Tölvumál - 01.04.1991, Blaðsíða 22

Aprfl 1991
SGML á uppruna sinn í prent-
iðnaðinum og kemur að mestu
gagni þar. Staðallinn Qallar um
skjöl, þar sem prentskipunum er
stungið inn í sjálfan textann.
Nota má hvaða ritil sem er.
SGML-staðallinn hefur verið
gefínn út undir heitinu ISO 8879.
Upplýsingar um útlit skjalsins
og umbrot eru geymdar í sérlegu
fylgiskjali, sem senda má með
sjálfu innihaldinu.
Málið, sem lýsir útlitinu kallast
"Document Style Semantics
and Specification Language"
(DSSSL). Þriöji hlutinn af SGML
er "Standard Page Description
Language" (SPDL).
Þetta mál á að tryggja, að unnt sé
að skrifa skjal út á hvaða prentara
sem er, og er því í ætt við
PostScript frá Adobe og
InterPress frá Xerox. Eftir að
skjal er komið á þetta form er
ekki hægt með góðu móti að
ritsetja það. SPDL er í sjálfu sér
óháð SGML, og ekkert er því til
fyrirstöðu að taka ODA-skjal og
útbúa SPDL-prentskrá. Hér
verður ekki nánar fjallað um
SGML, þar sem ætla má, að
ODA nái meiri útbreiðslu á
almennum markaði. En fyrir-
sjáanlegt er, að báðir staðlarnir
verði við lýði um ókomin ár.
ODA er staðall fyrir mótun skrif-
stofúskjala, svo sem skýrslna,
orðsendinga og bréfa. ODA
gerir ráð íyrir skjölum með annars
konar innihaldi en texta, t.d.
grafík. Aðaltilgangurinn með
ODA er að auðvelda sendingu
skjala milli ólíkra tölvukerfa á
ritsetjanlegu formi. Annar til-
gangur ODA er að þjóna sem
innra form í skjaiavinnslukerfum.
Skjalavinnslukerfi er hér notað
sem samheiti yfir hvers kyns
tölvubúnað, sem vinnur með
skjöl, þar með talin ritvinnslu-
kerfí, umbrotskerfí og borðútgáfu
("desktop publishing"). ODA-
módelið er mjög öflugur grunnur
að skjalavinnslukerfí í samanburði
við flest önnur kerfi, t.d. vegna
stuðnings þess við skjala- og
skjalhlutaflokka. ODA-staðallinn
hefúr verið gefínn út undir heitinu
ISO 8613.
Hvernig ODA varð til
og þróaðist
Til þess að skilja hvers vegna
ODA varð til, er gagnlegt að
minnast á WYSIWYG-ritsetn-
ingu. WYSIWYG stendur fyrir
"What You See Is What You
Get". Með notkun WYSIWYG-
ritils gerir notandi ráð fyrir, að
skjalið líti eins út á skjánum og
eftir að það hefur verið prentað á
pappír.
Þegar skjal er ritsett, beitir
notandinn rökrænni sýn. Hann
sér skjalið frá rökrænu sjónarmiði
t.d. sem samsafn setninga. Á
sama tíma reiknar hann með, að
ritillinn tryggi, að setning, sem
bætt er við textann, birtist jafn-
skjótt á sínum stað í samræmi
við snið skjalsins. Þannig væri
ef til vill nauðsynlegt að færa
setninguna á eftir yfir á næstu
blaðsíðu. Þetta mætti kalla
formsýn notandans eða sniðrœnt
sjónarhorn.
Það má með nokkrum rökum
segja, að ODA hafi fæðzt 1982 á
2. fundi ECMA TC29. ECMA
stendur fyrir "European
Computer Manufacturers
Association", TC29 er tækni-
nefnd innan þeirra samtaka, sem
stofhuð var til að vinna að stöðlun
innan skjalavinnslunnar. Á
þessum fundi voru lagðar fram
hugmyndir um staðal fyrir skipti
á úrvinnsluhæfum skjölum.
Aðalframlagið var frá fulltrúa
ICL. Tillögur hans snerust fyrst
og ffemst um sniðræna formgerð,
þar sem rökrænar upplýsingar
áttu að flæða gegnum röð tengdra
skjalasvæða í ritsetningunni.
Tillaga frá Bull gekk þvert á
þessar hugmyndir. Hún ein-
skorðaði sig við rökræna form-
gerð og vildi ekkert af sniðinu
vita.
Þessir árekstrar héldu áfram á
þriðja fundinum, sem lauk án
samkomulags. Á fjórða fundinum
voru þeir Bull- og ICL-menn
tilbúnir til málamiðlunar svo að
verkinu mætti miða áfram.
Varpað var fram tillögu um að
þróa:
------(1)----------------------
staðal, sem tekur tillit til
beggja sjónarmiða
Þetta hlaut skjóta samþykkt og
hefúr verið eitt af meginatriðum
í ODA sfðan. Sniðhugmyndir
ICL voru teknar upp ásamt þeirri
röksemd, að ekki bæri að staðla
sérstaka rökræna hluta (t.d. kafla).
Leiðin fram á við fólst í að hafa
rökræna formgerð, óháða við-
fangi, með stöðluðum leiðbein-
ingum um snið.
Á öðrum og þriðja fundi tækni-
nefndarinnar hafði komið í ljós,
að þörf var fyrir almennar upp-
lýsingar til þess að gera ráð fyrir
þáttum eins og síðufrumgerðum
(prototypical pages). En ekki var
ljóst hvernig koma mátti þessu
fyrir innan hins nýja, almenna
líkans. Einn þátttakandi boðaði
þá skoðun sína, að ODA skyldi
bjóða upp á altækar frum-
formgerðir til leiðbeiningar við
gerðskjalsins. Þær ættu bæði að
ná til rökrænna og sniðrænna
formgerða. Þessar hugmyndir
þóttu helzt til þungar í vöfum og
22 - Tölvumál