BFÖ-blaðið - 01.04.1984, Blaðsíða 25

MAÐURINN VIÐ STÝRIÐ
Fyrir réttum tuttugu árum síðan kom út hér á
landi bókin „maðurinn við stýrið“.
Bókin fjallar um mannlega hegðun í umferðinni
og skyggnist á bak við tjöldin, ef svo má að orði
komast. Leitast er við að svara spurningum eins
og: Hvers vegna hegða ökumenn sér eins og þeir
gera? Hvaða mannlegu þættir leiða til umferðar-
óhappa? Hvað er til ráða til að auka umferðarör-
yggi?
Höfundur bókarinnar á frummálinu er Ake
Carnelid. Bókin var gefin út hér á landi að tilstuðlan
Bindindisfélags ökumanna og Slysavarnafélags
íslands, en að þýðingu bókarinnar unnu Skúli
Jensson lögfræðingur, Ásbjörn Stefánsson, lækn-
ir, prófessor Símon Jóh. Ágústsson, Árni Böðv-
arsson cand mag. og Ólafur Gunnarsson sálfræð-
ingur. Útgefandi bókarinnar var Hafsteinn Guð-
mundsson.
Þegar bókin kom nú nýverið upp í hendurnar á
mér eftir áralanga veru í bókaskápnum sýndist
mér að efni hennar ætti jafn mikið erindi við okkur
ökumenn dagsins í dag og hún átti fyrir 20 árum.
Því munum við birta í næstu BFÖ-blöðum kafla
úr bókinni „Maðurinn við stýrið" og í þessu blaði
birtist hluti fyrsta kaflans, sem ber yfirskriftina
„Sálfræðileg vandamál umferðarinnar". Kaflinn
segir frá þremur ökumönnum, Andrési, Pétri og
Leifi og hvernig þeim reiddi af í umferðinni. Hér
kemur sagan af Andrési.
Andrés
Andrés er á leið heim af fundi í félagsstjórn, sem
hann er í. Það er í október, nokkuð seint að kvöldi
og niðamyrkur. Síðari hluta dagsins hafði dimmt
mjög á lofti, og nokkrir regndropar falla á framrúð-
una, svo að Andrés setur rúðuþurrkurnar af stað.
Haustvindurinn hefur einnig aukizt, og öðru hverju
þjóta vindsveipir yfir veginn og sópa á undan sér
haugum af visnuðum laufblöðum og brotnum
greinum. Eiginlega er hráslagalegt, fremur ömur-
legt veður.
( svona veðri er Andrés oft dálítið angurvær,
jafnvel smeykur, án þess að geta gert sér grein
fyrir ástæðunni. En honum finnst það ekki sæma
karlmanni að vera barnalegur og þess vegna
hefur hann aldrei haft orð á þessu við nokkurn
mann. það eru um 20 km heim til hans og vegurinn
liggur sums staðar um byggðar sveitir, en annars
staðar um eyðileg skógarsvæði.
Hann veit ekki, hvernig á því stendur, en honum
hefur alltaf fundizt dálítið ónotalegt að aka um
þessi skógarsvæði í myrkri, sérstaklega gegnum
skógarsvæðið, þar sem vegurinn hefur ekki verið
breikkaður. Þar, sem það byrjar, stendur umferð-
armerki. „Mjór og bugðóttur vegur 7 km.“ Andrési
hefur aldrei geðjast að þessu merki. Honum finnst
eins og sé það eins konar lífi gætt — eins og það
búi yfir einhverju dularfullu eða geigvænlegu —
eins og það vilji vinna honum mein.
Einn daginn, þegar hann ók þar fram hjá og var
einmitt að Ijúka við að borða banana, hafði hann
ekki setið á sér að fleygja hýðinu í „smettið" á
þessu merki. Eftir á fyrirvarð hann sig þó fyrir
þetta, stöðvaði bílinn og þurrkaði af því. í sama
bili bar vegaeftirlistmann héraðsins þar að. Hann
stöðvaði bíl sinn, opnaði gluggann og kallaði til
Andrésar: „Hefurðu svo mikinn áhuga á um-
ferðinni, að þú þurrkir af merkjunum meðfram
veginum?"
„Já, sjáðu til, það var svo rykugt, að það var
varla hægt að sjá, hvað á því stendur," svaraði
Andrés. Hann varð hálfvandræðalegur.
Já, um þetta var Andrés að hugsa, án þess að
gera sér grein fyrir, hve langt hann var kominn á
leið heim. Skyndilega birtist vegarmerkið í glampa
bílljósanna. Þetta kom svo óvænt. að honum
fannst eins og það ætlaði að gana á rúðuna. Andrés
stirðnaði upp sem snöggvast og færði sig til í
sætinu, til þess að draga úr spennunni í líkaman-
um.
Hann lítur oft í baksýnisspegilinn. Það er alveg
koldimmt að baki honum, sést ekki svo mikið sem
nokkur Ijósglæta. Það er einmitt það, sem Andrési
finnst einhvern veginn svo geigvænlegt. Bílljósin
varpa björtum geislum sínum fram á veginn, leika
um brúnir vegskurðarins, um tré og runna báðum
megin hans. En fyrir aftan! Það er allt óhugnan-
lega §vart, eins og dökkur veggur, eins og dimmur
geimur. Hvað dylst í þessu svarta myrkri, hvað
25