Lögberg - 30.07.1953, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 30. JÚLÍ, 1953
7
hér þáttaskilum. En hámarki ná
hins vegar konunga sögur með
Heimskringlu Snorra.
Með þessu var vegurinn rudd-
ur fyrir framhaldi sagnritunar-
innar og frjálsari tökum á sögu-
efnum. Rekur Nordal þessa
þróun ljóslega, hvernig ritun
biskupa sagna hefst og ritun
elztu Islendinga sagna, sem eru
í beinu framhaldi og nánum
tengslum við konunga sögur.
Síðan breytast þessar sögur og
verða sjálfstæðari og bera æ
meir keim af öðrum samtíma-
bókmenntum, svo sem riddara-
og fornaldarsögum, um leið og
hið samsögulega efni þeirra
minnkar. Á þessum tíma verða
til listaverk eins og Njála. Þessi
þróun heldur svo lengra áfram
í átt til skáldsakar á 14. öld, og
þá verða til sögur, sem virðast
hreinn skáldskapur. Lýkur svo
þessari sagnaritun á 14. öld.
☆
Nordal hyggur, að flestar ís-
lendingasögur séu settar saman
á tímabilinu 1230—1300. Aðal-
rök hans fyrir því eru þau, að
einungis örfá handrit þessara
sagna séu til frá 13. öld, og er
hið elzta frá um 1250. Hins vegar
eru elztu brot af lögum frá um
1150 og ýmis önnur handrit, t. d.
af konunga sögum, frá öndverðri
13. öld. Kemur þetta líka vel
heim við sennilegan ritunartíma.
Af þeim sökum er vart annað
hugsanlegt, ef íslendinga sögur
eru almennt ritaðar um eða fyrir
1200, en einhver handritabrot
hefðu varðveitzt, sem eldri eru
en frá um 1250.
Nordal skiptir íslendinga sög-
um í fimm flokka eftir þeirri
tímaröð, sem hann álítur senni-
legasta. Vafalaust má lengi deila
um einstök atriði, eins og hann
tekur líka fram, þar sem svo
margt er á huldu um þessar sög-
ur. Sem dæmi get ég nefnt, að
Nordal telur Eyrbyggju ritaða
eftir 1250 og yngri en Laxdælu,
en Einar Ólafur Sveinsson, sem
gaf báðar sögurnar út í íslenzk-
um fornritum, telur Eyrbyggju
frá um 1220 og eldri en Laxdælu.
Af þessu geta menn séð, hversu
flókið málið er.
Nordal ræðir nokkuð um
sannleiksgildi Islendinga sagna
og skoðanir manna um það. Telur
hann, að sögurnar séu verk á-
kveðinna manna, sem líta beri á
sem höfunda þeirra. Hins vegar
neitar hann því engan veginn,
að kjarni flestra sagnanna geti
verið sannur og höfundar þá
ýmist stuðzt við munnlegar arf-
sagnir eða ritaðar minnisgreinar
um merkustu atburði. Því miður
er enginn kostur þess að rekja
hér rök Nordals í öllum atrið-
um, en samt tel ég rétt að geta
örfárra, þar sem mönnum er
þetta mál hugstætt.
☆
Fyrst minnist hann á þá
skoðun, að íslendingasögur hafi
mótazt að fullu í munnlegri
geymd, jafnvel mörgum manns-
öldrum áður en þær voru færð-
ar í letur, og þess vegna séu
skrásetjarar þeirra ekki nefndir,
þar sem þeir hafi ekki litið á
sig sem höfunda. Af þessu stafi
Minnumst
sameiginlegra erfða
á íslendingadeginum
á Gimli, 3. ágúst 1953
H. SIGURDSON & SON
LIMITED
PLASTERING CONTRACTORS
HALLDOR SIGURDSON HALLDOR MELVIN SIGURDSON
526 Arlington Street 1153 Ellice Avenue
Sími 72-1272 Sími 72-6860
Hamingjuóskir til
S j'
Islendinga ...
í tilefni af 64. þjóðminningardegi
þeirra á Gimli, þann 4. ágúst
næstkomandi!
n
íslendingar viljum vér allir vera"
Virðingarfylst
P. O. EINARSON
KAUPMAÐUR
OAK POINT
MANITOBA
og það, að sögurnar séu í heild
með líku svipmóti.
Gegn þessari skoðun færir
Nordal ýmis rök. Hann bendir á,
að sá háttur að skrifa frásagnir
orðrétt upp eftir sögumönnum
sé miklu síðar til komin en ritun
þessara sagna. Var það fyrst gert
af þjóðfræðasöfnurum (folke-
mindesamlere), sem hlotið höfðu
málfræðimenntun. Hefðu hinir
fornu söguritarar unnið þetta
verk á svipuðum grundvelli,
væri það í rauninni enn undur-
samlegra en það, hversu hinar
munnlegu frásagnir eru á háu
þroskastigi. Þegar það er auk
þess haft í huga, að sérhver af-
ritari áleit sig hafa heimild til
að breyta texta upp á eigin
spýtur, þar sem hann taldi sig
að nokkru ábyrgan fyrir því,
sem hann afritaði, er býsna
fjarstæðukennt að gera ráð fyrir,
að til hafi verið skrásetjarar, er
báru meiri virðingu fyrir frá-
sagnarhætti „sögumannanna.“
Nordal telur fráleitt að tala
um það sem tákn þess, að „ritar-
arnir“ hafi ekki skoðað sig sem
höfunda, að þeirra er ekki getið,
því að allar skáldsögur (opdigt-
ede sagaer) hafi einmitt varð-
veitzt, án þess að höfundar væru
til greindir. Varpar hann fram
þeirri spurningu, hvort Völuspá
og Njála, en höfundar þeirra eru
ókunnir, beri síður svipmót af
höfundum sínum en t. d. Vellekla
og Sverris saga.
Um það atriði, að sögurnar séu
líkar, segir Nordal, að í rauninni
séu varla til tvær íslendinga
sögur, sem menn þyrðu við nán-
ari athugun að eigna sama höf-
undi. Svo breytilegar séu þær
að listgáfu, áhugamálum, skiln-
ingi og stíl.
Nordal víkur að atriði í sam-
bandi við Islendinga sögur, sem
er harla merkilegt, en það er
útbreiðsla sagnanna eftir lands-
hlutum. Bendir hann á, hversu
fáar sögur eru frá Suðurlandi og
að engin saga er úr Skagafirði.
HygguF hann, að á Suðurlandi
hafi e. t. v. gætt andúðar á þess-
ari nýjung í Sagnagerð frá göml-
um höfðingja- og menntasetrum,
en í Skagafirði hafi biskupssetrið
á Hólum ráðið nokkru um. Þar
sátu útlendir biskupar um skeið,
meðan blómatími sagnaritunar-
innar stóð sem hæst.
Að endingu ræðir Nordal um
þær orsakir, sem urðu til þess,
að þessi sérstæða bókmennta-
grein leið undir lok um 1400.
Telur hann samkeppni frá kveð-
skap hafa valdið þar mestu um,
einkum þó upptök rímna. Það sé
þess vegna breyttur bókmennta-
smekkur, en ekki hörgull á sögu-
efnum, sem hafi valdið því, að
menn héldu ekki áfram að semja
sögur.
Ég hef hér reynt að bregða
upp fyrir lesendum aðalefni
þessa bókmenntayfirlits Sigurð-
ar Nordals. — Tilgangurinn tír sá
að vekja athygli manna á því,
þar sem það á erindi til allra,
sem láta sig að einhverju varða
þetta efni.
IMPERIAL OIL LIMITED
CONGRATULATIONS
to the lcelandic People on the
Occasion of the 64th Anniversary
of their Annual Celebration Day
at Gimli, August 3rd, 1953.
IMPERIAL OIL LIMITED
Minnumst .
sameiginlegra erfða
á íslendingadeginum
á Gimli, 3. ágúst, 1953.
Gimli Medical Centre
Phones: 117-118
A. B. IGIMUNDSON, D.D.S.
G. JOHNSON, M.D.
GIMLI
C. R. SCRIBNER, M.D.
F. E. SCRIBNER, M.D.
MANITOBA
Með innilegum kveðjum
í tilefni af
íslendingadeginum
3. ágúst 1953.
frá litla en ábyggilega bakaríinu
ALDO'S BAKERY
613 SARGENT AVENUE
PHONE 74-4843 WINNIPEG
2 bændabýli af 3
njóta nú
hlunninda
óbyggilegrar
raforku
Já .. . Vissulega hefir raforkunefnd Mani-
tobafylkis látið eitthvað undan sér ganga
síðan 1945, er aðeins eitt bændabýli af
50 átti aðgang að rafmagni. Raforkunefnd
yðar hefir mjög aukið á framfarir innan
vébanda fylkisins . .. og hún heldur áfarm
sínu mikilvæga starfi unz allir Manitoba-
búar, sem til næst, \>úa við þægindi raf-
orkunnar.
THE
MANIT0BA P0WER COMMISSION
YÐAR RAFORKA — FÆRIÐ YÐUR HANA í NYT