Bókasafnið - 01.07.1984, Blaðsíða 22

Úr Bókasafni Vestmannaeyja sem Jlutti síðla árs 1977 í eittglæsilegasta safnahús landsins.
hlustun á tónlist, kvikmynda- eða
myndbandasýningar, o.s.frv.“
Nefndarmenn telja hins vegar,
að bókasöfnin geti því aðeins
gegnt ofangreindu hlutverki, að
það sé ljóst, að hvert einstakt
almenningsbókasafn er ekki að-
eins sjálfstæð eining, heldur er það
jafnframt hlekkur í keðju, sem
myndar heildarkerfi bókasafna í
landinu.
Staða íslenskra almenn-
ingsbókasafna í dag
í skýrslunni kemur fram að
þrátt fyrir miklar framfarir í ein-
stökum sveitarfélögum síðustu ár
er staða almenningsbókasafna
langt frá því að vera góð. Fjöldi
safna býr við mjög slæm skilyrði
og samvinna er sáralítil.
Nefndarmenn benda á að
lögum samkvæmt er landinu
skipt í 40 bókasafnsumdæmi með
hvert sitt miðsafn. Miðsafni
(bæjar/héraðsbókasafni) er ætlað
að vera móðursafn allra smærri
safna í umdæminu og veita þeim
margvíslega ráðgjöf og fyrir-
greiðslu og sjá um að tengja þau
saman í virkt samstarfskerfi. Hins
vegar hafi þessi umdæmaskipting
reynst gagnslítil vegna þess að of
mörgum og smáum söfnum sé
falið forystuhlutverk sem þau
valdi ekki. Þau hafi hvorki mann-
afla, húsnæði né safnkost til að
annast uppbyggingu safnþjón-
ustu í umdæmi sínu og séu þess
ekki umkomin að tengja landið í
kerfi til þess að nýta megi sem best
þá fjármuni, sem ætlaðir eru til
safnamála, þann þekkingarforða,
sem söfnin geyma, og þá sér-
menntun, sem nauðsynleg er til
skipulagningar og uppbyggingar
safnakerfisins.
Það er því álit nefndarinnar að
skipting landsins í mörg og smá
bókasafnsumdæmi kippi í raun
fótum undan skynsamlegri upp-
byggingu safnanna og gera þurfi
ráðstafanir sem miði að því að
auka samræmingu og samvinnu í
umdæmunum innbyrðis og milli
þeirra.
Rekstrargrundvöllur
almenningsbókasafna
Ákvæði um lágmarksfjárfram-
lög voru sett strax í fyrstu lög um
almenningsbókasöfn árið 1955.
Þau voru þó ekki verðtryggð fyrr
en með núgildandi lögum frá
1976.
LágmarksQárframlag er sú
fjárupphæð sem ætlað er til dag-
legs reksturs safns, greiðslu á
launum, bókakaupa og kaupa á
öðru safnefni, spjaldskrá, eyðu-
blöðum og kortum, o.þ.h. Lögin
gera ráð fyrir að kostnað vegna
liúsnæðis og búnaðar greiði sveit-
arfélag af afannarri fjárveitingu.
Nefndin bendir á að það sé
ljóst, að greiði sveitarfélag aðeins
tilskilið lágmarksframlag eða
minna, geti söfn ekki keypt nema
mjög takmarkaðan fjölda bóka og
ekkert annað safnefni, svo sem
tímarit, dagblöð, hljómplötur eða
snældur. Það sé einnig ljóst, að
söfnin hafi þá ekki heldur skilyrði
til að rækja menningar- og
menntahlutverk sitt að öðru leyti.
Árið 1981 fengu 25 af 40 mið-
söfnum fullt framlag eða meira,
en 15 minna. Af 167 hreppum sem
greiða áttu til 165 hreppsbóka-
safna, greiddu 55 fullt lágmarks-
framlag eða meira, 84 hreppar
greiddu minna en tilskilið lág-
mark og 28 hreppar greiddu
ekkert til reksturs almennings-
bókasafns. 17 hreppar eiga aðild
að miðsafni (hafa falið miðsafni að
annast bókasafnsþjónustu). Af
þeim greiddu 7 tilskilin lágmarks-
framlög eða meira, 5 minna og 5
ekkert.
Niðurstöður nefndar
í niðurstöðum sínum benda
nefndarmenn á að ekki sé raun-
hæft að líta á málefni almennings-
22
BÓKASAFNIÐ