Morgunblaðið - 25.02.2000, Page 10

10 FÖSTUDAGUR 25. FEBRÚAR 2000
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Fyrsta umræða um frumvarp til nýrra laga um mat á umhverfísáhrifum
Deilt á sólar-
lagsákvæði
frumvarpsins
Morgunblaðið/RAX
Hart var sótt að Siv Friðleifsdóttur umhverfisráðherra á Alþingi í gær.
VIÐ umræður um frumvarp til laga
um mat á umhverfisáhrifum, sem Siv
Friðleifsdóttir umhverfisráðherra
mælti fyrir á Alþingi í gær, gerðu
stjórnarandstæðingar harðar at-
hugasemdir við bráðabirgðaákvæði
sem kveður á um að framkvæmdir
samkvæmt leyfum, er útgefin voru
fyrir 1. maí 1994, verði ekki háðar
mati á umhverfisáhrifum séu þær
hafnar fyrir árslok 2002. Flestir
fögnuðu því þó, að frumvarpið skyldi
nú hafa verið lagt fram, en töldu að
það hefði átt að gerast mun fyrr.
Frumvarpinu er ætlað að leysa af
hólmi lög um mat á umhverfisáhrif
umsem sett voru 1993. í framsögu-
ræðu Sivjar kom m.a. fram að það
væri einkum vegna ýmissa tilskipana
Evrópusambandsins sem ákveðið
var að skipa nefnd til að endurskoða
lög um mat á umhverfisáhrifum. Fór
Siv ennfremur yfir helstu breyting-
ar, sem frumvarpið felur í sér frá
fyrri lögum, og gerði grein fyrir
bráðabirgðaákvæðum og viðaukum.
Við umræður var Siv ítrekað spurð
út í bráðabirgðaákvæði 1 og m.a.
innti Þórunn Sveinbjarnardóttir,
þingmaður Samfylkingar, ráðherr-
ann eftir því hvers vegna þetta
ákvæði væri sett í frumvarpið.
Siv sagði hér á ferðinni breytingu
á núverandi bráðabirgðaákvæði þar
sem segði að framkvæmdir sem
hefðu leyfi fyrir 1. maí 1994 væru
ekki háðar umhverfismati. „Þannig
að með þessari breytingu erum við
að setja inn sólarlagsákvæði, það má
kalla þetta sólarlagsákvæði, sem
þýðir að allar framkvæmdir sem
hafa leyfi fyrir 1. maí 1994 þurfa að
fara í mat á umhverfisáhrifum hafi
framkvæmdir ekki hafist fyrir árslok
2002.“
Sagði Siv að þannig ætti að
hreinsa upp þær framkvæmdir, sem
væru undanskildar lögformlegu um-
hverfismati, tryggja að gamlar fram-
kvæmdir sem e.t.v. hefðu verið
ákveðnar fyrir margt löngu lentu í
umhverfismati. Hitt væri svo annað
mál að tímafresturinn væri svo sem
alltaf álitaefni
Rannveig Guðmundsdóttir, þing-
maður Samfylkingar, taldi hins veg-
ar að sleppa ætti öllum bráða-
birgðaákvæðum, tryggja ætti ein-
faldlega að allar gamlar undanþágu-
heimildir til framkvæmda féllu
niður.
Hvenær er framkvæmd hafín?
Fleiri þingmenn gerðu sólarlags-
ákvæðið svokallaða að umtalsefni í
gær og var Kristján Pálsson, þing-
maður Sjálfstæðisflokks, einn þeirra
sem bentu á að mjög erfitt gæti
reynst að skilgreina hvenær fram-
kvæmdir hefðu hafist. „Er nóg að
hefja framkvæmd fyrir tíu árum og
það upphaf framkvæmda gildi um
ókomna tíð?“ spurði hann.
Svaraði Siv því til í seinni ræðu
sinni að það yrði í verkahring um-
hverfisráðherra að skera úr um
þetta. Erfitt myndi reynast að setja
upp sérstaka skilgreiningu á þessu
atriði, fyrir sitt leyti myndi hún hins
vegar ekki vfla það fyrir sér sem um-
hverfisráðherra að meta þetta í
hvert skipti.
Kolbrún Halldórsdóttir, þingmað-
ur Vinstrihreyfingarinnar - græns
framboðs, fagnaði því að frumvarpið
væri nú komið fram en sagði að skýr-
ar ætti að koma fram að meginmark-
mið frumvarpsins væri að koma í veg
fyrir umhverfisspjöll. Fannst henni
tillögur nefndar þeirrar, sem vann
frumvarpið, að mörgu leyti hafa ver-
ið vængstýfðar í meðförum ráðu-
neytis.
Ólafur Örn Haraldsson, þingmað-
ur Framsóknarflokks, taldi nýja
lagasetningu orðna tímabæra enda
væru breytt viðhorf í samfélaginu til
umhverfismála. Sagði hann hins veg-
ar að menn ættu ekki að láta nægja
að bregðast við tilskipunum frá ESB
heldur ætti að setja sjónarmið um-
hverfísvemdar í forgrunn. Enginn
vafi léki þó á að þetta frumvarp væri
til bóta.
Allar undanþágur óviðunandi
Katrín Fjeldsted, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, taldi mikilvægt að
ný lög yrðu gegnsæ og forðast yrði í
lengstu lög að beita lagaklækjum,
sátt þyrfti að ríkja um umhverfis-
vernd í landinu og allt kapp ætti að
leggja á að komast hjá átökum eins
og þeim er urðu um Eyjabakkamálið.
Margrét Frímannsdóttir, þing-
maður Samfylkingar, tók í sama
streng og sagði að rangt hefði verið
að skipta þjóðinni í tvær fylkingar,
eins og gert hefði verið í Eyjabakka-
málinu, þar sem henni hefði verið tal-
in trú um það að mat á umhverfis-
áhrifum væri aðeins eitthvað sem
andstæðingar framkvæmda, and-
stæðingar uppbyggingar og atvinnu í
landinu og andstæðingar þess að
haldið væri byggð í öllu landinu
beittu fyrir sig. Kvaðst Margrét alls
ekki ætla aftur í slíka umræðu í þing-
inu og Alþingi mætti ekki leggja það
á þjóðina að setja hana í gegnum
aðra slíka umræðu. „Þess vegna skal
þetta vera alveg kýrskýrt - hvert við
erum að fara, hvað við viljum og eng-
ar undanþágur, takk fyrir, engar
undanþágur," sagði Margrét Frí-
mannsdóttir.
Framkvæmdir skuli
hefjast fyrir árslok 2002
í FRUMVARPI til nýrra laga um
mat á umhverfisáhrifum, sem um-
hverfisráðherra hefur lagt fram á
Alþingi, er ákvæði til bráðabirgða
um að framkvæmdir með leyfi út-
gefnum fyrir 1. maí 1994 verði ekki
háðar mati á umhverfisáhrifum
hefjist þær fyrir árslok 2002. Jafn-
framt segir að mati á umhverfis-
áhrifum sem hafið er þegar lögin
taki gildi skuli lokið samkvæmt
eldri lögum.
í athugasemdum með frumvarp-
inu er bent á að samkvæmt gild-
andi ákvæði er enginn frestur á því
hvenær framkvæmdir með leyfi út-
gefnu fyrir 1. maí renni út. Fram
kemur að það sé óviðunandi og
hæfilegt að frestur renni úr 31.
desember 2002.
Mat áður en leyfi er veitt
Markmið laganna er að að
tryggja að fram hafi farið umhverf-
ismat áður en leyfi er veitt fyrir
framkvæmd sem kunni að hafa í
för með sér umtalsverð umhverfis-
áhrif. Ennfremur að stuðla að sam-
vinnu þeirra sem hagsmuna hafa
að gæta til að draga úr neikvæðum
áhrifum framkvæmda og að kynna
fyrir almenningi umhverfisáhrif
framkvæmda, mótvægisáhrif
vegna þeirra og að almenningur
komi að athugasemdum og upplýs-
ingum áður en úrskurður um mat á
umhverfisáhrifum er kveðinn upp.
Lögin gilda um allar framkvæmdir
sem kunna að hafa í för með sér
umtalsverð umhverfisáhrif á landi,
í landhelgi eða í mengunarlögsögu
íslands.
Spurt um notkun skjaldarmerkis
í FYRIRSPURNATÍMA á Alþingi
á þriðjudag spurði Guðmundur Hall-
varðsson, þingmaður Sjálfstæðis-
flokks, Davíð Oddsson forsætisráð-
herra hvemig stæði á því að íslenskt
fyrirtæki, vatnsútflutningsfyrirtæk-
ið Thorspring, notaði íslenska ríkis-
skjaldarmerkið á sína framleiðslu-
vöru, en lög kveða á um það að
skjaldarmerkið sé fyrst og fremst
auðkenni íslenska ríkisins, eða þess
sem er handhafi opinbers valds.
Fram kom í svari Davíðs að ekki
væri um það að ræða að einstakling-
um eða fyrirtækjum hefði verið veitt
heimild til notkunar skjaldarmerkis-
ins. Hið merkilega væri hins vegar
að ríkinu hefði ekki verið tryggður
einkaréttur á notkun skjaldarmerk-
isins fyrr en með lögum 1998. Fyrir-
tækið Thorspring hefði notað
skjaldarmerkið frá því fyrir þann
tíma en athygli þess hefði verið vak-
in á breyttum högum hvað þetta
varðaði.
í svari við spurningu Ástu Ragn-
heiðar Jóhannesdóttur um það hvort
það stangaðist þá á við lög að tölur á
íslenskum hátíðarbúningi karla
bæru íslenska skjaldarmerkið, og
hvort stjórnvöld myndu láta það af-
skiptalaust, sagði Davíð að athuga-
semdir vegna þessara talna hefðu
reyndar borist forsætisráðuneytinu
og það gert lögregluyfirvöldum við-
vart um málið.
í svari Davíðs við íyrirspum Guð-
mundar Hallvarðssonar um það
hversu margir einstaklingar eða fyr-
irtæki hefðu sótt um leyfí til forsæt-
isráðuneytisins um notkun íslenska
þjóðfánans í vörumerki, á söluvarn-
ing eða umbúðir kom síðan fram að
enginn hefði sótt um slíkt leyfi.
Sagði Davíð að ráðuneytið hefði
reyndar ekki sérstaklega auglýst
þennan möguleika, eða ýtt undir að
fyrirtæki nýttu hann.
Samkvæmt lögunum er það um-
hverfisráðherra sem fer með yfir-
stjórn mála sem þau taka til og er
skipulagsstofnun ráðherra til ráð-
gjafar og annast einnig eftirlit með
framkvæmd þeirra, veitir leiðbein-
ingar og ráðgjöf. Fram kemur að
ráðherra er heimilt, að fenginni
umsögn skipulagsstofnunar, að
ákveða að tilteknar framkvæmdir
séu ekki háðar mati á umhverfis;
áhrifum samkvæmt lögunum. í
slíkum tilvikum skal ráðherra
ákveða hvort fara skuli fram ann-
ars konar mat á umhverfisáhrifum
og hvaða aðgang almenningu skuli
hafa af þeim upplýsingum sem
safnað er. Ráðherra getur einnig
heimilað að mat á umhverfisáhrif-
um fari fram með öðrum hætti en
lögin segja til um.
Loks er horfið frá því að telja
upp í sjálfum lögunum eins og nú
þær framkvæmdir sem skulu fara í
mat. í staðinn er skírskotað til við-
auka með frumvarpinu en þar eru
taldar upp allar þær framkvæmdir
sem matsskyldar eru skv. frum-
varpinu og skulu því ávallt háðar
mati á umhverfisáhrifum. I 5. grein
er umhverfisráðheiTa ennfremur
veitt heimild til að ákveða að þegar
fleiri en ein framkvæmd eru fyrir-
hugaðar á sama svæði megi meta
umhverfisáhrifin sameiginlega.
Þriggja fasa rafmagn
Ráðherra
hyggst
skipa
nefnd
VALGERÐUR Sverrisdóttir iðnað-
arráðherra sagði á Alþingi sl. mið-
vikudag að hún hefði ákveðið að skipa
þriggja manna nefnd til að hrinda í
framkvæmd ákvæðum þingsályktun-
ar um þriggja fasa rafmagn, sem
samþykkt var á 123. löggjafarþingi.
Kvaðst hún vona að nefndin gæti tek-
ið til starfa í þessari eða næstu viku
og upplýsti jafnframt að Þorkell
Helgason orkumálastjóri yrði for-
maður nefndarinnar. Aðrir fulltrúar
koma hins vegar væntanlega frá
Orkubúi Vestfjarða og Rafmagns-
veitum rfldsins.
Helga A. Erlingsdóttir, varaþing-
maður Vinstrihreyfingarinnar
græns framboðs, hafði spurt ráð-
herra hvaða liði vinnu þeirrai- nefnd-
ar sem Alþingi fól ríkisstjórninni að
skipa, með áðumefndri þingsályktun,
til að gera úttekt á því hve mikið vant-
ar á raflagnir fyrir þriggja fasa raf-
magn í landinu, meta þörf atvinnulífs
á landsbyggðinni fyrir þriggja fasa
rafmagn og leggja mat á kostnað við
að tryggja öllum landsmönnum að-
gang að því.
Kom fram í máli Helgu og annarra
sem kvöddu sér hljóðs í gær að þau
teldu gríðarlega mikla hagsmuni fyr-
ir landsbyggðina hér í húfi, allir
landsmenn þyrftu að sitja við sama
borð hvað orkumagn varðaði. í húfi
væri bæði rekstur iðnaðarfyrirtækja
í dreifbýli og bændabýla.
Valgerður sagði í svari sínu að for-
sætisráðuneytið hefði í síðustu viku
falið iðnaðarráðuneytinu fyrir hönd
ríkisstjómar framkvæmd þingsálykt-
unarinnar. Kvaðst hún hafa ákveðið
að skipa þriggja manna nefnd til að
gera úttekt þá sem ályktunin fæli í
sér, en jafnframt yrði nefndinni falið
að kanna hvort og þá hvaða leiðir aðr-
ar kynnu að geta komið í stað þrífös-
unar raftnagns til að mæta þörfum at-
vinnulífs á landsbyggð.
S- ^
jt’ í /jj; ^ -íh.S J3
ALÞINGI
Nýr þing-
maður
tekur sæti
TVEIR varamenn tóku sæti á Al-
þingi í gær og hefur annar þeirra,
Sigríður Ingólfsdóttir umboðsmað-
ur, ekki sest á þing áður. Sigríður
kemur inn fyrir Hjálmar Jónsson,
þingmann Sjálfstæðisflokks á Norð-
urlandi vestra, og undirritaði hún
drengskaparheit að stjómarskrá við
upphaf þingfundar í gær. Ennfrem-
ur tók Jónas Hallgrímsson, vai’a-
þingmaður Framsóknarflokksins í
Austurlandskjördæmi, sæti fyrir
Halldór Asgrímsson utanríkisráð-
herra en Jónas hefur margoft áður
tekið sæti á Alþingi.
------------
Nefndavika
á Alþingi
ALÞINGI kemur næst saman
mánudaginn 6. mars, en þingmenn
eyða næstu tíu dögum eða svo í
nefndastörf á Alþingi.