Morgunblaðið - 10.10.1999, Page 23

Morgunblaðið - 10.10.1999, Page 23
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10. OKTÓBER 1999 23 Orðabók irkara HER á eftir fara nokkur orð sem algengt er að sjá á irkinu. Sum þeirra eru einnig notuð í SMS- skilaboðum. Orðabókina er að fínna á vef Félags íslenskra irkara: U You (Þú) BTW By The Way (Meðan ég man) I C I see (ég skil) gr8t Great (frábœrt) ASK Aidur staður kyn LOL Lot Of Laughter eða Laughing Out Loud (hlátur) ROFL Rolling On the Floor Laughing (gífurlegur hlátur) :) Broskarl (hallaðu þér lárétt til vinstri) BRB Be Right Back (kem strax aftur) BBL Be Back Later (kem aftur seinna) NP No Problem (ekkert mál) WTF WhatThe F*** (blótsyrði) AFAIK As Far As I Know (ann- að veit ég ekki) FLOOD Flæði, eða þegar ein- hver sendir frá sér heilan hell- ing af texta NUKE Pakkar sem eru sendir á aðrar vélar í þeim tilgangi að notfæra sér galla í neteklum stýinkerfa og láta þau hrynja (þetta er stranglega bannað og gilda viðurlög við þessu) MSG Message (skilaboð, notkun: /msg) (CHAN)OP Þýðir Operator, eða Channel Operator (rásarstjórn- andi, hann getur kickað eða bannað þig ef þú hegðar þér illa) CO-OP Meðlimur í stjóm IsIRC. Hefur ‘gífurleg’ völd og getur ‘shitlistað’ þig KICK Spark af rás BAN Utilokaður frá viðkomandi rás í smátíma SHITLIST Útilokaður frá við- komandi rás í óákveðinn tíma FAKEUSERID Þegar einhver kemur á IRCið undir öðru en sínu eigin notandanafni. K Stytting á OK L8R Later (sjáumst seinna) MAR Maður NEWBIE Nýr í faginu (á við um þig?:) PHEW Hjúkk RE Return (Re Hi, hæ aftur), á við þegar einhver kemur til baka eftir að hafa verið BRB eða BBL SSKAN Elskan (oftast eru það ljúflingar sem nota þetta) KNÚS Faðmlag AWAY í burtu ir að það gildi alveg það sama á Net- inu og utan þess, að fólk sé misjafn- lega áberandi. „Ef maður vill að tekið sé eftir manni er nauðsynlegt að kynna sig fyrir öðrum.“ Aðspurður segist Jón Pétur þess fullviss að einhverjir krakkar í þess- um aldurshópi séu orðnir þekktir á irkinu. Þegar fólk tengist inn á spjall- rásirnar velur það sér gælunafn. Hann segir að þéir þekktustu séu oft eldri strákar sem stjórna rásunum. Þá telur Jón Pétur að það sé venj- an með irkarana að þeir viti ekki hverjir hinir irkararnir eru í raun- veruleikanum því hægt sé að fara um irkið með leynd. „Þegar maður kem- ur inn á irkið þarf að slá inn netfang- ið sitt og nafn en það ljúga nánast all- ir til um það, nema þeir sem eru rétt að byrja. Þannig að þú veist ekkert hver hver er, nema hafa séð hann lengi og talað við hann á einkarás og þannig kynnist fólk oft og fer að veita hvert öðru upplýsingar. Annars veit enginn hver er hvað. Árni segir krakkana á #Iceland- rásinni aðallega þekkja nöfn gæslu- mannanna og svo vélmennanna sem sparka þeim út sem brjóta ákveðnar reglur. Stuedahl segir gælunöfnin sem fólk noti á irkinu geta haft mikið að segja um ímyndina. Saga af ungum manni sýni þetta vel. Hann hafði komið sér upp ákveðnu gælunafni sem hann notaði á Netinu og var orð- inn þekktur í hópi irkara. Einn dag uppgötvar hann að annar er búinn að taka upp gælunafnið hans. Við þetta missti hann kennimark sitt. Hann var vanur að stunda irkið mikið en vildi ekki fara aftur inn á Netið fyrr 2-3 mánuðum seinna þegar hann var búinn að finna sér nýtt gælunafn. Málfar unglinga Tvær lokaritgerðir hafa verið skrifaðar um ís- lenskt málfar á irkinu. Höfundar annarrar segja unglinga sem stunda irkið skrifa verri stíl en þá sem ekki irka. Höfundur hinnar rit- gerðarinnar er þess fullviss að irkið muni breyta íslenskri stafsetningu innan tíu ára. Skólastjóri Tjarnarskóla segir að skeytastíll- inn í SMS-skilaboðunum og á irkinu minni sig að hluta til á Islendingasögurnar. ÞEGAR kemur að ritgerðarsmíð ungmenna skrifa þeir sem mikið nota spjallrásir á Netinu, irkið, lieldur verri stíl en þeir sem ekki irka (þ.e. stunda ekki spjallrásir). Þetta kemur fram í því að þeir sem irka mikið nota færri auka- setningar en þeir sem ekki irka, meira af einkvæðum orðum og nokkuð vantar á uppbygginguna. Þetta eru meginniðurstöður könnunar Jóns Péturs Zimscns og Skdla Kristjánssonar í lokaritgerð þeirra í Kennaraháskólanum. Síðastliðið vor skoðuðu þeir rit- gerðir um seinni heimsstyrjöldina hjá tveimur hópum 15-16 ára nemenda í tíunda bekk. Knappt og stutt Jón Pétur segir að sá hópurinn sem stundaði spjallrásir hafi skrifað tíu aðalsetningar fyrir hverjar þrjár aukasetningar en hinir fimm aukasetningar fyrir hverjar tíu aðalsetningar. Jón Pétur segir setningar þeirra sem ekki irkuðu hafa verið eðlilegri en irkaranna. Setningar irkar- anna hafi verið knappari og styttri. Jón Pétur segir þetta vera í samræmi við málfarið á irkinu því þar sé venjan að liafa setningar stuttar því miklu skipti að vera fljótur að koma þeim frá sér. Irkarar notuðu fleiri einkvæð orð en þeir sem ekki irkuðu. Ein- kvæð eru þau orð sem hafa ein- ungis eitt atkvæði. Jón Pétur hefur stundað irkið mikið síðastliðin þrjú sumur. Hann segir þar vera mikið um enskuskotið mál og orð séu stytt. Hann segir þá sem fara inn á irk- ið í fyrsta sinn oft ekkert skilja hvað sé skrifað þar. Jón Pétur segir talmál vera ríkjandi á irkinu líkt og irkarar hljóðriti. Þá virðist enginn leggja sig eftir því að skrifa samkvæmt íslenskum stafsetningarreglum. Til dæmis verði elskan að sskan og heyrðu að hurru. Enskuskotið málfar Kjartan Jónsson, sem gerði lokaritgerð við Háskóla Islands um málfar íslenskra unglinga á irkinu, sagðist í samtali við dag- blaðið DV í marsmánuði siðast- liðnum stundum hafa fengið á til- finninguna að hann væri staddur á bandarískri spjallrás. Þegar hann skoðaði málfar á irkinu fyrir tveimur til þremur árum segir hann unglingana hafa notað mik- ið af enskum frösum og enskum skammstöfunum. IQ’artan er samt sem áður þeirr- ar skoðunar að irkið muni ekki ganga af íslenskri tungu dauðri. Hann segir irkarana ekki gera veður út af réttri stafsetningu heldur stafsetji þeir mun hljóð- réttara en reglur um íslenska staf- setningu geri ráð fyrir. Þá segist hann þess fullviss að irkið muni breyta íslcnskri stafsetningu þeg- ar fram líða stundir og spáir því að það gerist innan tíu ára. Kjartan segir að unglingum á irkinu takist vel að gera sig skilj- anlega. Þá segir hann unglinga í dag skrifa miklu meira en for- eldrar þeirra gerðu á unglings- aldri. Ungmenni í dag séu miklu virkari notendur ritmálsins en forfeður þeirra hafi verið. Íslendingasagnastíll Unglingar eru farnir að tala meira í skeytastíl Iíkt og í SMS- skilaboðunum. Þetta er knappur stíll sem minnir að hluta til á fs- lendingasagnastílinn, segir María Solveig Héðinsdóttir, skólastjóri Tjarnarskóla, sem kennir ung- lingum á aldrinum 13-16 ára. Þau eru ekki að eyða of mörgum orð- um í SMS-skilaboðin, t.d.: „Mæti í bíóið, sé þig, bless.“ María segir að þar sem plássið á símaskjánum sé mjög lítið þurfi þeir sem skrifi skilaboðin að vera mjög knappir í orðavali. Þess vegna hverfi allt málskrúð og eftir standi kjarni málsins. „f Islcndingasögunum er lítið um lýsingar á því hvernig fólki líður, hvort það hlakkar til einhvers eða er sorgmætt. Þetta er meira eins og hlutlæg lýsing á því hvernig hlutirnir eru.“ María segir að hægt sé að líkja SMS-skilaboðunum við Islend- ingasagnast ílinn því bæði formin séu mjög knöpp. Á þeim ti'ma sem Islendingasögurnar voru skrifað- ar var ekki mikið að skrifa á, því bæði var lítið af skinnum á lausu og hvert skinn bauð upp á tak- markað pláss. Sama máli gegni um SMS-skiIaboðin, því krakkarn- ir geti sagt ótrúlega mikið í mjög fáum orðum. Þá finnst Maríu orðaforði ung- linga hafa minnkað. Hún segir það vera eðli tungumálsins að breytast eftir því sem líf og umhverfi fólks breytist. „Við erum hætt að tala um amboð og tó. Það er eðlilegt, en hins vegar hrekkur maður í kút ef unglingur veit ekki hvað feðgar, mágur eða svili er, sem eru orð sem teljast til almenns orðaforða." Hún segist finna talsverðan mun á orðaforða þeirra barna sem eru bókhneigð og þeirra sem lítið hafa lesið nema skyldulesningu fyrir skóla. Bókhneigðu börnin hafa meiri orðaforða. Blótsyrði afþökkuð María segist þó ekki sjá áhrif irkmálfarsins eða SMS-skilaboð- anna í þeim ritgerðum og stærri verkefnum sem nemendur hennar vinna. Hún segir að krakkarnir setji sig í ákveðnar stcllingar og grípi til spariíslenskunnar þegar þau skrifa ritgerðir fyrir skólann. Maríu finnst unglingarnir mjög úrræðagóðir í því að segja mikið á irkinu eða í SMS-skilaboðunum með táknum, eins og brosköllum og fýluköllum. Henni finnst þetta tungumál, sem samsett er úr ís- lensku, ensku og táknuin, vera mjög sérstakt og ekki til þess fall- ið að þjálfa unga fólkið í tal- og ritmáli. Þá finnst Maríu það segja tals- vert um notkun unglinga á ensk- um blótsyrðum að á forsíðu sam- ræmds prófs í ensku skyldi vera tekið fram að notkun blótsyrða væri óviðeigandi í svörum á próf- inu. Margboðaður dauði málverksins lætur enn ekki á sér kræla við aldar- lok. Þvert á móti virðist það dafna sem aldrei fyrr og telja má fúllvíst að aldrei hafi jafnmargir lagt stund á þessa listgrein á Islandi og nú. Vissulega hefúr nýr skilningur á virkni táknmáls og fjölföldun, og fjöldaframleiðsla myndefnis, ger- breytt forsendum málaralistarinnar frá því um miðja öldina. Sýningin Nýja málverkið á 9. ára- tugnum er hugsuð sem vitnisburður um fjölbreytni og grósku samtíma- listar á margmiðlunaröld. AÐRAR SÝNINGAR: • Öræfalandslag • Nan Goldin • Helgi Þorgils Friðjónsson LISTASAFN ÍSLANDS Fríkirkjuvegi 7 • Sími 562 1000 Opið alla daga ncma mánudaga kl. 11 - 17 LANDSSÍMINN STYRKIR LISTASAFN ÍSLANDS LANDS SIMINN

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.