Morgunblaðið - 26.10.1999, Page 10

10 ÞRIÐJUDAGUR 26. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
H0gni Hoydal, ráðherra sjálfstæðismála í Færeyjum, ávarpaði landsfund Vmstrihreyfíngarinnar
Viðræður
um sjálfstæði
gætu hafist í
næsta mánuði
Morgunblaðið/Kristj án
Hegni Hoydal og Steingrímur J. Sigfússon ræða málin á landsfundi Vinstrihreyfingarinnar - græns framboð.
Formaður Vinstri grænna segir landsfundinn
á Akureyri hafa heppnast vel
Framboð fyrir sveitarstjórn-
arkosningar undirbúið
H0GNI Hoydal, þingmaður Þjóð-
veldisflokksins og ráðherra sjálf-
stæðismála, ávarpaði landsfund
Vinstrihreyfingarinnar - græns
framboðs um helgina en hann ræddi
um fullveldisbaráttu Færeyinga og
einnig um samstarf þjóða við Norð-
ur-Atlantshaf.
Hogni sagði Færeyinga nú eiga
sögulega möguleika á að verða sjálf-
stætt ríki, þeir sem tekið hefðu niður
heimastjórnargleraugun eygðu nú
þann möguleika úti við sjóndeildar-
hringinn. Landsstjórnin vinnur nú
ötuilega að málinu og reynir að fá
liðsmenn Jafnaðarflokksins til að
taka undir sjónarmið stjórnarflokk-
anna um að fara í samningaviðræður
við Dani um sjálfstæði Færeyja.
Flokkurinn hefur fram til þessa ekki
léð máls á því að fara í slíkar viðræð-
ur. Meirihluti er hins vegar iyrir
sjálfstæðismálinu í þinginu en reynt
er að ná sem breiðastri samstöðu á
Færeyska Löggjafarþinginu um
málið.
Færeyingar hafa búið við heima-
stjómai'lög í rúm 50 ár og hafa á
þeim tíma orðið æ háðari efnahags-
stuðningi frá Danmörku. Árlegt
framlag Dana til Færeyja er um tíu
milljarðai- króna. Hogni kvaðst von-
ast til að viðræður við dönsk stjóm-
völd hæfust þegar á þessu ári um
breytta réttarstöðu Færeyja. Sátt-
máli sá sem út úr þeim viðræðum
kemur og hugsanlega stjómarskrá
fullvalda Færeyja myndi svo verða
borin upp í þjóðaratkvæðagreiðslu
sem vonir standa til að geti orðið á
næsta ári.
Hpgni sagði að í kjölfar efnahag-
skreppunnar miklu sem reið yfir
Færeyjar í kringum 1990 hafi um-
ræður um sjálfstæði eyjanna orðið
háværaiá. Efnahagslífið var í molum,
sama hvert litið var og þá hafi dansk-
ir peningar verið notaðir til að skapa
vitlaus atvinnutækifæri. Miiljarðar
hafi verið notaðir til að kaupa togai'a
og byggja upp ýmsan iðnað en örlög-
in orðið þau að öll þessi fyrirtæki
urðu gjaldþrota. „Færeyingar hafa
nú verið að borga vegna þessarar vit-
leysu í langan tíma,“ sagði Hpgni.
Ólukka verði samningurinn
felldur í þjóðaratkvæðagreiðslu
Löggjafarþingið samþykkti fyrir
réttu ári að stefna að sjálfstæði
Færeyja og hefur verið unnið að því
markmiði síðan. I síðasta mánuði
kom út svonefnd Hvítbók um sjálf-
stæðismál Færeyja og er henni ætlað
að vera grundvöllur frekari umræðu
um málið meðal Færeyinga. Næsta
stig em formlegar viðræður við
dönsk stjórnvöld og sagði Hpgni að
þær gætu jafnvel hafist strax í næsta
mánuði. Viðræðurnar sem snúast
munu um breytta réttarstöðu
Færeyinga munu hafa dansk-ís-
lenska sambandslagasamninginn frá
1918 að fyrirmynd. Eftir að gengið
hefur verið frá sáttmála milli Færey-
inga og Dana og hann samþykktur í
Löggjafaþinginu verður hann borinn
undir þjóðaratkvæði og sagði Hpgni
að sú atkvæðagreiðsla færi vonandi
fram árið 2000. Hogni sagði að ef til
vill yrði reynt að stöðva samninginn í
þjóðaratkvæðagreiðslu og ef svo yrði
sæi hann fram á ragnarök í færeysk-
um stjómmálum. „Það yrði mikil
ólukka fyrir Færeyinga,“ sagði hann.
Jafnframt verður samið um að ár-
legt fjárframlag Dana til Færeyja
muni minnka í áföngum á ákveðnu
tímabili. „Við sjáum nú fram á þann
sögulega möguleika að Færeyjar
verði sjálfstætt ríki og við komust
undan því að taka við dönsku pen-
ingunum," sagði Hpgni. Hann benti
á að á tímabilinu fyrir 1989 hafi
neysla Færeyinga verið um 15% yfir
framleiðslu, en eftir 1990 hafi orðið
umskipti, neysla og fjárfestingar séu
nú um 7% undir landsframleiðslu.
Greiðslujöfnuður hefur því verið já-
kvæður um nokkurra ára skeið. „Svo
nú er möguleikinnsagði hann.
Hogni ræddi einnig um mikilvægi
smáþjóða i ríkjasamfélagi heimsins
og sagði smáþjóðir hafa ýmsa mögu-
leika á þeim vettvangi. Menn ættu að
draga lærdóm af sögu þeirrar aldar
sem senn rynni sitt skeið með blóð-
ugum styrjöldum og fjármálakrepp-
um. Slíkt væri ekki góður grundvöll-
ur að bjartri framtíð. Heiminn skorti
ekki mat, olíu, ísskápa eða peninga,
heldur væri skorturinn fremur á
sviði lífsgæða, lýðræðis, réttvísi og
kærleika sem og virðingu fyrir nátt-
úrunni og umhverfinu. íslendingar,
Færeyinga og Grænlendingar ættu
að hafa samstarf um að byggja upp
samfélög með þessi atriði að leiðar-
ljósi. „Við verðum að leggja áherslu
á umhverfisvernd, það er stærsta
málið sem þessar þjóðh’ verða að
berjast fyrir. Við sem byggjum lönd-
in við Norður-Atlantshafið verðum
að ganga á undan með góðu fordæmi
á þessu sviði. Það er lykillinn að okk-
ar framtíð," sagði Hogni og benti á
að það ætti ekki síst við um verndun
fiskimiðanna.
LANDSFUNDUR Vinstrihreyfing-
arinnar - græns framboðs telur mik-
ilvægt að hefja þegar undirbúning að
framboði fyrir næstu sveitarstjórn-
arkosningar og segir m.a. í sam-
þykkt fundarins að markmiðið verði
að hreyfingin geti látið til sín taka
með „myndariegum hætti á vett-
vangi stjórnmála eftir atvikum með
framboði í eigin nafni eða í samstarfi
við aðra“.
Um hundrað kjörnir fulltrúar sátu
iandsfundinn, sem lauk á Akureyri á
sunnudag, auk fjölda annaiTa gesta.
Segir Steingrímur J. Sigfússon, for-
maður flokksins, í samtali við Morg-
unblaðið að fundurinn hafi verið
kraftmikill og ánægjulegur. Meðal
annars var á fundinum farið yfii-
ýmsa þætti flokksstarfsins og sam-
þykktar tillögur til að mynda um að
flokkstjórn gangist nú þegar fyrir
stofnun starfshóps ungs fólks sem
móti tillögur um starf á vettvangi
ungs fólks í flokknum. Samþykkt var
stjórnmálaályktun þar sem m.a.
kemur fram að Vinstrihreyfingin vilji
beita sér fyrir róttækum þjóðfélags-
umbótum almenningi til hagsbóta,
hefja vemd náttúra og umhverfis til
vegs á ísiandi og treysta byggð um
allt land. Aukinheldur segir í stjórn-
málaályktuninni að Vinstrihreyfingin
sé samstarfsvettvangur og baráttu-
tæki þeiira, sem vilja útrýma kynja-
misrétti og tryggja jafnrétti og jöfn-
uð í samfélaginu.
Undir lok fundarins var Stein-
grímur J. Sigfússon alþingismaður
endurkjörinn í embætti formanns
flokksins, án mótframboða, og
stjórnin sömuleiðis sjálfkjörin nema
hvað Kristín Halldórsdóttir, fyrrver-
andi alþingismaður, tók við emætti
ritara í stjóm í stað Jóhönnu Harð-
ardóttur sem baðst undan endur-
kjöri vegna anna.
Þegar Steingrímur er spurður
nánar um þá samþykkt fundarins að
hefja undirbúning fyrir næstu sveit-
arstjórnarkosningar segir hann að
hvort tveggja verði haldið opnu að
flokkurinn bjóði fram í eigin nafni
eða í samstarfi við aðra. „Þarna að
baki liggur auðvitað sá vilji okkar að
vera fullgildir aðilar í slíku sam-
stai-fi. Það þýðir m.ö.o. að í aðdrag-
anda næstu sveitarstjórnarkosninga
myndu menn væntanlega setjast nið-
ur og ræða um slíkt samstarf og
semja um það á nýjum granni í ljósi
breyttra aðstæðna. Ljóst er að það
flokkakerfi sem stóð að sveitar-
stjórnarkosningunum síðast er að
hverfa og annað er að koma eða er
þegar komið í staðinn. Vinsti’ihreyf-
ingin - gi-ænt framboð er komin til
sögunnar og væntanlega tekst Sam-
fyikingunni á endanum að gera sig
að eiginlegum stjórnmálasamtökum.
Þar með yrði iíka til nýr aðili sem
myndi koma að slíkum samningum,"
segir Steingrímur og benti m.a. á að
á fundinum hefði fólk úr Reykjavík
nefnt Reykjavíkurlistann og mögu-
leikana á því að hann gæti orðið til á
nýjum grunni. „Allir vora þó sam-
mála um að við hlytum þá að koma
sem fullgildir aðilar að slíku sam-
starfi," ítrekar Steingrímur.
Stjórn Vinstri grænna
I nýkjörinni stjóm Vinstrihreyfing-
arinnar - græns framboðs sitja auk
Steingríms J. Sigfússonar, formanns
flokksins, Svanhildur Kaaber sem er
varaformaður, Tryggvi Friðjónsson
gjaldkeri og Kristín Halldórsdóttir
ritari. Meðstjórnendur eru Anna
Guðrún Þórhallsdóttir, Birgir Frið-
bertsson, Drífa Snædal, Stefanía
Traustadóttir og Þórhallur Þor-
steinsson.
Þingmenn Samfylkingar leggja fram á Alþingi lagafrumvarp um samkeppnismál
Vilja styrkja stöðu
samkeppnisyfirvalda
í UMRÆÐUM um frumvarp til laga
um breytingu á samkeppnislögum,
sem Samfylkingin hefur lagt fram á
Alþingi, kom fram að Samfylkingin
telur að virk samkeppni sé besta
leiðin til að tryggja almenningi sem
lægst vöruverð og besta þjónustu.
Vilja þingmenn Samfylkingar með
lagabreytingum gera samkeppnisyf-
irvöldum auðveldar fyrir að ná
markmiðum samkeppnislaga.
I framsöguræðu sinni rifjaði Lúð-
vík Bergvinsson, fyrsti flutnings-
maður lagafrumvarpsins, upp mark-
mið núgildandi samkeppnislaga en í
lögunum segir að unnið skuli gegn
óhæfílegum hindranum og takmörk-
unum á frelsi í atvinnurekstri, sem
og gegn óréttmætum viðskiptahátt-
um, skaðlegri fákeppni og sam-
keppnishömlum og loks að auðvelda
skuli aðgang nýrra keppinauta að
markaðnum.
Kom fram í máli Lúðvíks og
Bryndísar Hlöðversdóttur, þing-
manns Samfylkingar, að til að þess-
um markmiðum mætti ná þyrfti að
gera mikilvægar breytingar á þeim
samkeppnisreglum sem í gildi væru
á íslandi. Taka þyi’fti upp svokallaða
bannreglu, en hún felur í sér að nær
allar samkeppnishömlur séu bann-
aðar, í stað misbeitingaraðferðarinn-
ar, sem felur í sér að samkeppnisyf-
irvöld hafi heimild til að hindra sam-
keppnishömlur í einstökum tilvikum
séu þær taldar skaðlegar.
Rannveig Guðmundsdóttir, Sam-
fylkingu, vakti athygli á því að þing-
menn Sjálfstæðisflokks væru fjar-
verandi umræðuna um frumvarp
Samfylkingar, sem fram fór á
fimmtudag í liðinni viku, og sagði
hún það umhugsunarefni hversu lít-
inn áhuga sjálfstæðismenn virtust
hafa á umræðunum.
Lagði Rannveig áherslu á að sam-
keppnisyfirvöldum yrði gert kleift að
sinna skyldum sínum og sagði hún
að á þessu hefði oftar en einu sinni
verið misbrestur, þannig hefði Sam-
keppnisstofnun jafnvel lent upp á
kant við stjórnvöld í landinu í til-
teknum málum þegar hún þó var að-
eins að beita þeim tækjum sem hún
hefur til að stuðla að eðlilegri sam-
keppni í landinu. Vísaði Rannveig
hér m.a. til þess úrskurðar sam-
keppnisyfirvalda að Landssíminn
skyldi aðskilja GSM-þjónustudeild
sína öðrum deildum fyrirtækisins og
málefna Myllunnar.
Efi um hæfi starfsmanna
Samkeppnisstofnunar
Halldór Blöndal, þingmaður Sjálf-
stæðisflokks og fyrrverandi sam-
gönguráðherra, lýsti hins vegar við
umræðuna efasemdum um að Sam-
keppnisstofnun væri þess trausts
verð, sem Samfylking virtist hafa á
henni, og taldi hann starfsmenn
hennar jafnvel á stundum vanhæfa
til að fjalla um mál sem inn á borð til
þeirra kæmu. Fram kom í máli
Finns Ingólfssonar viðskiptaráð-
herra að frumvarp Samfylkingar
væri þarft innlegg í umræðu um
samkeppnismál, og sagði hann lík-
legt að ýmsir þættir þess myndu
rata inn í frumvarp sem hann hyggst
leggja fram til breytinga á sam-
keppnislögum, jafnvel fyrir áramót.
Þessi viðbrögð ráðherrans vöktu
athygli Lúðvflcs Bergvinssonar en
Guðmundur Arni Stefánsson, Sam-
fylkingu, lagði hins vegar áherslu á
að gjörólíkt Davíð Oddssyni forsæt-
isráðherra, sem vildi þrengja vald
Samkeppnisstofnunar, vildi Sam-
fylking auka vald samkeppnisyfir-
valda. Sagði Guðmundur Arni að ef
viðskiptaráðheraa væri sannarlega
hlynntari afstöðu Samfylkingar en
samstarfsflokks framsóknarmanna í
ríkisstjórn væri eðlilegt að Samfylk-
ing byði honum stuðning sinn í bar-
áttunni við íhaldið.