Óðinn - 01.07.1922, Qupperneq 4

52
ÓÐINN
Tove Kjarval, og eiga þau tvö börn, Ásu og Svein.
Tove Kjarval er hin mesta ágætiskona og er talin
eitt hið efnilegasta skáld meðal ungu kynslóðarinnar
í Danmörku. Þau hafa verið búsett í Kaupmannahöfn
nú í nokkur ár, en eru nú flutt hingað heim og hafa
dvalið á Austfjörðum í sumar. En til Reykjavíkur
flytja þau í haust.
Þorsteinn Tómasson járnsm.
og
Valgeröur Ólafsdóttir.
Þorsteinn andaðist síðastl. sumar 1921, h. 5. ágúst, en er
fæddur 4. júlí 1852 að Eyvindarstöðum á Alftanesi syðra.
Foreldrar hans voru: Tómas bóndi Gíslason og Elín kona
hans, Þorsteinsdóttir lögregluþjóns í Brunnhúsum í Rvík., al-
systir Sigríðar konu Edvards kaupmanns Simsen í Rvík, er á
sinni tíð var almennast nefndur í Rvík „Gamli Simsen austur-
frá“, merkur maður, faðir þeirra Franz fyrv. sýslum. í Hafn-
arfirði, Karólínar amtmannsfrúar Jónassen, frúar Guðmundsen,
tengdamóðir Bjarna fiskifræðings Sæmundssonar, og þeirra
systkina fleiri. Hálf- og alsystkin átti Þorsteinn allmörg, meslu
myndar og sæmdarmenn. Þar á meðal Gísla sál. Tómasson,
Iengi hjá Geir sál. kaupm., og ]ón Tómasson bónda góðan á
Grímsstaðaholti við Rvík.
Þorsfeinn Tómasson ólst upp með foreldrum sínum á Ey-
vindarstöðum þar til hann var um tvítugt. Fór hann þá til
Rvíkur og tók að nema járnsmíði hjá Birni sál. járnsmíða-
meistara Hjaltested, alkunnum merkisborgara í Rvík á sínum
tíma. Eftir hæfilegan tíma lauk Þorsteinn námi sínu, tók sveins-
próf og brjef, og byrjaói þá vonum bráðar sjálfstæða smíða-
vinnu, þótt ekki ætti hann þá svo mikið sem „hamarinn í
höndina á sjer“. Leigði hann sjer ofurlitla smiðjukompu, þar
sem nú stendur hús Eggerts Claessens bankastjóra, og rak
smíðina þegar með svo miklu kappi og góðri forsjá, að hann
bráðum gerðist það efnaður, að hann gat, og gerði, að byggja
sjer vandaða og trausta smiðju og íbúð úr steini, að mestu
eða öllu skuldlaust, 12 X 12 álna hús, með smiðju í kjallara
og ibúð uppi. Sfendur það hús enn ramtraust, en stækkað um
helming og endurbætt, og heitir nú „í Lækjargötu 10“. Og
þarna lifði hann og vann ósleitilega, með ráði og dáð, alla
sína tíð upp frá þessu. Þann tímann, sem Þorsteinn vann í
leigusmiðju, og var að búa um sig í eigin smiðju og íbúð, var
hann til húsa í Lækjarkoti, er stóð þar fast hjá, og kyntist þá
þar konuefni sínu, Valgerði Ólafsdóttur, ágætasta kvenkosti.
Kvæntist hann henni 12. nóv. 1880, og bjó síðan með henni
sjálfstæðu, síblómganda búi, við smíðaiðju, og Iengi einnig að
nokkru leyti við landbúnað, meðan heilsan entist; en þar næst og
öll síðustu árin, að nokkru leyti við smíði og að nokkru við
sölu landbúnaðarverkfæra, alt til æfiloka. Naut hann alla þá
stund, full 40 árin, samvistar og samhjálpar þessarar ágætu
konu og með henni, og hennar vegna, mikillar hagsældar,
gæfu og sæmdar.
Þau eignuðust alls 4 börn, öll hið besta gefin, góð og
mannvænleg. Þrjú þeirra lifa enn, og eru þau þessi: Ólafur,
eyrna- nef- og hálslæknir, alkunnur gæðalæknir og ljúfmenni;
Ragnheiður og Ása, sem báðar hafa að undanförnu, með lip-
urð og sóma, gengt vandaverkum við Röntgensgeisla- og ljós-
lækningastofnunina í Rvík undir forstöðu þess góða læknis G.
Claessens, báðar ágætar stúlkur. En þriðju stúlkuna, Elínu
Magdalenu, mistu þau, um 12 ára gamla, einnig mjög efnilega
og góða.
Að ytri gerð var Þorsteinn gildur meðalmaður á allan vöxt,
vel vaxinn, karlmannlegur og fríður sýnum, á yngri árum dökk-
jarpur á hár og skegg, hreinn og einbeittlegur á svip, og ekki
beint þýðlegur með jafni. Hafði það þó til, að vera hýr á brá.
I umgengni og viðmóti einnig hreinn og beinn og hispurslaus,
og átti þá líka til, að gerast kaldur og harður í svari, er því var
að skifta, eða honum mislíkaði. Og lík var einnig öll innri gerðin:
lundin ör en hrein, hugurinn bráður og kappsfullur, hyggjan
há og drengileg, viljinn sterkur og einbeittur, en þó ráðvandur
og grandvar, lífsskoðunin öll skynsamleg og ráðdeildarfull, og
hnje í flesfum efnum að „hyggindum þeim, sem í hag koma".
Og samfara þessu var og lengi líkamleg hreysti og mikið þrek
og þol. Eftir þessu breytti hann, og að því varð honum einnig
vel. Stundaði hann iðn sína með áhuga miklum og kappi, og
einstakri atorku og afkastasemi, og jafnframt góðri greind og
ráðdeild, samfara fylstu vandvirkni og ráðvendni í verki öllu
og viðskiftum; ávann sjer því brátt og hjelt til enda áliti og
trausti allra, sem við hann kyntust og skiftu; og eins var hann
trúr og traustur, og ábyggilegur í orði sem verki. Þurfti aldrei
að skrifa og vottfesta loforð hans. Hann var vandur að allri
virðingu sinni, vandlátur og harður við sjálfan sig í þessu sem
öðru; en hann ætlaðist líka til hins sama at öðrum, og þótti
því oft æði kröfuharður í annars garð bæði um orð og verk.
Vildi þá stundum svo verða, að hann þoldi illa slóða og slæp-
inga eða óráðsmenn í orði eða verki, og þeir einnig hann.
En sjerstaklega var honum lítið um hjegómamenn og flysjunga,
sem „þóttust menn en voru ekki“, og óheiðarlegt brangs og
brask. Hinsvegar kunni hann manna best að meta hjá öðrum
alla ráðdeild og heiðarlgga sjálfsbjargarviðleitni, ráðvendni og
drengskap, og var manna vísastur til að leggja þeim lið í orði
og verki. Var hann óbágur á, að lána og líðun að veita þeim,
er hann þekti eða treysti að ráðvendni og góðum vilja, og
eins að styðja efnilega unga menn, er hann hafði álit á, eða
leysa vandræði þeirra. Hafa ýmsir slíkir átt, og eiga, ef til vill,
enn, Þorsteini skuld að gjalda í þessu efni, þakkarskuld eða
peninga. En Þorsteinn fór ekki hátt eða víða með dygðir
sínar og drengskaparverk, því að hann var ekki hjegómamaður
nje fordildur. Mörgum var líka mikið gefið og gert gott á
annan hátt af atvinnu og efnum Þorsteins með vitund hans
og vilja; og má þar til nefna óvenju mikla og góða gestrisni
og góðgerðasemi í húsi hans jafnt við mjög tíðförula eða að-
sækna sveita og aðkomumenn, viðskiftavini og kunningja, og
innarbæjar þurfalinga. Mun fágæt önnur eins gestkoma og gest-
risni á nokkru reykvíksku heimili, og jafnan var hjá Þorsteini
og þeim hjónum. — En að öllu þessu, og þrátt fyrir það, efld-
ist þó stórum atvinna Þorsteins og efnahagur, svo að hann
varð, um langt skeið, einn af efnuðustu borgurum Rvíkur, og
jafnframt mikils metinn og virtur fyrir mannkosti sína af öll-
um, sem til hans þektu. Og svo endaði hann með heiðri æfina