Eimreiðin - 01.05.1907, Page 59

139
Loki er förunautur Óðins, ætíð framtakssamur, sem ýmist sigrar
með brögðum sínum, eða lendir í klónum á tröllunum fyrir óvar-
kárni sína. En eðli Loka birtist líka í öðrum myndum, sem virð-
ast sýna alt annað. Hann liggur bundinn í hellinum og eitrið úr
úr orminum drýpur í andlit honum, hann kippist svo hart við, að
jörð öll skelfur, og hann á síðar meir að losna og berjast gegn
goðunum við ragnarök. Ljóðsögulega á þetta ekki svo mjög
skylt við Lúcífer kristinna manna sem við sagnirnar frá Kákasus
um risahetjuna inniluktu í Elbrusfjalli, fjötra hans, pínslir og
hvernig hann losnar og geysist fram við heimsslitin. En að
þessar hugmyndir hafa getað runnið saman og myndað heild,
kemur líklega til af því, að norrænu trúsagnirnar hafa sjálfar
raskast og efni þeirra tekið ýmsum stakkaskiftum.
PERSÓNUEINKENNI. fað leynir sér ekki, að eitthvað nýtt
er að brjótast út í trúsagnaskáldskapnum norræna: löngun til aö
láta einkenni hinna einstöku goða koma skýrt fram, láta guð-
dómsaflið verða sem berast og loks — þó í minna mæli sé —
að hreinsa goðin í siðlegum efnum. Sigurvinningar þrumuguðsins
hverfa í fjarska, þótt hin ljóðsögulegu yrkisefni sýni, hve mikið
hefir að þeim kveðið áður í fyrndinni; í jötnaróðrinum t. d. ber
ekki framar á bragðkænsku Pórs, heldur er óll áherzlan lögð á
að lýsa afli hans; eins er í hamarsheimtinni, að þar er allri bragð-
kænskunni varpað yfir á förunaut lians Loka. Pegar svo er komið,
verður skuldin fyrir öll óhöpp og óviðbúnar árásir, sem Æsir
verða fyrir, að skella á Loka; hann verður að þoka um set niður
af goðastallinum og er nú sagður kominn af jötnum; en í árdaga
hafa þeir, hann og Óðinn, blandað blóði saman, að því er sagt er.
GOÐIN í EDDUKVÆÐUNUM. Á víkingaöldinni verður á
Norðurlöndum umrót og breyting á andlegu verðmæti. Pá eru
tvær ólíkar andastefnur hvor annarri samfara. I goðasögunum í
Snorra-Eddu og hinum dýrkveðnu drápum skáldanna, sem ekki
hugsa um annað, en að segja frá algengu efni í glæsilegum
búningi, sjáum vér hinar einfeldnislegu trúsagnir með öllum sínum
æfintýrabrag, hamskifti goða í dýrahami o. s. frv. En í Eddu-
kvæðunum (í Sæmundar-Eddu) sjáum vér aftur goðakvæði, sem
eru fullkomin skáldverk, þar sem menn með andlegum þroslca
hafa sett mót sitt á trúsagnirnar. Pó ekki væri annað, en að
hamskifti goða í dýrahami koma þar ekki fyrir (þeim slept eða
þau ekki nefnd), þá er slíkt harla einkennilegt. Par er ekki verið