Öldin - 01.11.1894, Side 7

ÖLDIN.
167
mannsaldur. Þess vegna virðist oss það
réttust lífsregla, að láta misgerðir liðinna
alda sem all"a fyrst hverfa og verða grafn-
ar undir betri athöfnum seinni tíma, sér-
staklega ef þær misgerðir voru samkvæm-
ar þáverandi aldaranda og ófullkominni
menningu og siðalærdómum. Að minnsta
kosti væri það samkvæmast þeim pólitiska
siðalærdómi, sem öðrum lærdómssetning-
um fremur liugsar um skynsamlegan góð-
vilja.
Að brcyta ætíð eins og maður væri
nýfæddur, er langbezta lífsreglan fyrir
þjóðfélagið ekki síður en einstaklinginn.
Þrátt fyrir alt flyt ég skoðun mína í allri
auðmýkt og gleymi því ekki, að liáttstand-
andi menn, lærðir og leiðandi, menn sem
mér kemur ckki í hug að jafna mér við að
því er pólitisk áhríf snertjr, og sem hafa að
bera svo þunga pólitiska ábyrgð, að ég
gleðst af því, að enginn slíkur þungi hvíl-
ir eða nokkurn tíma mun hvíla á mínum
herðum. Eg gleymi því ekki, segi ég, að
þessir menn margir hafa engan vegin
sömu skoðun og ég, en álíta þvert á móti
rétt, að blása í útdeyjandi glæður fyrri
alda þrætumála og kveykja nýjan hefndar-
eld; að standa á milli dauðrar liðinnar tíð-
ar og lifandi nútíðar, ekki eins og leiðtogi
gyðinganna í þeim tilgangi að græða sár-
in, heldur í þeim tilgangi að auka þi-ætuna
og halda á lofti ósvífnum myndum af mis-
gerðum feðranna, svo að' börnin síður
glcymi þeim eða fyrirgefi.
Á meðan ekki cru fengnar sannanir
fyrir því, að eignarrjettur einstaklinga sé
til orðinn fyrir ofbeldi, hefir sú þræta litla
virkilega þýðingu. Það hefir litla-þýðingu,
á meðan þessar sannanir vanta, þó haldið
sé fram, að þetta upprunalega ofbeldi geri
ógilda alla landsölusamninga síðan, að
engin tímalengd, engin eignaskipti aptur
og fram, mann fram af manni, geti svipt
þjóðarheildina þeim rétti, að taka land-
eignina frá þeim, sem á hana nú, cf liún
bara vill. Áhrifamikið afl eins og orsaka
og afleiðinga röksemdir í raun réttri er,
heflr hún sjaldan reynst vel á starfsviði
sögunnar. Og hvað snertir þessa áætlun, að
upprunalega hafl landeign öll verið í hönd-
um þjóðanna sameiginlega og að ofbeldi
liafl verið beitt til að lima hana sundur og
skifta milli einstaklinga, sem afleiðing af
herskáum aldar anda, en að henni hafi
ckki verið skift þannig með sátt og sam-
komulagi, sem aíieiðing af iðnaðarskipu-
lagi og þörfum, þá er liún einkennilega
illa grundvölíuð.
Það var ef til vill afsakandi þó að
Rousseau brúkaði þau ummæli um liina
upprunalegu landeigendur, að þeir hefðu
verið annað tveggja ræningjar cða svik-
arar. En á þeim 150 árum, sem liðin eru
síðan hann ritaði um þetta mál og sérstak-
lega á síðustu 50 árunum, hefir mönnum
gcttst kostur á óendanlega miklum upp-
lýsingum áhrærandi landhald, lög og regl-
ur fornmanna. Það er þess vegna ekki
lengur afsakandi fyrir nokkurn mann að
gera sig ánægðan með Rousseau’s van-
þekking í þessu efni. Þó ekki sé nema
lauslega litið yflr afleiðingarnar af rann-
sóknum nútíðarmanna í mannfræði, forn-
fræði, fornum lögum og fomUm trúfræðum,
nægir það til að sýna að þar er livergi
vottur um að maðurinn hafi nokkurn tíma
verið í því náttúrlega ástandi, er Rousseau
talar um, en að miklu meiri ástæða er til
að eíla, að hann luifi aldrei verið í því á-
standi og verði aldrei.
Það er að minnsta kosti mikið líklogt
að hirðingja-ástandið hafi vcrið uppruna
ástand mannsins. Það er því auðráðin
gáta, að þar sem slíkt flökkulíf útheimtir
færri og smærri nauðsynjar en nokknr
önnur lífsstaða, var efnaskifting og manna-
munur aldrei eins auðsær eins og á meðal
búsettra manna. En það er grófur mis-
skilningur að ímynda sér að í hirðingja á-
standinu, fremur en í öðru þjóðfélagsá-
standi, sem menn enn hafa athugað, hafi
verið “frelsi” og “jöfnuður” manna, í