Morgunblaðið - 05.09.1999, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 5. SEPTEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Nú er í
Dritvík
daufleg vist
MYmiST
Kjarvalsstaðir
MÁLVERK &
TEIKIVIJVGAR
l’ATRI CK IIIJSE
Til 24. október. Opið daglega frá kl.
10-18. Aðgangur kr. 300. Sýningar-
skrá kr. 3.900.
PATRICK Huse er eins og svo
margir samlandar hans afar upp-
tekinn af frumspekilegum tengsl-
um manns og náttúru. Líkt og hjá
okkur Islendingum leikur náttúran
afar stórt hlutverk í norskri þjóðar-
sál, og persónugerving hennar er
aldrei langt undan í verkum þar-
lendra landslagsmálara. Með þung-
lyndislegum söknuði bregða norsk-
ir listamenn sér á eintal við fjöllin
og fírnindin til að finna í þeim speg-
il eigin sálarteturs. Ef eitthvað er
þá verður þetta eintal mun dramat-
ískara og angurfyllra en samtal ís-
lenskra listamanna við sína nátt-
úru. Að minnsta kosti gerir Huse -
líkt og samlandi hans Bjprn Sigurd
Tufta og svo margir aðrir norskir
málarar ef því er að skipta - mun
meira úr sálrænum eigindum slíkra
samskipta manns og óspilltrar nátt-
úru en íslenskir starfsbræður hans.
Jafnvel þótt við reyndum að tína
til hann Georg Guðna okkar - en
hann kemst allra landa sinna einna
næst þeirri list að fást við landslag
með menningar- og heimspekileg-
um hætti - nægir að keyra Öxna-
dalinn í sudda og glennum til að sjá
landið með augum hans. Um leið
fer maður að efast um að verk hans
séu eins nietzschönsk og rómantísk
og manni finnst þau vera þegar
maður hefur ekki norðlensku heið-
arnar fyrir augunum.
Það þarf að standa býsna lengi
ofan við Krísuvík og Dritvík til að
finna einhver slík tengsl milli stað-
anna beggja og verkanna sem Huse
hefur málað af þeim. Það er ekki af
því hann sé svo slappur, heldur er
hann að fást við landslagið með allt
öðrum formerkjum en Guðni.
Galapagosmynd Errós frá 1963
væri miklu nærtækari samanburð-
ur við verk hans; sálræn, súrrealísk
mynd af furðum náttúrunnar, til
þess gerð að draga fram með
dramatískum og jafnvel ógnvæn-
legum drunga margfeldi tegundar
- táknmynd okkar mannanna? -
sem þó telur einstaklinga sem hver
hefur sín óræku sérkenni.
Ufnar hraunstrýtur Huse eru
óteljandi, en þó eru engar þeirra
eins. Þær eru hver með sínu nefi,
sem gerir þær örlítið í ætt við okk-
ur mennina, alveg eins og horfnar
kynslóðir sáu þær; sem ógnvekj-
andi kynjamyndir; álfa eða tröll.
Hann beitir mjög afgerandi graf-
ískri tækni og dregur óspart fram
hátóna líkt og birtan falli á hraunið
úr ákveðinni átt. Þá er sjónarrönd-
in hátt á myndfletinum eins og hjá
Kjarval okkar, og reyndar eiga þeir
grafíska pensil- og spaðatækni
sameiginlega. Eitt það eftirtektar-
verðasta og jafnframt fallegasta í
verkum Norðmannsins er meðferð
hans á himninum andspænis lands-
laginu.
Munurinn á Huse og Kjarval er
þó sá að saknaðarkenndur ein-
manaleiki var aldrei með í spilinu
hjá þeim síðarnefnda þótt hann
væri öllum stundum einn. I verkum
Huse er einmanaleikinn allsráð-
andi, jafnvel þar sem augu gægjast
fram úr gjótunum. Þegar betur er
að gáð stafar það af gróðurleysinu.
Hjá Kjarval var mosinn svo áber-
andi. Hraunið hjá Huse er nakið
brunahraun sem vantar öll önnur
litbrigði en jarðtóna. Nær allar
myndir hans eru brúnar, gráar og
svartar.
Um Ieið verða þær ójarðneskar;
tunglkenndar, eins og af öðrum
heimi og horfnum. I teikningunum,
Dritvík. Olíulitir á striga, 180 x 190 cm.
Frábrugðnir tvíburar, tindar. Olíulitir á striga, 190 x 340 cm.
sem standa málverkum Huse síst
að baki, er jafnvel mikið af grafísk-
um eigindum gamalla landabréfa.
Fomlegur blærinn ljær þeim enn
saknaðarkenndari og eyðilegri svip.
Að vísu er sá ljóður á ráði lista-
mannsins að hann fylgir teikning-
unum og málverkunum eftir með
alltof yfirþyrmandi innrömmun.
Slípaðir, kaldir stálrammar gera
ekkert annað en hefta áhrif teikn-
inganna og loka þær af undir djúpu
gleri. Málverkin sleppa betur sök-
um stærðar sinnar og glerleysis.
Þessi rustaskapur í innrömmun
gengur jafnframt í berhögg við
áleitnar og heimspekilegar yfirlýs-
ingarnar á veggjum salarins, en
margar þeiiTa eiga skilið jafnlanga
íhugun og verkin.
Ef til vill er galdurinn í verkum
Huse fólginn í þeim millivegi sem
hann finnur milli grafískrar mynd-
lýsingar - representasjónar - og
spaðatækni, sem stendur sjálfstæð
sem áferð; öldungis laus við alla
teikningu. Þegar þessar ólíku
áherslur mætast á fletinum nálgast
Huse það sem hann og landslag
hans vildi sagt hafa.
Halldór Björn Runólfsson
Á vængjum mannfuglsins
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Una Sveinbjarnardóttir tekur við viðurkenningu úr hendi Arnar
Jóhannssonar.
Ungur fiðluleikari
hlýtur viðurkenningu
i:i: M:\imi
B/EKUR
Spennusaga
ÞEGAR VINDURINN BLÆS
„WHEN THE WIND BLOWS“
eftir James Patterson. Warner Books
1999. 416 síður.
BANDARÍSKI spennusagnahöf-
undurinn James Patterson er með
vinsælustu afþreyingarhöfundum
vestan hafs eftir að hann skrifaði
fjöldamorðingjatryllinn „Kiss the
Girls“ en úr henni varð mjög viðun-
andi spennumynd með Morgan
Freeman. Síðan þá hefur Patterson
sent frá sér nokkrar bækur sem
klifrað hafa upp metsölulistana
vestra, nú síðast Þegar vindurinn
blæs eða „When the Wind Blows“ er
kom nýverið út í vasabroti hjá
Warner Books. Hún er sögð sjötta
metsölubók hans í röð en það er ekki
tekið fram að hún hlýtur að vera
með lélegustu bókum höfundarins,
einstaklega ótrúverðug líftæknileg
spennusaga sem honum tekst engan
veginn að segja á sannfærandi máta.
Er þetta fugl?
Kannski er hann að skrifa fyrir
Hollywoodframleiðendurna sem
geta gert orðið hvað sem þeim sýn-
ist með tölvubrellum og vonast til að
þeir kaupi hugmyndina. Sagan hans
hefst á því að ellefu ára gömul
stúlka flýr ásamt bróður sínum frá
leynilegri tilraunastöð fjarri manna-
byggðum í Colorado og í ljós kemur
að hún getur flogið. Hún er nýjasta
afurð erfðavísindanna, einskonar
mannfugl, sem býr yfir öllum eigin-
leikum fuglanna og mörgum bestu
kostum mannanna. Allt frá því í ljós
kemur að sagan fjallar um þetta
undarlega fyrirbæri versnar hún
með hverjum kaflanum.
Patterson er mjög misjafn höf-
undur en sennilega hefur geta hans
risið hæst í „Kiss the Girls“. Hann
hefur skrifað vondar bækur áður
þótt ekki hafi það haft áhrif á vin-
sældir hans. Fjöldamorðingjasagan
Köttur og mús var t.d. mun síðri
„Girls“ en líklega hefur hann náð
botninum með Þegar vindurinn
blæs. Patterson er ekki góður penni
og þegar það leggst saman við
vonda sögu er útkoman bull.
Mannfuglinn kemst undir hendur
dýralæknisins Frannie O’Neill en
læknirinn maðurinn hennar var ný-
lega myrtur undir dularfullum
kringumstæðum og þegar líður á
söguna kemst hún að því hvers
vegna. Henni til aðstoðar er svo
hinn stórmyndarlegi og bráðsniðugi
FBI-maður Kit Harrison. Hann
kallar ekki allt ömmu sína, er besti
FBI-maðurinn á svæðinu og ein-
staklega nærgætinn kvennamaður.
En öll eru þau í stórhættu því vondu
kallamir af tilraunastöðinni eru á
eftir þeim með byssur, verstur
þeirra allra barnamorðinginn Thom-
as Harding.
Fíll í postulínsbúð
Patterson veður í gegnum söguna
eins og fíll í postulínsbúð. Allar til-
raunir hans til þess að búa til með-
aumkun með vængjuðu stúlkunni og
vinum hennar í tilraunastöðinni
verða að engu þegar hann tekur að
velta sér upp úr því sem tilrauna-
starfsemin hefur skapað. Það er
ekkert óhugnanlegt við það eða
spennandi eða sorglegt eins og hann
vill vera að láta, aðeins gróft og
subbulegt.
Helstu viðmið hans í skrifunum
virðast vera bíómyndir og hann er
sífellt að líkja einhverju við þekkta
leikara eða myndir. Þessi eru helst
sem komast á blað: Emma Thomp-
son, Júragarðurinn, Maður og kona,
Tom Cruise og Jerry McGuire, ET,
Innrás líkamsþjófanna og í ljósa-
skiptunum.
Innan og saman við bullið leynist
eflaust sæmilegur efniviður um líf-
tæknivísindi á villigötum en þegar
fer saman fáránlegur söguþráður,
léleg persónusköpun og illa saminn
texti stendur ekkert eftir nema vond
saga og Þegar vindurinn blæs er
sannarlega vond saga.
Arnaldur Indriðason
UNA Sveinbjarnardóttir fiðluleikari
hlaut viðurkenningu úr minningar-
sjóði Jean Pierre Jacquillat, en hann
er kenndur við fyrrverandi stjórn-
anda Sinfóníuhljómsveitar íslands.
Afhending viðurkenningarinnar fór
fram í Listasafni Sigurjóns Olafs-
sonar á föstudag.
Örn Jóhannsson, formaður
stjórnar sjóðsins, bauð gesti vel-
komna fyrir hönd Jean Pierre
Jacquillat-sjóðsins og flutti því næst
stutta tölu. Viðurkenningin var að
þessu sinni veitt í áttunda skipti, en
hlutverk sjóðsins er að styrkja tón-
listarfólk til að afla sér reynslu og
menntunar. Um leið er nafni Jean
Pierre Jacquillat haldið á lofti, en
hann studdi ötullega tónlistarlíf á
Islandi.
í ræðu Arnar kom fram að tónlist-
arlíf hér á landi einkenndist af mik-
illi grósku og sagði hann sautján
tónlistarmenn hafa sótt um viður-
kenninguna að þessu sinni. Hún féll
nú í hendur Unu Sveinbjarnardóttur
fiðluleikara, en viðurkenningin hef-
ur áður m.a. verið veitt söngvurum,
píanóleikara og stjórnanda.
Að lokinni tölu Arnar þakkaði
Una fyrir sig með því að leika stutt
verk eftir Johann Sebastian Bach og
Mozart. Hún kvaðst ánægð með við-
urkenninguna og sagði hana hvetj-
andi. „Ég er mjög þakklát fyrir
styrkinn. Þetta er mikill heiður."
Una stundar framhaldsnám í fiðlu-
leik við Hdk skólann í Berlín, en hún
lauk námi við Tónlistarskólann hér
heima 1995.