim fiskistofnum
sem afkoma Árness byggir á, þ.e.
flatfiski. Staðreyndin sé hins vegar
sú að um helmingur af kvótaverð-
mæti Ámess liggi í þorski.
í því sambandi rifja þeir upp orð
Árna á aðalafundi Granda í fyrra,
þar sem hann sagði m.a. í umfjöll-
un sinni um hlutdeildarfélög að
þótt staða Árness væri orðin tæp
á almennan mælikvarða, væri ým-
islegt áhugavert við fyrirtækið.
Nefndi hann annars vegar sam-
setningu og verðmæti aflaheim-
ilda og hins vegar ójafnað skatta-
legt tap að fjárhæð 870 m.kr. Ef
sýnt þætti að best yrði að hætta
rekstri Árness, yrði að gera það
með því að sameina það öðru fýr-
irtæki til þess að tapfrádrátturinn
nýttist.
Árni segir þessi ummæli slitin
úr samhengi við innihald þess sem
hann vildi leggja áherslu á í um-
fjöllun sinni um Árnes á aðalfund-
inum á síðasta ári. „Eins og gefur
að skilja þá er það hlutverk mitt
sem stjórnarformanns að fjalla
efnislega um einstaka rekstrarliði
Granda og dótturfélaga á aðal-
fundum félagsins. I fyrra þurfti ég
að gera hluthöfum grein fyrir
langvinnum taprekstri hlutdeildar-
félagsins Árness sem Grandi átti
um 27% eignarhlut í á þeim tíma.
Ég greindi frá því að fjárframlög
Granda í Árnes næmu 119 milljón-
um króna, sem væri 84 milljónum
hæira en bókfært virði eignarhlut-
arins á þeim tíma sem var einungis
35 milljónir. Til þess að draga ekki
úr öllum trúnaði hluthafa á þess-
um rekstri þá nefndi ég jafnframt
það sem rakið er hér að ofan og
birtist í frétt blaðsins í gær, þ.e. að
þrátt fyi'ir slæmt gengi þá væra
enn talsverð verðmæti í félaginu
sem réttlæta tilraun til áframhald-
andi rekstar.“
Árni fullyrðir að það sé ekki ætl-
un Granda að taka félagið yfir til
þess eins að leysa það upp og nýta
þar með skattalegt tap og verð-
mæti aflaheimilda, heldur sé
markmiðið að aðstoða félagið við
að rétta úr kútnum með það fyrir
augum að það geti skilað arði í
framtíðinni.
Ekki ætlunin að leysa
félagið upp
Ámi leggur áherslu á að Grandi
hafi fengið hlutlausa aðila til þess
að meta verðmæti Ámess, áður en
umrætt tilboð var lagt fram á þeim
forsendum að rekstri yrði haldið
áfram. „Samkvæmt þeirri úttekt
liggur gengi félagsins á bilinu 1,15
til 1,41 sem gefur meðalgengið
1,28, eða nánast hið sama og við
buðum hluthöfum í Árnesi. Þetta
var lagt fyrir á stjórnarfundi Ái'-
ness þann 25. febrúar síðastliðinn
þar sem samþykkt var að mæla
með því við hluthafa félagsins að
þeir taki tilboði Granda. Við viljum
reyna til þrautar að rétta fyrirtæk-
ið af og eram tilbúnir að eyða
ákveðnum tíma og fjármunum í
það verk. Hins vegar, ef það geng-
ur ekki eftir á næstu árum, þá er
ekki hægt að útiloka að félagið
verði leyst upp,“ sagði Árni.
Könnun Gallup
Flestir vilja
sama stjórn-
armynstur
áfram
FLESTIR, eða 47% lands-
manna, vilja áframhaldandi'
stjórnarsamstarf Sjálfstæðis-
flokks og Framsóknarflokks
samkvæmt nýrri skoðana-
könnun Gallup. í könnuninni
var spurt hvaða flokkar fólk
vildi að mynduðu samsteypu-
stjóra á næsta kjörtímabili.
Þótt meirihlutinn styðji
enn stjórnina hefur stuðning-
urinn minnkað um 10% frá
því í september en þá var
hlutfall þeirra sem vildu
áframhaldandi samstarf
stjórnarflokkanna eftir kosn-
ingar um 57%.
I könnuninni nú vildu rúm-
lega 20% samstarf Fram-
sóknarflokks og Samfylking-
ar, en aðeins 7% vildu þetta
samstarf í september. Rúm-
lega 12% nefndu samstarf
Samfylkingar og Sjálfstæðis-
flokks og tæplega 8% sam-
starf Samfylkingar og
Vinstrihreyfingar - græns
framboðs.
Vilja Framsókn í stjórn
Fleiri vilja Framsóknar-
flokkinn í stjórn en aðra
flokka, en um 71%, nefndu
hann og einhvern annan
flokk. Um 62% vilja Sjálf-
stæðisflokkinn í stjórn með
öðrum og um 48% vilja Sam-
fylkinguna í stjórn með öðr-
um.
Um 75% framsóknarflokk-
skjósenda vilja áframhald-
andi stjórnarsamstarf við
Sjálfstæðisflokkinn, en um
22% vilja samstarf við Sam-
fylkinguna. Um 84% kjós-
enda Sjálfstæðisflokks vilja
áframhaldandi samstarf við
Framsóknarflokkinn.
Kjósendur Samfylkingar
dreifast meira, en um 44%
þeirra vilja mynda sam-
steypustjórn með Framsókn-
arflokki, um 18% með Sjálf-
stæðisflokki og um 16% með
Vinstrihreyfíngu - grænu
framboði.
Arnþrúður
ekki fram
ARNÞRÚÐUR Karlsdóttir
hefur ákveðið að vera ekki í
framboði í næstu kosningum
til Alþingis á vegum Frjáls-
lynda flokksins í Norðurlandi
eystra. Arnþrúður segir að
hún telji réttara að þar verði
í forustu aðili sem búsettur
er í kjördæminu og þekki
betur til mála þess.
„Ég veit það er mikið af
góðu fólki þarna sem gæti
tekið þetta að sér. Það er oft
leitað til þeirra sem hafa sýnt
stjórnmálaáhuga sinn í verki
og ég er þakklát þeim sem
hafa sýnt mér þennan stuðn-
ing. Ég rek og á tvö fyrirtæki
hér í Reykjavík og það er
mikið mál að taka þetta að
sér ef það á að sinna því af
festu eins og ég hefði viljað
gera,“ sagði Arnþrúður.
Hún sagði að það væri
óráðið hvort hún yrði í fram-
boði annars staðar. Arnþrúð-
ur er fædd í Flatey á Skjálf-
anda og ólst upp á Húsavík.
I
I
í
|
:
i