Tölvumál - 01.04.1991, Blaðsíða 25

Aprfl 1991
Staðlar um viðskiptaboð í tölvu
Sigurbergur Björnsson, verkfræðingur, Landssambandi iðnaðarmanna
EDI, SMT, samtölvun
og pappírslaus við-
skipti
Áður en hægt er að fara að tala
um staðla um viðskiptaboð í tölvu
er nauðsynlegt að setja fram
skilgreiningu á ofangreindum
hugtökum, enda hafa komið ffam
misvísandi sjónarmið í þeim
efnum. EDI, SMT, samtölvun
ogpappfrslaus viðskipti, öll hafa
þessi nöfn verið notuð yfir, í
aðalatriðum, sama hugtakið og
eru það enn. Sumir hafa viljað
láta skilgreininguna innihalda
tölvupóst, EFT færslur, EFTPOS
færslur og jafnvel flutning skráa
með viðskiptaupplýsingum yfir
net. Til þess að gera langa sögu
stutta er óhætt að fullyrða að um
það rfki samkomulag að skilgreina
hugtakið á eftirfarandi hátt: Þ.e.
samskipti fyrirtækja með við-
skiptaskjöl skv. stöðlum, viður-
kenndum af opinherum aðilum,
á rafeindaformi, sem eru send á
milli þeirra yfir tölvunet eða
sambærilegan hátt.
Hvers vegna stöðluð
viðskiptaboð?
Þegar EDI skjalaskipti ber á góma
koma upp ósjálfráð viðbrögð hjá
mörgum þess efnis að þeir þurfi
hreint ekki á þessu að halda.
Þeir séu nýbúnir að fá tölvu, sem
ráði við að 1000 skjáir séu í
sambandi íeinu. Viðskiptavinir
geti pantað beint á tölvuskjáinn,
gluggað í verðlista og svo fram-
vegis. Þegarþeirviljaborgafari
þeir f bankalfnuna, sem er sams-
konar fyrirbæri og millifæri. Þetta
fyrirkomulag hefur allnokkra
ókosti ef það á að ná almennri
útbreiðslu eins og búist er við
EDI samskipti geri. ífyrstalagi
þurfa starfsmenn fyrirtækis við-
skiptavinarins að læra á mörg
tölvukerfi, því væntanlega pantar
hann frá mörgum aðilum. Allir
vita hversu þjálfun getur verið
vandasöm og dýr. í öðru lagi
þarf hann að vera stöðugt í sam-
bandi á meðan hann er að vinna
pöntun. Það getur tekið upp
línur í lengri tíma með tilheyrandi
kostnaði auk þess sem e.t.v.
komast aðrir ekki að. í þriðja
lagi nýtast honum ekki kostir
sem eru bundnir stöðluðum við-
skiptaboðum eins og t.d. sjálf-
virkar pantanir og svo framvegis.
í Qórða lagi getur hann lent í því
að leysa samskiptamál við ólfka
viðskiptavini með mismunandi
aðferðum, t.d. tryggingarfélög
þurfa að hafa samskipti við banka
jafnt því að senda verkbeiðnir til
bifreiðaverkstæða. Það verður
því honum óhjákvæmilega dýrara
en að notast við góða staðla og
EDI samskipti.
Staðlar viðskiptaboða
EDI á uppruna sinn hjá
fyrirtækjum f vöruflutningum í
Bandaríkjunum á sjöunda ára-
tugnum. Þau sáu fram á að það
væri ódýrara og fljótara að koma
því pappírsflóði, sem fylgir vöru-
sendingum, til skila með þvf að
senda þau beint á milli tölva.
Þessi fyrirtæki stofnuðu með sér
samtök, TDCC nú EDIA og unnu
þau að þvf á áttunda áratugnum
að koma upp svokölluðum TDCC
staðli fyrir viðskiptaboð og litu
fyrstu skjölin skv. honum dagsias
Ijós árið 1975. Árið 1979 stofnaði
svo bandaríska staðlastofnunin
(ANSI) ASC X12 nefndina til
þess að vinna að stöðlun við-
skiptaskjala fyrir öll helstu
viðskiptasvið í Bandaríkjunum.
Fleiri staðlar eru notaðir f Banda-
ríkjunum og eru sumir þeirra
þróaðir af risafyrirtækjum og
notaðir af þeim og nánustu við-
skiptavinum þeirra. Þó er það
svo að eftir því sem Bandarísku
staðlastofnuninni vex fiskur um
hrygg og fleiri skjöl verða til á
vegum hennar, minnkar notkun
heimatilbúinna staðla og fleiri
fyrirtæki taka upp ANSI X12
staðalinn.
Vegna velgengis, góðs skipulags
og vinnufyrirkomulags X12
nefndarinnar fengu aðstandendur
TDCC staðalsins áhuga á að þeirra
staðlar yrðu teknir inn og
staðlarnir sameinaðir. Sérstök
nefnd var sett upp í því skyni á
sl. ári. Hún hefur starfað af
miklum þrótti.
í Evrópu eru aðrir staðlar notaðir.
Ber þar hæst TRADEACOMS
(TDI) staðallinn, sem hefur náð
mestri útbreiðslu í mörgum
greinum atvinnugreina. Sá staðall
er upprunninn ÍBretlandi. Þáer
ODETTE staðallinn frá 1986
notaður mikið af fyrirtækjum í
bifreiðaiðnaði. Auk þess VDA
staðallinn frá 1981, sembiffeiða-
iðnaður f Þýskalandi notar að
einhverju marki.
Þessir framantöldu staðlar þóttu
ekki uppfylla öll þau skilyrði,
sem góður alþjóðlegur staðall
þyrfti að búa yfir. Einnig kom
fram sú skoðun að setja þyrfti
upp alþjóðlegt skipurit og koma
á vinnufyrirkomulagi þar sem
25 - Tölvumál