Sunnanfari - 01.01.1898, Page 43

43
lingsson hefur hvorttveggja í ríkulegmn mæli: efni
ng umgjörð — þótt innviðirnir sjeu hinsvegar ekki
ems reknir saman og óbilandi í dvergaskeið hans,
ems og súðin er sljetthefluð og drekahöfuðið gull-
hiiið.
Þegar hjer er komið, hefði verið gaman að taka
alla dreingina okkar, sem yrkja, á hiijákolliun og
reyna í þeim rifin; en til þess vantar mig öll tækin
— nema viljann.
Enn fyrst jeg nefndi Valdimar Briem, ætla jeg
að minnast á „Biflíuljóðin11. Jeg ætla að segjaum
þau álit mitt og kemur mjer alls ekki í hug, að
kennararnir í fagurfræði — eða ísl. hókmenntasögu
— i>yggi á því, þegar þeir fara að halda fyrirlestra
við háskólann okkar fyrirhugaða.
Það er um Biflíuljóðin eins og sumar rekaspýt- ]
urnar frá Síheríu, sem smiðirnir líta girndarauga. |
Sje spýtan rauð og kvistalaus, veltir smiðurinn á-
nægju-vaungum yfir henni, lyktar af henni og segir:
„Það er ángandi rauðiviður í spýtunni — fyrirtaks
kláfaviður. Svo flytur hann spýtuna heim og flettir
henni með einhverri sagar-breddu. Enn þegur húið
er að kljúfa hana í tvo hluta, kemur óvæntur skolli
úr leggnum.
Mergurinn er fúinn.
En það er samt þó nokkuð slát.ur í ytra borð-
inu. Haun hefur feingið „gagl fyrir gás og grís
fyrir gamalt svín“. Lambaket og ljettmeti er holl
fæða börnum, sjúklingum og gamalmennum. Ekki
eru allir menn svo hraustir, að þeir þoli kraft-
fæðuna.
Sjera Valdimar er svo mikill rímsuillingur,
svo mikill dvergur að fella saman orð og hljóm, að
fyrir það eitt er hann íþróttamaður, þótt ekki væri
um aimað að gera. En auk þess, segir hann ýmis-
legt það, sem þeir einir geta sagt, sem komnir eru
i beinan ættlegg frá Braga hinum gamla. Jeg skal
•að eins nefna sálminn sem þetta steudur í:
„Guðs hjarta heyrist slá“. —
Biflíuljóðiu eru dvergasmíð rimlistar og hljóms.
Það verður alls ekki af þeim dregið með rök-
um- Þar með er þó ekki sagt, að þau sjeu galla-
laus, dvergasmiðarnar gömlu voru það heldur
ekki.
Bifliuljóðin eru söguljóð; en þó eingin heild.
Þar eru eingin saga í ljóðum öll samau tekin. Þau
eru heldur ekki trúarljóð, — ekki andvörp eða
lofsaungvar „sundurkramins hjarta" eins og t. d.
Hallgrímssálmar. Þrátt fyrir alla þá afarmergð
„andlegra“ kvæða- og sálma, sem liggja eftir þennan
höfund, er þó eldur eða ylgeisli sanntrúaðs skálds
fremur sjaldgæíur í öllum þeim ljósagangi. Að því
| leyti þolir hann alls-eingan samanburð við Hallgrím
[ gamla Pjetursson. — Bak við fjöldann aflan af
| sálmum og kirkjublaða-kvæðum sjera Valdimars,
sjest ekki verulega trúaður höfundur, og segi jeg
þetta ekki höf. til ámælis, því margur góður dreing-
ur er hálfvolgur nú á tímum í trúnni.
Þetta sama gildir um Biflluljóðin. Einstaka
sinnum yrkir hann fallega um guð og himininu.
En sjaldan tekst honum eins vel sá skáldskapur
eins og þegar hann yrkir um eldgos, jarðskjálfta
og bardaga. Þá fyrst kemst hann í essið sitt og
yrkir fyrir 5 og upp undir 6,
Hvert einstakt kvæði í Biflíuljóðunum er sögu-
kvæði eða frásögn í rími. Þegar þau eru skoðuð
þannig, en ekki svo sem trúarljóð, get jeg ekki
betur sjeð, en að þau sjeu bókmenntum okkar til
sóma. Með þessu neita jeg því alls ekki, að blá-
þræði megi finna og sjá á „Ijóðavírnum", þegar
jafn skyggn maður gagnrýnir hann og Einar Bene-
diktsson. — Eingiun hlutur er gallalaus undir sól-
inni. Mjer er sagt að á henni sjálfri sjeu svartir
flekkir, en aldrei hef jeg getað sjeð þá, hvernig
sem jeg hef rýnt.
Enn jeg trúi því samt.
Valdimar Briem leikur sér með alla hætti, og
líklega yrkir einginn maður eins sljett undir hryn-
hendum og dróttkvæðum háttuin sem hanri. Jeg
skal nefna kvæðin: „ A Sinal“ og „Letrið á hallar-
veggnum“. Ef til vill kunna sumir menn að segja,
að þau sjeu „tómur hljómur“, því það getur þó
einginn af þeim dregið, þótt 1 þeim finnist þynn-
ingar, endurtekningar og jafnvel mótsagnir og lok-
leysur.
En hljómurinn eiun getur líka verið skáldskap-
ur þegar veruleg iþrótt liggur í honuip.
Hvað er tónlistin atinað en hljómur?
Þó er hún skáldskapur.
Jeg sje einga brýna þörf á því, að tína saman
einstakar vísur til sönnunar þessum ummælum.
Þeir sem unna bókvísi, gerðu rjettast í því, að
kaupa og lesa Biflíuljóðin ogleggja þannig úrskurð
á þau sjálfir. Það er margur óþarfinn keyptur nú
á dögum, sem síður skyldi.
5*