Bókasafnið - 01.03.1982, Page 20

kvæmastan hátt, meðal annars með því að
stofna fylkisbókasöfn í hinum ýmsu lands-
hlutum. Þau eru 20 talsins og hefur verið
valinn staður innan öflugra almennings-
bókasafna.
Sökum þess, að starfsmenn „móðursafns“
kynnast miklum fjölda lánþega og fá erfið
viðfangsefni að glíma við, fá þeir góða
þjálfun og verða góðir ráðgjafar smærri
safna. Starfsmenn fylkisbókasafnsins leitast
við að leysa vanda allra sveitarfélaga um-
dæmis síns og kynnast því hvemig má leysa
hann á margvíslegan hátt. Þannig verða þeir
góðir ráðgjafar við stjórnun og rekstur
safna. Þeir hafa einnig náið samstarf við
yfirstjóm bókasafnsmála hjá hinu opinbera
og eru sérfræðingar ríkisins úti á lands-
byggðinni.
Tölulegar upplýsingar, sem berast frá
sveitarfélögum til ríkis, fara í gegnum
fylkisbókasöfnin. Þessar tölur eru síðan
grundvöllur fyrir fjárveitingum ríkisins til
bókasafna, og bókaverðir nota þær mjög
mikið í áætlanagerðum sínum til að gera
bæjar- og sveitarstjómarmönnum grein fyr-
ir stöðu safnanna. Tölur hafa meira sann-
færingargildi en fullyrðingar.
Fylkisbókasöfnin skipta með sér efnis-
sviðum, þannig að hvert þeirra á að sjá um
ákveðið svið og útvega það efni, sem fáan-
legt er. Þetta gerir millisafnalán mun fljót-
virkari. T.d. veit bókavörður, þegar hann
fær fyrirspum um rit um fornleifafræði, að
mestar líkur eru á, að það fáist að láni frá
fylkisbókasafninu í Frederiksstad, því að
það hefur fomleifafræði sem sérsvið sitt.
Pantanir eru sendar með telex, en þegar
fylkissöfnin geta ekki útvegað umbeðið efni,
snúa þau sér til sérfræðisafna. Þjóðbóka-
safnið annast útvegun rita frá öðrum lönd-
um.
Ef slík safnakerfi eiga að komast á og
starfa, þarf ríki að styrkja þau fjárhagslega,
m.a. til að tryggja, að almenningsbókasöfn-
20
in uppfylli lágmarkskröfur, sem þarf til að
taka þátt í slíkri samvinnu.
Upplýsingar frá hinu opinbera
Með lögum um upplýsingaskyldu, sem
voru sett í Noregi árið 1970, hefur hver og
einn fengið aukinn rétt til að kynna sér
opinberar skýrslur og gögn. Þessi gögn eru
yfirleitt til staðar á opinberum skrifstofum,
sem eru lokaðar eftir að almennum vinnu-
degi lýkur. Hér kemur því til kasta bóka-
safna sem stofnana, er leita má til, því að
þau eru opin lengur. Annað atriði, sem gerir
bókasöfnin eðlilegan stað til að veita upp-
lýsingar um opinber málefni, er að bóka-
söfnin eiga mikið af undirstöðuritum, svo
sem lagasöfn, skrár um opinberar stofnanir
og verksvið þeirra, opinberar skýrslur,
þingtíðindi, tímarit og dagblöð. Bókasöfn
eru til þess fallin að vera sú stofnun sveitar-
félags, sem gefur upplýsingar um hið opin-
bera, leysir úr einföldum fyrirspurnum og
kynnir nauðsynleg rit og leiðir til að leita
nánari vitneskju. Sérfræðingar sveitarfé-
lagsins sleppa þá við daglegt ónæði frá fólki,
sem þarf að fá einföld svör við spumingum
sínum og bókasafnið tengist þannig betur
þjónustukerfi sveitarfélagsins.
Markmið almenningsbókasafna
Markmiðið með því sem hér hefur verið
lýst er að auðvelda hinum almenna borgara
að átta sig á samfélaginu. Það ætti jafnframt
að gera hann virkari og vökulli þjóðfélags-
þegn og er því í anda lýðmenntunarhug-
sjónar, sem lestrarfélögin voru grundvölluð
á. Þegar okkur hefur tekist að leggja jafn-
mikla áherslu á þetta hlutverk bókasafns og
á hlutverk þess að dreifa fagurbókmennt-
um, getum við sagt, að bókasafnið standi á
tveim jafnstyrkum stoðum menningar og
upplýsingar og sé þar með orðið stofnun,
sem eykur víðsýni og þekkingu landsins
bama.