Óðinn - 01.07.1922, Blaðsíða 10

Óðinn - 01.07.1922, Blaðsíða 10
58 ÓÐINN störf sín á heimilinu sem fyir sveitina«, eins og kom- ist er að orði í Búnaðarritinu, þar sem frá verðlauna- veitingunni er skýrt. Mörg voru þau trúnaðarstörf, er Helgi sál. hafði með höndum um æfina. Fjölda ára var hann bæði hreppsnefndarmaður og oddviti; sömu- leiðis sýslunefndarmaður. Formaður fræðslunefndar frá því fræðslulögin komu í gildi og til dauðadags. Safn- aðarfulltrúi nær 20 ár. Vissu það allir, að hverju máli var vel borgið í hans höndum. Hjelt hann þar í hvívetna uppi virðingu sinni, en jafnframt sæmd og metnaði hjeraðs síns heima fyrir og út í frá. 011 þau mál, er snertu almenningshag og lutu að sönnum þjóðþrifum, ljet Helgi sál. sig miklu skifta; hann sökti sjer niður í þau og ræddi þau. Eitt af þeim málum var kaupfjelagsskapurinn. Mjer liggur við að segja, að hann hafi verið hans hjartans málefni. Hann var sá víðsýnis- og skýrleiksmaður, að honum duldist ekki, að eitt stærsta atriðið í almenningsvellíðan og heillum var breytt og bætt verslun. Honum rann oft til rifja í samræðum sínum verslunarfargan fyrri tíma, er það lá sem mara á sjálfstæði manna og menning. Brautryðjendur kaupfjelagsskaparins voru menn, er Helgi sál. leit upp til með virðing, og sumir þeirra vissi jeg að voru aldavinir hans, t. d. Jón í Múla, Pjetur á Gautlöndum, Steingrímur sýslumaður o. fl. »Það heldur velli, sem hæfast er«, vakti fyrir Helga sál. í þessum efnum. Að fara að engu með rasandi ráði, en hægt og sígandi; feta sig áfram með gætni. Hann var hjer sem annarstaðar íhaldsmaður. Sam- kepnina hjer vildi hann taka upp með fullum dreng- skap og halda henni áfram á þeim grundvelli. Hann var svo sannfærður um ágæti og blessun kaupfjelags- skaparins á þessum grundvelli, að hann efaðist aldrei um sigur hans og framgang með tíð og tíma. Hann var einn af þeim, er í þessu tilliti vildi láta alt vera sem einfaldast og brotaminst, svo hagur verslunar- innar gengi beint í sjálfan vasa hinna fátæku fram- leiðenda, er að baki hennar stæðu með sjálfstæði sitt og samábyrgð. Hann var andvígur öllum söludeildum og allri verslun í sambandi við pöntunarfjelagsskap- inn, er hann hugði að hjer mundi best við eiga. Hann taldi engum ofurefli að panta flestar eða allar árs- nauðsynjar sínar að vori og hausti, og það væri ein- faldasta og kostnaðarminsta leiðin. Haupfjelags- og verslunarmálunmn vildi hann halda fyrir utan hinar pólitisku deiiur, taldi slíkt svo óskylt, að ekki gæti komið til mála að blanda slíku saman. Þótt Helgi sál. væri þannig skapi farinn og afturhaldið væri hon- um eðlilegra en hin hvata framsókn, hef jeg aldrei þekt neinn sannari eða drenglundaðri kaupfjelags- mann en hann. í stjórn kaupfjelags Svalbarðseyrar mun hann hafa verið frá því það var stofnað og til dauðadags. Á fundum þess var æfinbga farið mjög að vilja hans og eftir tillögum hans, enda reyndust þær í hvívetna giftudrjúgar — enda bygðar á reynslu og þekking. Eins og jeg sagði áður, ljet hann sig öll landsmál miklu skifta. í stjórnmálunum fylgdist hann mjög vel með, og fylgdi þar altaf Heimastjórnarflokknum og var þar ákveðinn flokksmaður, er hvikaði aldrei. Og mjer er nær að halda, að alþingi hefði verið meiri sómi og gagn að honum á þingbekkjum sínum en mörgum þeim, er þar hafa setið og sitja. Hann myndi ekki hafa látið þar troða sig um tær, nje haft sjálf- stæði sitt að hrossakaupum. Auk þess var hann maður mjög vel máli farinn, rökfimur og orðsnjall. Það, sem fyrst og fremst gerði Helga sál. að þeim manngildis- manni, sem hann var, og að hinum þekta þjóðnytja- manni, voru fyrst og fremst gáfur hans, eða sú and- ans innstæða frá skaparans hendi, er hann fór svo vel með og sem hann beitti til eflingar því gagnlega og góða. Gáfur hans og fróðleikur var svo mikill, að mjer finst hann hafa verið meðal hinna allra fróðustu alþýðumanna, er jeg hefi þekt, og á sumum sviðum var hann það með afbrigðum, t. d. í íslenskum sagna- fróðleik. Hann var þar svo vel að sjer, að jeg heyrði sjera Matthías oft dást að þekkingu hans þar og þroska. Það var nautn, að ræða við hann um þau efni, og honum sjálfum var það nautn. Lyndiseinkunn Helga sál. var örlyndi, samfara fastlyndi, og dreng- lyndi, samfara einstöku trygglyndi. Það fór orð af því, hve tryggur maður hann var, og virtist sumum að hann í þeim efnum færi of langt; hann gat ekki eða vildi ekki sjá brestina í fari vina sinna, þótt öðr- um væru auðsæir. — Jeg sagði áðan: Sá stofn, sú andans innstæða frá skaparans hendi, sem gerði H. sál. að þeim manni, sem hann var, voru meðal ann- ars greind hans og gáfur, sem hann ávaxtaði svo vel fyrir sig og aðra; en nú vil jeg að lokum bæta við: en það var ekki síður hin barnslega guðstrú hans og guðstraust, og hjartalagið sprottið fram af þeim jarðvegi. Hann átti það »ástarfræ í akri hjart- ans«, er áreiðanlega veitir lífinu mest gildi og vænt- anlegan eilífðararð, en sem líka geymist hjerna megin í minningunni eða minningunum, svo ljúfum og kærum. Um Helga sál. kvað sjera Mafthías meðal annars: „Aldregi deyr það öndvegi, er lífsins Guð gaf lifandi sál.

x

Óðinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Óðinn
https://timarit.is/publication/205

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.