Lögberg - 30.07.1953, Blaðsíða 10

10
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 3Ö. JÚLl, 1953
Stephan G. Stephansson
Framhald af bls. 9
segir Jónas Þorbergsson um
Stephan í prýðilegri minningar-
grein sinni í Iðunni (1934). Kem-
ur það heim við vitnisburð sveit-
unga skáldsins, sem ég hefi rætt
við um búskap hans. Eins og dr.
Sigurður Nordal leggur áherzlu
á í hinni snilldarlegu inngangs-
ritgerð sinni að úrvalinu úr
Andvökum (1939) er það annars
eitt hið allra merkilegasta um
Stephan og sýnir glöggt mann-
dóm hans og skapfestu, hve frá-
munalega vel honum tókst að
verða við kvöðum hinna daglegu
skyldustarfa annars vegar og
ásækinni skáldskaparþörf sinni
hins vegar, en það varð auðvitað
hvorki átaka né sársaukalaust,
eins og sjá má mörg merki í
kvæðum hans, og hvergi fremur
en í „Afmælisgjöfinni“.
Jafnvægi Stephans í hugsun,
heilskyggni hans, lýsir sér einn-
ig vel í því, hve fagurlega hann
skiptir ljósi og skugga milli
hjartfólginnar ættjarðarinnar og
hugstæðs fósturlandsins. Um
djúpstæða ættjarðarást hans,
sem er hinn heiti undirstrumur
margra fegurstu kvæða hans, er
óþarft að fjölyrða, og nægir um
þá hliðina á skáldskap hans að
minna á kvæði eins og „Ásta-
vísur til lslands“, „Lyng frá
auðum æskustöðvum“ og „Úr
Islendingadags ræðu“ (Þó þú
langförull legðir), og taka sem
dæmi þetta alkunna og dáða er-
indi úr hinu síðastnefnda:
Yfir heim eða himin
hvort sem hugar þín önd,
skreyta fossar og fjallshlíð
öll þín framtíðar lönd.
Fjarst í eilífðar útsæ
vakir eylendan þín:
nóttlaus voraldar veröld,
þar sem víðsýnið skín.
Segja. má, að skáldið sjái hér
ættjörð sína í fegraðri mynd
gegnum sjónargler fjarlægðar og
saknaðar, en ofin er sú draum-
sýn innstu og einlægustu hrær-
ingum hjarta hans og eilífðar-
vonum. Jafnframt er þess að
minnast, að hin djúpstæða ætt-
jarðarást skáldsins varð honum
miklu meira en uppistaða og
ívaf ágætra kvæða og hjarta-
heitra; hún varð honum brenn-
andi áminning og eggjan til
dáða með ýmsum hætti. Má í
því sambandi minna á eftirfar-
andi ummæli úr ræðu, er Baldur
Sveinsson hélt fyrir minni
skáldsins á samkomu á Isafirði
í heimferð hans 30. ágúst 1917:
„Þó ættjarðarkvæði Stephans,
sé fögur, þá er ekki minna um
það vert, hver hugur hefur jafn-
an fylgt máli í öllum þeim
kvæðum. Ég skal nefna eitt
dæmi því til sönnunar, að hann
hefur ekki látið staðar nema við
orðin ein. — Þegar farið var að
selja hlutabréf Eimskipafélags-
ins, þá tók Stephan sig upp frá
heimili sínu og hitti hvern Is-
lending í sínu byggðarlagi, til
að fá þá í félagið, og varð vel
ágengt. Mér er ánægja að geta
sagt frá þessu opinberlega, og
það því fremur, sem þetta félag
hefur nú flutt skáldið heim
hingað og heitið honum heim-
flutningi sem gesti sínum.“
Bæta má því við, að skáldið
orti snjallt kvæði, „Skipaminni“,
í tilefni af stofnun Eimskipa-
félagsins, þar sem hann eggjar
landa sína vestan hafs um að
sýna nú í verki ræktarhug sinn
til heimaþjóðarinnar.
En þó að Stephan væri eins
fasttengdur ættjörðinni og raun
ber vitni og játi í kvæði sínu
„Útlegðin", að fóstran hafi aldrei
gengið sér í móðurstað, bar hann
eigi að síður hinn hlýjasta hug
til fósturlandsins, kunni vel að
meta kosti þess og fegurð, og
hyllti það í fögrum kvæðum;
einkum eru kvæði hans um
sveitina hans í Alberta frumleg
og svipmikil, svo sem „Sveitin
mín“ og „Sumarkvöld í Alberta“.
Hefi ég á öðrum stað bent á það,
hvernig sævarmyndir og sigl-
inga, eins og skáldið minntist
þeirra frá æskuárunum heima á
íslandi, fléttast inn í þessa and-
ríku og gullfögru sveitarlýsingu
hans, og verður það ekki endur-
tekið hér, þó merkilegt atriði sé,
en um það, hve lifandi, litauðug
og tilbreytingarmikil þessi lýs-
ing skáldsins á umhverfi hans
er, fá lesendur nokkra hugmynd
af þessum erindum hennar:
En aftanskinsins gullbrár
iða á hól og sundum,
á espihlíð og hvammi,
á víðirunni og grundum.
Sem vörður merkja fjallveg,
græna grenið breiðir
um gilsbakkana raðir
og vísar strauma leiðir.
Og allt í kringum dalsins
brúnir rökkurbláu
sig breiða út í hvirfing
skógarbeltin lágu.
Sem bráðið gull í deiglu
við ána niðri eyjum,
þar út hún skýzt úr runni
og kröppum nesjabeygjum.
Og þarna standa hólar
þétt í flokkum frammi
með fagurtyppta kolla
yfir grænum hvammi.
Og úti um skrautblómg engi
skína ljósgler tjarna
eins skær og morgunaugu
glaðra og ungra barna.
Sem glampi á fægðan stálskjöld,
geislar aftansólin
á glugga sveitabæsins,
kropnum undir hólinn.
Og léttir reykir stíga
undan hlíð og hæðum,
sem hníga úti á sléttu
og verða að bláum slæðum.
Ekki er tilkomuminni stór-
brotin lýsing skáldsins á hrika-
leik Klettafjallanna í samnefndu
kvæði, sem er þrungið kyni-
krafti, og eru þetta lokaorðin:
Klettafjöll, draumheimar
eldgömlu aldanna,
ímynd af Valhöll — sem
gullræfur skjaldanna
ljósþökin blika í bláskýjarofinu,
brekkuskeið dökk eru rið upp
að hofinu.
Þessar og aðrar jafn mynd-
auðugar og heillandi lýsingar
skáldsins á náttúrufegurðinni í
Alberta-fylki í breyttum bún-
ingi árstíðanna eru með þeim
snilldarbrag, að dr. Watson
Kirkconnell, hinn kunni kana-
díski bókmenntafræðingur og
íslandsvinur, telur, að sambæri-
legar lýsingar á Vestur-Kanada
sé eigi að finna í kvæðum neins
annars kanadísks skálds; en dr.
Kirkconnell er manna fróðastur
í þeim efnum, og veit því vel
hvað hann syngur.
En Stephan hefur eigi aðeins
ódauðlegt gert í kvæðum sínum
hrikafengið umhverfi sitt í Al-
berta með stórskornum andlits-
dráttum þess og svipbrigðum.
Með sömu snilld hefur hann lýst
andstæðu fjallalendisins,, fang-
víðu sléttuhafinu, og hvergi á
minnisstæðari hátt en í kvæða-
flokknum Á ferð og flugi, en
þetta er upphafið:
Um sléttur og fláa bar
eimlestin oss
í áttina norðrinu möt..
Á vinstri hlið silalegt aurana óð
ið óslynga, skoluga fljót,
sem lyfti ei fæti í foss eða
streng —
því fjör, jafnvel straumanna,
deyr,
að vaga um aldur með fangið
sitt fullt
af flatlendis svartasta leir.
Svipmikil nýtízka . . .
Vegna úrvals skófatnaðar og vís-
indalegrar gerðar, er tryggir hin
fullkomnustu þægindi, skuluð þér
ávalt heimsækja Macdonalds.
Macdonalds flytur Canadaþegnum
af íslenzkum stofni innilegar
árnaðaróskir.
MÁCDONALD
SHOE STORE LIMITED
492-4 Main Street
“Just South oj the City Hall”
fyaii Sesio-ice o*t
CAR RADIOS
'UUuU- 'li- 'll/ait
In Winnipeg It's
BROWN'S RADIO
ELLICE and FURBY
HOME SERVICE ANYWHERE
PHONE 3-7185
^niiiiiffiiniuiiiiiiiiniiniiiiiiiiiiiiiiiiHiimwniHniiiiiiiiiiinmmlllniiiiiiiiimHii
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
íslenzkir Byggingameistarar Velja
TEN-TEST í allar sínar byggingar
Þessi Insulating Board skara fram úr að gæðum . . .
Seld og notuð um allan heim—
FYRIR NÝJAR BYOGINGAR, svo og tll atlgerCa
eBa endurnýjunar fullnægir TEN-TEST svo
raðrgum kröfum, aC til stórra hagsmuna verCur.
Notagildi þess og verC er ávalt eins og vera ber. Og
vegna þess aC þaö kemur í staö annara efna, er
ávalt um aukasparnaC aC ræCa.
TEN-TEST hefir margfaldan tilgang sem
insulating board. ÞaC veitir vörn fyrir of hita eCa
kulda, og tryggir jöfn þægindi hvernig sem
vlCrar. Þessar auCmeCförnu plötur tryggja skjðtan
árangur og lækka lnnsetningarverC. t sumarheimil-
um eCa borgarbýlum, skrlftstofum, fjölmennisibúC-
um, útvarpsstöCvum, samkomusölum og hötelum,
tryggir TEN-TEST llfsþægindi, útilokun hávaCa, og
fylgir yfirleitt fyrirmælum ströngustu byggingar-
listar.
OtbreiCsla og notkun um allan heim gegnum vlC-
urkenda viCskiptamiCla, er trygging yCar fyrlr skjótri
persónulegri afgreiCslu. RáCgist viC næsta TEN-
TEST umboCsmann, eCa skrlfiC oss eftir upplýsingum.
HLÝJAR
SKREYTIR
ENDURNÝJAR
TEN-TEST
LÆKKAR
KOSTNAÐ
VIÐ HITUN
INSULATING WALL BOARD
INTERNATIONAL FIBRE BOARD LIMITED, OTTAWA
WESTERN
DISTRIBUTORS:
Armstrong Distributors Ltd.
ÍllllllHlllllllllllllll!lllllllil!ll:;iililllllillllllillllll!!lllíílillllllllll;.iii!llllllll!:,,i!|l!:|il,ll;Jlií!1!r,:ll1nii!lHIII!l!llil]illlllll!l6í!iilllllllll!llíiiilllll!lll!lt:'i;:ilillll|i||l!llllill|l|IU.I,3iillllll|llll|lli:i!ii!|l|i|!l;:llillllll!!|
WINNIPEG, MANITOBA
Compliments of
(Greenberg)
GIMLI TRANSFER
Daily Service to Winnipeg Beach, Gimli,
Riverton, and Intermediate Points
P.O. BOX 54 — PHONE 20
GIMLI
MANITOBA
i CONGRATU LATIONS
to the lcelandic People on the
j Occasion of the 64th Anniversary
of their Annual Celebration Day
at Gimli, August 3rd, 1953.
BURNS BROS. LTD
HIÐ MIKLA KYNNINGARGILDI
Að hittast, þó ekki sé nema einu sinni ó óri,
hefir ósegjanlega ónægju \ för með sér, sem
fólk býr lengi að; mannfundir hafa mikið
kynningargildi, og ekki sízt þau hótíðarhöld,
sem, helguð eru sameiginlegum uppruna og
erfðum; að hittast ó Gimli, þar sem vagga
íslenzka landnómsins í Manitoba fyrst stóð,
rifja upp sögulegar endurminningar, sem eigi
mega falla í gleymsku; í slíkum endur-
minningum felst baróttusaga og sigurvinn-
ingarsaga frumherjanna, er fyrstir lögðu hönd
ó plóginn.
MEÐ INNILEGUM KVEÐJUM í TILEFNI AF
- ÍSLENDINGADEGINUM 3. ÁGÚST 1953
fró
F. E. SNIDAL
KAUPMANNI
. verslar með
FROSINN FISK OG ALLA BÆNDAVÖRU
STEEP ROCK
MANITOBA