Morgunblaðið - 25.02.2000, Side 39

38 FÖSTUDAGUR 25. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 25. FEBRÚAR 2000 39 -
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
í FARARBRODDI
UPPLÝSINGA-
TÆKNINNAR
FORRÁÐAMENN Hafnarfjarðar hafa ákveðið, að bæjarfélagið
verði í fararbroddi upplýsingatækninnar. Gerður hefur verið
samningur við Opin kerfi hf. og Skýrr hf. um framkvæmd áætlun-
ar, sem nefnist Upplýsingatækni fyrir alla, og er markmiðið að
vinna að hagnýtingu möguleika upplýsingatækninnar til fullnustu í
Hafnarfirði og veita öllum bæjarbúum aðgang að tækninni.
Hafnarfjarðarbær kostar undirbúningsvinnuna, leggur til verk-
efnisstjóra og húsnæði fyrir miðstöð upplýsingatækninnar, sem
verður í nýbyggingu við aðalgötu bæjarins, Strandgötu. Bæjar-
félagið greiðir einnig kostnað vegna kynningar verkefnisins og
stofnunar miðlægs upplýsinga- og þjónustuvefjar á Netinu fyrir
bæjarfélagið, fyrirtæki, félög, stofnanir og einstaklinga í Hafnar-
firði þannig að hægt verði að gjörnýta þá möguleika, sem Netið
hefur þegar upp á að bjóða og kunna að koma fram.
Stefnt er að því, að almenningur fái aðgang að nýjustu upp-
lýsingatækni, vél- og hugbúnaði í miðstöðinni, sem verður eins
konar tölvuver og þróunarsetur fyrir áhugafólk. Stefnt er að því,
að vefurinn (uta.is) verði opnaður 1. september nk. og á honum geti
sem flestir sinnt erindum sínum við bæjarfélagið, fyrirtæki og
stofnanir. Áhersla verður lögð á gagnvirkni og er í samningnum
gert ráð fyrir gagnaflutningum með örbylgjutækni. Markmiðið er
að byggja upp öflugt og öruggt gagnaflutningsnet, þannig að allir
notendur vefjarins og miðstöðvar upplýsingatækni njóti bestu
möguleika í hljóði, texta og mynd, auk samtímanotkunar síma,
Nets og annarra miðla, t.d. sjónvarps. Væntanlega geta allir Hafn-
firðingar haft netfang fyrir tölvupóst hjá uta.is og því auðvelt fyrir
bæjarfélagið að koma til þeirra upplýsingum og skilaboðum.
Tilraun verður gerð með þetta fyrirkomulag í einu fjölbýlishúsi
þegar um miðjan aprílmánuð nk. Kerfið í heild verður svo þróað í
áföngum.
Fyrirtækin tvö munu setja upp dreifikerfi, taka þátt í tæknilegu
þróunarstarfi og úrlausnum.
Hafnarfjarðarbær tekur með þessum áætlunum ákveðna for-
ustu í hagnýtingu upplýsingatækninnar fyrir íbúana, fyrirtæki
þeirra og stofnanir. Þetta umfangsmikla verkefni á vafalaust eftir
að verða til fyrirmyndar öðrum sveitarfélögum og auðvelda öllum
almenningi aðgang að byltingunni í upplýsingatækni, sem hafin er
og mun þróast ört í framtíðinni.
VERÐSTRÍÐ í BRETLANDI
ÞAÐ verðstríð, sem nú er skollið á í breskri matvöruverslun, hlýtur
að vera íslenskum smásölufyrirtækjum alvarlegt umhugsunar-
efni.
í kjölfar þess að bandaríski verslunarrisinn Wal-Mart festi kaup á
bresku verslunarkeðjunni ASDA á síðasta ári var tilkynnt að stefnt
væri að því að færa verðlag í verslunum fyrirtækisins á Bretlandi í
svipað horf og í Bandaríkjunum. Um síðustu helgi var svo tilkynnt af
hálfu ASDA að verð 300 vörutegunda hefði verið lækkað og að alls
hefði verð 3000 vörutegunda verið lækkað síðastliðið ár. Steftia fyrir-
tækisins er að lækka verð 6000 vörutegunda til viðbótar og hafa önnur
bresk smásöluiyrirtæki orðið að fylgja í kjölfarið með sambærilegum
verðlækkunum. Er nú svo komið að matvöruverð í Bretlandi er orðið
töluvert lægra en í flestum nágrannalöndunum og raunar allnokkru
lægra en það var fyrir tveimur árum.
Þessi þróun er ekki bundin við Bretland einvörðungu. Hún kemur
hins vegar skýrast fram þar í landi þar sem Bretland er fyrsta landið,
þar sem Wal-Mart lét til skarar skríða. Bandaríska fyrirtækið er hins
vegar einnig búið að hasla sér völl í Þýskalandi og Frakklandi og búast
má við svipaðri þróun þar.
Auðvitað er það verðstríð, sem nú geisar, ekki einungis bundið við
komu Wal-Marts inn á evrópska smásölumarkaðinn. Eftir því sem
markaðir renna saman og upplýsingastreymi eykst verður erfiðara
fyrir fyrirtæki að halda uppi ólíkri verðlagningu milli markaða á vafa-
sömum forsendum. Með tilkomu evrunnar verður verðsamanburður
milli ríkja þar að auki mun auðveldari.
Wal-Mart hefur hins vegar gripið þau tækifæri sem fyrir hendi eru á
markaðnum og hefur vissulega afl til að takast á við þau fyrirtæki sem
fyrireru.
Umræða um mismun á verðlagi milli ríkja verður stöðugt háværari.
í Noregi hefur það til að mynda vakið mikla reiði síðustu daga að í ljós
hefur komið að matvöruverð í Svíþjóð er að meðaltali 40-50% lægra en
í Noregi. í opinberri skýrslu kemur fram að könnun á 52 dæmigerðum
neysluvörum leiddi í ljós að nær allar vörur voru ódýrari í Svíþjóð.
Norðmenn geta margir hverjir tekið ákvörðun um að gera innkaup
sín handan landamæranna. Stór hluti neyslu Islendinga hefur að sama
skapi átt sér stað í öðrum ríkjum. Við eigum þess hins vegar ekki kost,
af landfræðilegum ástæðum, að gera dagleg matarinnkaup annars
staðar en í íslenskum verslunum, þrátt fyrir að verðlag sé verulega
hærra en í nágrannaríkjunum. Að því hlýtur hins vegar að koma að
stórt fyrirtæki, hvort sem er innlent eða erlent, sjái sér hag í því að ná
markaðsstöðu með því að bjóða hagstæðara verðlag. Hvar standa þá
þau fyrirtæki sem árum saman hafa ekki talið mögulegt að lækka
verð?
Verðbólgan var 5,8% á síðasta ári og fara þarf allt aftur til ársins 1991 til að fínna dæmi um meiri árshækkun verðlags
Yfirlit ríkisfjármála 1998-2000 Upphæðir í milljörðum kr. lgg8 ^ggn Fjárlög 2000
Tekjur 180,8 207,9 209,9
þ.a. söluhagnaður 2,5 11,0 4,2
Tekjur án eignasölu 178,4 196,9 205,7
Útgjöld 189,6 182,8 193,2
þ.a. óvenjul. lífeyrisskuldb. 16,7 2,2 1,3
Tekjujöfnuður -8,8 15,0 16,7
án eignasölu -11,3 4,1 12,5
án eignasölu og óv. lífeyrisskuldb. 5,4 6,2 13,8
Hreinn lánsfjárjöfnuður 22,9 28,9 21,0
Raungengi krónunnar 1985-2000
Ársfjórðungslegar tölur,
'85 '86 '87 '88 '89 '90 '91 '92 '93 '94 '95 '96 '97 '98 '99 '00
Kennitölur ríkisfjármála 1994-2000
3,0-
2,0
-Tekjuafgangur
% af VLF
-Aðhaldsátak
m ÆT\
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
Framlag undirliða til hækkunar
VÍSÍtÖIU neysluverðs 1999 Vísitölubreytingar
Allar tölur eru hlutfallstölur (%)
síðastliðna
3 mán. 12 mán.
Áhrif á hækkun
vísitölu
síðastliðna
3 mán. 12 mán.
1) Búvörur án grænmetis 5,3 2,8 7,7 3,2
2) Grænmeti -47,6 2,4 -12,2 0,4
3) Aðrar innlendar mat- og drykkjarvörur 10,7 7,4 14,8 8,2
4) Aðrar innlendar vörur 3,8 3,0 4,1 2,5
5) Innfluttar mat- og drykkjarvörur 11,5 7,8 7,6 4,1
6) Nýir bílar og varahlutir 1,3 1,5 2,2 2,1
7) Bensín -4,3 24,7 -3,7 16,2
8) Aðrar innlendar vörur -1,3 -0,5 -4,2 -1,2
9) Áfengi og tóbak 1,9 1,6 1,4 0,9
10) Húsnæði 8,4 14,8 21,9 31,1
11) Opinber þjónusta 14,8 5,3 35,4 10,4
12) Önnur þjónusta 5,0 5,5 25,1 21,9
Samtals 4,4 5,8 100,0 100,0
Innlendar vörur (1 -4) 2,9 4,4 14,4 14,3
Búvörur og grænmeti (1-2) -3,9 2,7 -4,5 3,6
Innl. vörur án búvöru og grænmetis (3-4) 7,7 5,5 18,9 10,7
Innfluttar vörur alls (5-9) 0,4 3,7 3,3 22,2
V
■ERÐBÓLGAN á síðasta
ári var 5,8% og þarf að
fara allt aftur til ársins
1991 til að finna dæmi
um jafn mikla árshækk-
un verðlags á einu ári og varð í fyrra.
Tveir útgjaldaliðir skýra nærfellt
helming verðbólgunnar á síðasta ári,
hækkun á verði bensíns og húsnæðis
á höfuðborgarsvæðinu, en húsnæðis-
verð hækkaði um tæp 15% að meðal-
tali á síðasta ári, sem skýrir nærfellt
þriðjung af hækkun neysluverðsvísi-
tölunnar í fyrra og bensínverð hækk-
aði um nær fjórðung, sem olli um 16%
af hækkun vísitölunnar. Þá er útlit
fyrir að í ár verði viðskiptahallinn
þriðja árið í röð meiri en 5% af lands-
framleiðslu. Þarf að fara aldarfjórð-
ung aftur í tímann eða allt aftur til
áranna 1974-76 til að finna dæmi um
jafnhátt þriggja ára meðaltal við-
skiptahallans. Einstakt er hins vegar
að orsök hallans er ekki brestur í út-
flutningstekjum heldur stafar hann
nær eingöngu af mikilli innlendri
eftirspurn að því er fram kemur í
Peningamálum nýju ársfjórðungsriti
Seðlabankans.
Hagvöxturinn að meðaltali
5,5% síðustu fjögur ár
Þessi ummerki um þenslu koma
fram í kjölfar einstaks hagvaxtar-
skeiðs, þar sem hagvöxtur hefur verið
yfii’ 5% fjögur ár í röð eða að meðal-
tali 5,5%, en fyrri hagvaxtarskeiðum í
sögu þjóðarinnar hefur iðulega lokið
með því að efnahagslífið hefur tekið
mikla dýfu og samdráttur fylgt í
kjölfar vaxtar, enda sveiflur viðtekn-
ar í þjóðarbúskap Islendinga vegna
þess hve þjóðarbúið er háð sjávar-
útvegi og sveiflum í veiðum og verð-
lagi á framleiðslu hans.
Stjórnvöld hafa brugðist við
þenslumerkjunum með margvísleg-
um hætti og það nýjasta í þeim efnum
er enn ein vaxtahækkun Seðlabank-
ans og útvíkkun á vikmörkum gengis-
ins. Raungengið hefur hækkað og
hætta er á að nokkuð kreppi að út-
flutnings- og samkeppnisgreinum
vegna þessa. Raungengi krónunnar
miðað við vísitölu neysluverðs hefur
ekki verið hærra frá því snemma árs
1993, en á mælikvarða verðlags og
launa var raungengið á
síðasta ársfjórðungi ársins
1999 svipað meðaltali síð-
ustu tuttugu ára, en langt
undir því sem það fór hæst
á veltiárunum 1987 og
1988.
„Veruleg aukning út-
flutnings iðnaðarvöru án stóriðju á
síðasta ári, nokkuð góð afkoma fyrir-
tækja og hátt atvinnustig benda ekki
til þess að raungengi krónunnar sé
enn komið verulega yfir það sem sam-
rýmist langtímastöðugleika, enda
stafar mikill viðskiptahalli fyrst og
fremst af óhóflegum vexti eftirspurn-
ar. Sú hætta er hins vegar fyrir hendi
að raungengi hækki frekar og að út-
flutnings- og samkeppnisgreinar
klemmist þannig á milli umframeftir-
spurnar í hagkerfinu og aðhaldssamr-
Aldarfjórðungur
frá því viðskiptahalli
var 5% þrjú ár í röð
íslendingar hafa upplifað einstakt hagvaxtarskeið síðustu árin, sem
endurspeglast í því að tekjur þjóðarbúsins hafa aukist um fjórðung á
7 ’
fáum árum. I samantekt Hjálmars Jónssonar kemur fram að þó bliku
hafí dregið á loft sem endurspeglast í aukinni verðbólgu og miklum
viðskiptahalla þá meta menn ástandið með mismunandi hætti.
18. sæti mið-
að við fram-
leiðslu á
vinnustund
ar peningastefnu. Aðhaldssamari rík-
isfjármálastefna og minni viðskipta-
halli myndu draga úr þessari hættu,“
segir í fyrrgreindu riti Seðlabankans.
16,7 milljarða afgangur
á ríkissjóði
Auk fyrrgreindra aðhaldsaðgerða
og afgangs á rekstri ríkissjóðs hafa
stjórnvöld kynnt fyrirætlanir um að
auka skattfrelsi lífeyrissparnaðar til
að renna traustari stoðum undir inn-
lendan sparnað. Afgangurinn á ríkis-
sjóði er áætlaður 16,7 milljarðar
króna í ár, sem er heldur meira en í
fyrra, en batinn er þó meiri en þessar
tölur bera með sér, því afgangur án
eignasöluhagnaðar vex úr 3,2 millj-
örðum króna í fyrra í 12,5 milljarða
króna í ár, að því er fram kemur í
Peningamálum. Segh- að afkoma rík-
issjóðs að teknu tilliti til hagsveiflu
hafi snúist úr halla í nokkurn afgang á
árunum 1995-97, hafi verið neikvæð í
fyrra, en batni verulega í ár sam-
kvæmt markmiðum fjárlaga. Aukið
áformað aðhald í ár komi í framhaldi
af greinilegri slökun í fyrra og sé því
ekki eins mikið og virðist í fyrstu.
Mikilvægt sé að ekki verði
farið fram úr útgjöldum
fjárlaga og að tekjur um-
fram fjárlög skili sér að
fullu í bættri afkomu ríkis-
sjóðs.
Kjarasamningar á al-
mennum vinnumarkaði
eru lausir hjá stórum hluta launþega
eða losna síðar á árinu og í ljósi fram-
angreindra staðreynda um vaxandi
verðbólgu og mikinn viðskiptahalla er
ljóst að ástandið er mjög viðkvæmt og
að miklu skiptir að þannig sé haldið á
málum að þeim árangri sem náðst
hefur verði ekki glutrað niður. Hefur
verið talað um „mjúka lendingu"
efnahagslífsins í því sambandi en
menn eru hins vegar nú ekki frekar
en fyiri daginn á eitt sáttir um hvern-
ig meta beri ástandið og hvert fram-
haldið verði næstu mánuðina. í þjóð-
hagsspá, sem lögð var fram með
fjárlagafrumvarpinu í upphafi þings í
haust var spáð 2,7% hagvexti árið
2000 sem er nærfellt helmingi minni
hagvöxtur en árið 1999. Nýrri spár
hafa sést sem gera ráð fyrir ívið meiri
hagvexti eða um 3%, en Sigurður B.
Stefánsson, framkvæmdastjóri Verð-
bréfamarkaðar Islandsbanka, segir í
blaðagrein síðastliðið haust að í hans
huga sé spá Alþjóðagjaldeyrissjóðs-
ins um 4,7% hagvöxt árið 2000 á Is-
landi miklu nær „mjúkri lendingu"
efnahagslífsins en 2,7% spá Þjóðhags-
stofnunar.
í fyrrgreindu riti Seðlabankans um
peningamál segir að aukin verðbólga
og viðskiptahalli krefjist aðhalds í
hagstjórn og takist hóflegir kjara-
samningar séu horfur á hjöðnun verð-
bólgu þegar líðar tekur á árið. Að
auki er bent á það að hóflegri launa-
hækkun geti skilað minni verðbólgu
og álíka miklum kaupmætti.
Innflutningur virðist
í rénun í bili
Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóð-
hagsstofnunar, sagði að til þessa hafi
allir mælikvarðar á efnahagsfram-
vinduna borið vitni um ofþenslu, en að
undanförnu hafi komið fram
ákveðnar vísbendingar um að að-
haldsaðgerðir kunni að vera að skila
árangri og það sé uppörvandi breyt-
ing. Þættir sem væntanlega hafi haft
áhrif í þeim efnum séu afgreiðsla fjár-
laga, aðhald í peningamálum og sú
umræða sem hafi orðið í þjóðfélaginu
um stöðuna í efnahagsmálum að und-
anförnu. Þannig séu -helstu mæli-
kvarðar um ástand og horfur í þjóðar-
búskapnum nokkuð misvísandi um
þessar mundir. Ymislegt benti til
þess að hugsanlega hefði tímabundið
hægt á þróun eftirspurnar í hagkerf-
inu og mætti meðal annars benda á að
innflutningur virtist vera í rénun í
bili. Hins vegar væri alveg ljóst að
það væri mikil þensla á vinnumarkaði
á höfuðborgarsvæðinu og ýmislegt
benti til þess að hún væri meiri nú en
áður á þessum tíma. Þessu sé hins
vegar alveg öfugt farið út á landi. Þar
verði ekkert vart við þessi þenslu-
einkenni. Nýjar upplýsingar bendi til
þess að atvinnurekendur utan höfuð-
borgarsvæðisins vilji fremur fækka
starfsfólki en fjölga. Þá sé ekki að sjá
að skuldasöfnun heimila sé neitt að
minnka ennþá. Skuldir hafi numið yf-
ir 500 milljörðum króna í árslok og
það jafngildi 14% aukningu frá árinu
áður. Sama gildi þegar litið sé til pen-
ingamálanna að ekki sé að sjá að það
hafi dregið að marki úr eftirspurn.
Hins vegar megi gera ráð fyrir því að
nýlegar aðgerðir Seðlabankans um að
hækka vexti um 0,8 prósentustig og
hækkun gengisins í kjölfarið stuðli að
lægra vöruverði innflutnings og
minni eftirspurn eftir innlendri fram-
leiðslu, sem verði til þess að slá á
þenslu innanlands.
„Það er ekki tímabært að draga
þær ályktanir að það hafi orðið varan-
leg umskipti til hins betra, en sem
komið er, þó ýmis merki séu hagstæð-
ari en þau hafa verið um nokkurt
skeið,“ sagði Þórður.
Hann sagði spurður um stöðu
kjarasamninga í þessu samhengi að
það lægi í augum uppi að almennar
launabreytingar á vinnumarkaði yrðu
að vera í samræmi við stöðu þjóðar-
búsins til þess að tryggja áframhald
stöðugleikans. Það þýddi einfaldlega
að ekki væru forsendur fyrir meiri al-
mennum launabreytingum heldur en
gert hefði verið ráð fyrir hingað til, en
í áætlunum Þjóðhagsstofnunar hefði
verið gert ráð fyrir að almennar
launabreytingar yrðu um 5% milli
áranna 1999 og 2000. Það sé sú for-
senda sem þeir hafi byggt á og sé í
samræmi við að það dragi hægt úr
eftirspurn í efnahagslífinu og þar með
verði lagður grunnur að áframhald-
andi stöðugleika í efnahagsmálum.
5% hækkun sé reyndar meiri hækkun
en í flestum löndum sem við berum
okkur saman við. Sú hækkun þýði að
það verði áfram meiri verðbólga hér
en í nálægum löndum, en engu að síð-
ur skapi hún forsendur til þess að það
dragi hægt úr verðbólgu aftur eftir
mjög mikinn vöxt hennar á síðasta
ári.
„Þegar litið er á aðra mælikvarða
er það auðvitað alveg ljóst að bæði í
verðlagsmálum og eins að því er varð-
ar viðskiptajöfnuð gagnvart útlönd-
um að þá er mjög mikilvægt að
tryggja að það dragi sem fyrst úr
verðbólgunni niður á það stig sem er í
þeim löndum sem við berum okkur
saman við, en við höfum verið með
tvö- til þrefalt meiri verðbólgu en
annars staðar. Sömuleiðis er mjög
mikilvægt að viðskiptahalli minnki á
næstum misserum og fari úr þessum
5-6% halla niður í verulega lægri fjár-
hæðir. Viðskiptahalli á bilinu 30-40
milljarðar er ekki viðunandi þegar lit-
ið er yfir lengra tímabil. Hann fær
náttúrlega ekki staðist til lengdar,“
sagði Þórður ennfremur.
Töluvert áhyggjuefni
Már Guðmundsson, aðalhagfræð-
ingur Seðlabankans, segir að ekkert
nýtt hafi komið fram á síðustu mán-
uðum sem breyti því mati sem sett
hafi verið fram á stöðu efnahagsmála
á síðustu mánuðum liðins árs. Verð-
hjöðnun nú í febrúar hafi í meginat-
riðum verið í samræmi við væntingar
og breyti ekki spám um verðbólgu í ár
og það hafi aldrei gerst, að minnsta
kosti ekki eftir stríð að viðskiptahalli
hafi verið 5% af landsframleiðslu þrjú
ár í röð án þess að það hafi orðið
brestur í útflutningstekjum. Þeir líti á
þetta sem töluvert áhyggjuefni.
Már sagði að Seðlabankinn hefði
skoðað sérstaklega veikleika og
styrkleika fjármálakerfisins við þær
aðstæður sem væru uppi í efnahags-
málum nú þar sem kannaðar væru
líkurnar á því að hér gæti komið til
gjaldeyris- eða bankakreppu. Niður-
staðan væri að líkur á því væru litlar í
allra nánustu framtíð, en ákveðin
hættumerki væru þrátt fyrir það fyrir
hendi, annars vegar vegna viðskipta-
hallans og hins vegar
vegna útlánaþenslunnar.
„Hættan sem auðvitað
er þarna á ferðinni er sú
að ef annaðhvort verða
einhver áföll í efnahags-
málum, eða þessi ofþensla
hjaðnar ekki og viðskipta-
hallinn helst mikill áfram þá getur
traustið á efnahagsstefnuna þomð og
það getur sett þi-ýsting á gengið niður
við. Það eru engin merki um þetta
núna, en þetta er áhættuþáttur eins
og ástandið er nú, ekki bara út frá
hefðbundinni hagstjórn heldur einnig
út frá möguleikanum á einhverjum
skyndilegum breytingum á mati inn-
lendra sem erlendra aðila á stöðu ís-
lenska þjóðarbúsins," sagði Már.
Hann sagði að þeir sæju merki þess
að það væri að hægja á útlánaþensl-
unni, en hún væri samt ennþá tölu-
vert meiri en gæti til lengdar sam-
rýmst stöðugleika og lítilli verðbólgu
og því væri mikilvægt að framhald
yrði á þróuninni í þeim efnum á þessu
ári. Öll rök stæðu til þess að beita
áfram öllum tiltækum aðhaldsaðgerð-
um til þess að slá á þensluna. Verð-
bólgan væri á bilinu 4-5% og mældist
nú reyndar ennþá yfir 5%, viðskipta-
hallinn væri hættulega mikill og út-
lána- og peningaþensla væri ennþá
meiri en samrýmdist stöðugleika.
„Umskipti hvað þetta varðar kunna
að koma síðar á þessu ári, en það eru
ennþá ekki nein sérstök merki um
það,“ sagði Már.
Harla gott ástand
Sigurður B. _ Stefánsson, fram-
kvæmdastjóri VÍB, er á annarri skoð-
un. Hann segir aðspurður að ástandið
í efnahagsmálum verði að teljast
harla gott og á þessari stundu verði
ekki annað séð en að horfurnar séu
góðar líka. „Ég tel að hagvöxturinn
eða framleiðsluaukningin verði meiri
en kemur fram í opinberum spám.
Staða ríkissjóðs er mjög sterk og
hann heldur uppi sparnaðinum í land-
inu. Menn benda á viðskiptahallann,
en í því sambandi ber að athuga að
hann er tilkominn vegna lántöku
einkaaðila, ekki síst heimilanna, og að
því leyti til algjörlega ólíkur því sem
við var að glíma hér á árum áður,“
sagði Sigurður.
Hann sagði að þessi viðskiptahalli
endurspeglaði einvörðungu að heimil-
in í landinu væru að taka ákvörðun
um að eyða tekjum næstu ára með
lántöku í dag, sem myndi draga úr
neyslugetu þeirra í framtíðinni. Sú
lántaka væri á ábyrgð hvers og eins
og um hana giltu þær reglur sem
lánastofnanir hefðu sett í þeim efn-
um. Það myndi því draga úr henni
sjálfkrafa með tíð og tíma og þetta
vandamál leysast af sjálfu sér.
Hann sagði að það sama gildi um
verðbólguna og viðskiptahallann að
hún sé af gerólíkum rótum runnin og
hafi verið á verðbólguárunum hér áð-
ur. Hún stafi að stórum hluta af því að
eignir á höfuðborgarsvæðinu séu að
verða verðmeiri vegna þess að hér sé
örari verðmætamyndun en áður. Hún
stafi einnig af því að matvörukaup-
menn séu að hækka hagnaðarhlutfall
í rekstri sínum, sem væntanlega ger-
ist ekki á hverju ári, auk ýmissa ann-
arra tilfallandi þátta, eins og hækkun-
ar olíuverðs og tryggingariðgjalda.
„Ekkert af þessu flokkast undir
skilgreininguna á verðbólgu sem er
sífelld og varanleg hækkun verðlags.
Með því er ég ekki að segja að það sé
engin hætta á ferðinni en þetta er
með öðrum hætti en áður var og í síð-
ustu mælingu var verðhjöðnun,"
sagði Sigurður.
Hann bætir við að vissulega sé
efnahagsástandið viðkvæmt vegna
þess mikla hagvaxtar og tekjuaukn-
ingar sem við hefðum upplifað og
miklu skipti að rétt sé á málum haldið
í framhaldinu til þess að sá mikli
árangur sem náðst hafi í efnahags-
málum glutrist ekki niður.
I fyiTgreindri blaðagrein um efna-
hagsmál gerir Sigurður þá staðreynd
að umtalsefni að þegar litið sé til
tekna á mann sé ísland í sjötta sæti
meðal ríkja innan Efnahags- og fram-
farastofnunarinnar, OECD, en við
séum hins vegar í 18. sæti þegar mið-
að sé við framleiðslu á vinnustund.
Hann segir aðspurður að þetta sýni
að hér séu miklir ónýttir framleiðni-
möguleikar og að við hljótum nánast
að vera með meiri framleiðniaukn-
ingu en nágrannaþjóðirnar á næstu
árum. Því til viðbótar
bendi einnig ýmislegt til
þess að tæknibreytingar
síðustu ára hafi gert það
að verkum að hagvaxtar-
getan hafi aukist. Þróunin
í Bandaríkjunum styðji þá
skoðun og vísbendingar
séu um að það sama geti átt við hér á
landi.
„Ég held að flestir gætu verið sátt-
ir við þann árangur sem nást hefur á
síðustu árum við efnahagsstjórn á ís-
landi og ekki auðvelt að finna eitthvað
sem mætti betur fara,“ sagði Sig-
urður.
Hann bendir á að tekjur þjóðarbús-
ins séu fjórðungi meiri en fyrir fjór-
um árum. „Ég myndi kalla það frá-
bæran árangur og ég get ekki séð að
það sé hægt að kalla það neitt annað,“
sagði Sigurður ennfremur.
Fjórðungi
meiri tekjur
en fyrir
fjórum árum
Áætlað er að framkvæmdir við byggingu nýs húss FBA í Borgartúni 19
hefjist í aprfl.
Nýtt 4.000 fermetra húsnæði í eigu
FBA rís við Borgartún 19
Byggt á þrett-
án mánuðum
FJÁRFESTINGARBANKI atvinnu-
lífsins mun flytja í nýtt rúmlega 4.000
fermetra húsnæði í Borgartúni 19 á
fyrri hluta næsta árs. Bæring Sæm-
undsson, umsjónarmaður eignaum-
sýslu bankans, sagði það löngu orðið
tímabært að flytja, því mjög þröngt
væri um starfsmenn í Armúlanum, en
þar hefur bankinn verið til húsa frá því
hann var stofnaður árið 1997.
„Við vonumst til að geta flutt inn um
páskana á næsta ári,“ sagði Bæring.
„Verktími hússins er áætlaður 13 mán-
uðir og framkvæmdir eru ekki hafnar,
þannig að þetta á allt eftir að koma bet-
uríljós."
Á lóðinni við Borgartún 19, sem er í
eigu Verktakafyrirtækisins Eyktar,
stendur gamalt hús, sem byggt var árið
1942, en til stendur að rífa það á næstu
dögum. Áætlað er að framkvæmdir
vegna nýja hússins hefjist í apríl.
Bæring sagði að gengið hefði verið
frá kaupsamningi hússins síðastliðinn
föstudag, en hann sagðist ekki hafa upp-
lýsingar um kaupverðið. Húsið verður
fjórar hæðir og kjallari og sagði Bæring
að til stæði að leigja hluta hússins út
fyrst um sinn, þar sem bankinn myndi
ekki fullnýta húsnæðið til að byrja með.1
Stórir-opnir fletir
Hönnun hússins, sem var í höndum
teiknistofunnar Onno ehf., er að sögn
Bærings að ákveðnu leyti mjög sérstök.
Hann sagði að til að tryggja að upp-
lýsingaflæði á milli starfsmanna væri
sem best væru hæðimar stórir opnii-
fletir. Hann sagði að fólk myndi vinna
hlið við hlið, án skilrúma eða skrifstofa,
en að það væri fyrst og fremst gert til að
auðvelda samskipti á milli starfsmanna
og tryggja hámarksupplýsingaflæði á
vinnustaðnum.
Heimildir lífeyris-
sjóða til fjárfest-
ingSL rýmkaðar
HEIMILDIR lífeyrissjóða til fjárfest-
inga verða rýmkaðar verulega frá því
sem nú er verði frumvarp sem Geir
H. Haarde fjármálaráðherra mælti
fyrir á Alþingi í gær að lögum. Þing-
menn stjórnarandstöðunnar vöruðu
þó við því að betra væri að fara var-
lega í þessum efnum og sögðu frum-
varpið þurfa ítarlegrar skoðunar við
með tilliti til efnahagsástands og
þeirrar áhættu sem fylgdi rýmkun
heimildar lífeyrissjóða til fjárfestinga.
Frumvarpið felur í sér að heimild
lífeyrissjóða til að fjárfesta í erlend-
um gjaldmiðlum verður aukin úr 40%
af hreinni eign sjóðanna í 50% og
einnig verður heimild þeirra til að
fjárfesta í skráðum skuldabréfum
bæjar- og sveitarfélaga, skuldabréf-
um og víxlum banka, sparisjóða og
annarra lánastofnana sem lúta eftirliti
opinbers eftirlitsaðila, hlutabréfum
fyrirtækja og öðrum verðbréfum
hækkuð úr 35% í 50%.
Jafnframt er lagt til að heimild líf-
eyrissjóða til að fjárfesta í óskráðum
verðbréfum nái jafnt til verðbréfa
sem gefin eru út af innlendum og er-
lendum aðilum en ekki einungis inn-
lendum eins og nú er, og loks að sett-
ar verði sérstakar reglur um fram-
setningu fjárfestingarstefnu hjá sjóð-
unum sem og um eftirlit með henni.
Fram kom í máli fjármálaráðherra
að þessar efnisbreytingar á lögun-
um fælu m.a. í sér að auknar kröf-
ur verði gerðar til starfsemi lífeyr-
issjóða, einkum hvað varðaði
mótun og gerð fjárfestingastefnu,
eftirlit með henni og upplýsinga-
gjöf, ráðgjöf til sjóðfélaga og hæfi .
framkvæmdastjóra. Markmiðið
með lögunum væri hins vegar ekki
að breyta í neinum grundvallar-
atriðum lögum um starfsemi líf-
eyrissjóða frá 1998.
Geir sagði tilefni breytinganna
m.a. ábendingar forsvarsmanna líf-
eyrissjóða, samtaka þeirra og ann-
arra aðila á fjármagnsmarkaði sem
teldu að núverandi reglur væru til
þess fallnar að draga úr möguleik-
um lífeyrissjóða á að nýta sér þá
fjárfestingarkosti sem þeir teldu
vænlegasta.
Geir sagði að rýmkun á heimild,-
til að fjárfesta í erlendum gjald-
miðlum gæti reyndar valdið því að
gengisáhætta lífeyrissjóða yrði
meiri en nú er en á móti gæfist
sjóðunum nú kostur á að dreifa
áhættu af fjárfestingum í verð-
bréfum milli markaða og þannig
draga úr áhrifum staðbundinna
sveiflna á hag sjóðanna. ^