Bókasafnið - 01.07.1984, Blaðsíða 7

að í fyrra hafi samdrátturinn verið
um eða yfir 30% að magni til og
árin tvö þar næst á undan hafi
salan dregist saman um 20-25%.
Hér er átt við heildarsöluna í
bókabúðunum, en þess má geta,
að í fyrra og hitteðfyrra fjölgaði
útgefnum titlum miðað við árin á
undan, þannig að þetta hefur
komið enn harkalegar niður á
hverjum einstökum titli.
Þetta þýðir með öðrum orðum
og tölum, að metsölubækur, sein
árið 1981 seldust í 7.000—8.000
eintökum, voru seldar í 5.000—
6.000 eintökum árið 1982 og efstu
bækur metsölulistanna árið 1983 í
3.000-4.000 eintökum. En það er
rétt að menn átti sig á því, að
þarna er um að ræða toppinn á
ísjakanum, - bækur sem skera sig
úr varðandisölu.
Ástandið er mun dekkra þegar
litið er á sölutölur bóka, sem
ganga miðlungi vel eða eru neðan
við meðallag. Ef við flytjum sam-
dráttarprósenturnar yfir á þær
tegundir bóka, sem seldust í
1.000-1.200 eintökum fyrir
þremur árum, þá hafa þær farið
niður í 800-900 eintök fyrir
tveimur árum og selst í 600-700
eintökum í fyrra.
Þessi þróun er háskaleg, — ekki
aðeins fyrir bókagerðarmenn,
útgefendur, rithöfunda og bók-
sala, heldur fyrir íslenska menn-
ingu í víðu samhengi.
HJ
Sigurður, hvað segir þú um
þróun bókaútgáfunnar og starf-
semi bókaklúbbanna?
SR
Ég vil nú segja fyrir mína parta
að ég hef verið dálítið beggja
blands í afstöðu minni til bóka-
klúbba. Ég viðurkenni að þeim
fylgja ákveðnir kostir sem hér
hefur verið drepið á. En hitt er svo
annað mál, að ég tel að það felist í
því viss hætta að bókaútgáfan
beinist alltof mikið inn í þennan
farveg. Það bendir ýmislegt til
þess að hún ætli að stefna í þennan
farveg í auknum mæli, og ég er
ekki allskostar sáttur við það. Ég
tel að það bjóði því heim t.d., að
valfrelsi hins almenna bókakaup-
anda verði takmarkað. Þarna er
ákveðið í ríkari mæli af fáum
aðilum innan þessara klúbba,
hvaða bókum sé sérstaklega
haldið að kaupendum. Þetta kerfi
býður upp á það að vissu marki að
ákvörðunarvald færist í hendur
þrengri hóps. Ég felli mig líka illa
við það, þegar bækur, sem hafa
verið á jólamarkaði og verðlagðar
skv. lögmálum hans, eru
skömmu síðar teknar af markaði
og boðnar á sérstöku tilboðsverði
í bókaklúbbi. Mér finnst að þarna
sé verið að koma aftan að hinum
almenna bókakaupanda á jóla-
markaði, hvort sem hann kaupir
bókina til gjafa eða, efég má orða
það svo, er sérvitur og er ekki í
neinum klúbbi og hefur ekki hug
á því.
ÓR
Bókaklúbbarnir munu áreiðan-
lega ekki takmarka valfrelsi bóka-
kaupenda, eins og Sigurður
óttast, vegna þess að megin-
framboð bóka verður eins og áður
á hinum almenna markaði. Til-
tölulega fáir titlar eru gefnir út
eingöngu fyrir bókaklúbba.
Sigurði finnst óeðlilegt að
bækur, sem eru seldar á fullu verði
fyrir jól, séu boðnar eftir jól á
lækkuðu verði. Ég vil benda á
það, að veruleg breyting hefur
orðið á viðskiptaháttum í þjóðfé-
laginu á síðustu árum, og orðið
meira um tilboð, afsláttarkjör og
útsölur á allskonar varningi. Ég
tel því alls ekki óeðlilegt að bækur
lúti svipuðum lögmálum á mark-
aðnum. Kaupmaður vill frekar
selja vöru á lækkuðu verði eftir að
aðalsölutímabilinu er lokið heldur
en að sitja uppi með birgðirnar
mánuðum eða árum saman.
BJ^
Ég held að örugglega eigi eftir
að takast samkomulag um, að
bækur verði samtíða á markaði í
bókaklúbbum ogbókabúðum, og
þá verði verðmunur ekki svo
mikill. f Svíþjóð hefur tíðkast að
bókabúðir hafi janúarútsölu.
Þetta verður munstur, og fólk
veit þá af því að bók, sem það
kaupir í desember, er á hærra
verði en hún verður í janúar.
HJ
Erla, vilt þú ekki leggja
eitthvað til málanna?
EJf
I haust sótti ég þing í Svíþjóð
um norrænar bókmenntir. Þar
var bókaútgáfan í Svíþjóð útskýrð
fyrir okkur og mig langar aðeins
að minnast á hana hér. Við
fengum þarna sundurgreint verð
bókar sem kostaði 96 kr. í bóka-
verslun. Álagningin, þ.e. versl-
unarálagning og moms (virðis-
aukaskattur), var 54 kr. á móti 42
kr., sem fóru í framleiðslu-
kostnað, höfundarlaun og til for-
lagsins sem hagnaður. Þegar þessi
bók kemur út hjá bókaklúbbi
kostar hún 62 kr. Það er sem sagt
34 kr. mismunur, sem kemur út í
því að verslunarálagningin fellur
niður, en bókaklúbburinn tekur
36 kr. fyrir. Þannig að jafnmikið
kostar að framleiða bókina, en
það er álagningin sem gerir bók-
ina mikið ódýrari í bókaklúbbi.
Ég held að bókaklúbbarnir séu til
mikilla bóta í bóksölu hér á landi.
Mér hefur fundist fólk kaupa
bækur handa sjálfu sér mest á
þessum hluta bókamarkaðsins.
Ef 4.000 titlar eru gefnir út í
landi eins og Svíþjóð, þá eru 3.000
titlar handbækur og flokkabækur,
en sala þeirra er aðeins um 10% af
bóksölunni. Afþreyingarbók-
menntir eru 80-90% afsölunni og
standa undir útgáfu á öðrum
bókum. Ef bókaútgefendur sér-
hæfa sig, þurfa þeir allavega að
gefa út einhverja titla sem virki-
lega seljast og standa undir kostn-
aðinum.
BJ
Þetta er nú ekki reynslan á
öllum Norðurlöndunum. Ég veit
dæmi þess í Danmörku að
sprottið hafi upp forlög sem hafa
sérhæft sig. Þetta eru forlög sem
stefna frekar að því að halda gang-
andi ákveðinni tegund útgáfu en
að hámarksgróða. Þetta er
ákveðin hugmynd sem reynt er að
láta standast. Ég held að í flestum
löndum í kringum okkur séu til
slík forlög.
ÓR
Þú verður að athuga það,
BÓKASAFNIÐ
7